გვერდის პარტნიორია გამომცემლობა “ინტელექტი”
–
თქვენმა პროზამ საყოველთაო აღიარება მოიპოვა, მაგრამ არ ცხრება სერიოზული დისკუსიები
მის გარშემო. კერძოდ, ამბობენ რომ ძალზე ზედაპირულად, დასავლური სამყაროსთვის ჩვეული
თვალსაზრისით იხილავთ ისლამის არსს.
– მაჰმადიანური
სამყაროს შესახებ მსჯელობა ყოველთვის რთულ მდგომარეობაში აქცევს
ადამიანს. ზოგიერთი ინტელექტუალი აუცილებლად შეეცდება, სახელი გაგიტეხოთ – ამისთვის
საგანგებო გასამრჯელოა დაწესებული – და არავის აინტერესებს თქვენ მიერ გამოთქმული შეხედულებების
ჭეშმარიტი დედააზრი.
– თქვენ თალიბანი მტაცებელთა ხროვას
შეადარეთ…
– ეს შედარება მე კი არა, ჩემს ცოლს
ეკუთვნის. ის პაკისტანელი ჟურნალისტია და მრავალი
წლის განმავლობაში მისთვის გამოყოფილ სპეციალურ
საგაზეთო სვეტში სწორედ პაკისტანელი ჟურნალისტივით
წერდა.
–
ხომ არ გაოცებთ, რომ პაკისტანში, ინდონეზიაში, მალაი- ზიაში ოსამა ბენ
ლადენს უამრავი მხარდამჭერი ჰყავს?
– არა, არ მაოცებს.
ამ ქვეყნების მოსახლეობის ძირითად ნაწილს შეადგენენ ადამიანები, რომელთაც მიაღებინეს
მაჰმადიანობა და ისინი, არაბებთან შედარებით, ყოველთვის გრძნობენ თავიანთ არასრულფასოვნებას.
ახალმოქცეულთა ნევროზი ნაწილობრივ იმითაც აიხსნება,
რომ მათ გამუდმებით უნდა ამტკიცონ თავიანთი გათვითცნობიერებულობა ახლად მიღებული სარწმუნოების
საკითხებში; ერთი ფრანგული ანდაზისა არ იყოს,
უფრო თავგამოდებული როიალისტები უნდა იყვნენ, ვიდრე – თვით მეფე.
–
ალბათ, სწორედ ამ ფაქტორს გულისხმობდით, როდესაც წერდით ისლამის იმპერიული ამბიციების შესახებ და აღნიშნავდით, რომ ის მიისწრაფვის, სულ უფრო მეტად
გააფართოო საკუთარი საზღვრები არამაჰმადიანთა განადგურების საშუალებით?
– დიახ. ოღონდ
ვსაუბრობდი, საერთოდ, ყველა იმ ადამიანის შესახებ, რომელთა წეს-ჩვეულებები და აზროვნების
წესი უცხოა მაჰმადიანთათვის. გაბატონდა წარსულისა და სულიერების წინააღმდეგ მიმართული
ტენდენცია. აი, რაში მდგომარეობს ახალმოქცეულთა შემზარავი ნევროზი.
– რა თვისებები ანიჭებს ისლამს
ასეთ მიმზიდველობას?
– მოგითხრობთ
ერთ ამბავს, რომელიც დიდი ხნის წინათ მოხდა. ინდოეთის პირველი პროვინცია, რომელიც მაჰმადიანებმა
დაიპყრეს, სინდი გახლდათ (ახლა ის პაკისტანის ნაწილია). სინდის მმართველი მამაცურად
ებრძოდა დამპყრობლებს, მაგრამ მას ერთხელ აცნობეს, რომ მაჰმადიანები ერთ გუნდად შეკრულნი ლოცულობდნენ, რის შემდეგაც მმართველი
შიშმა აიტანა. ის მიხვდა, რომ სამყაროში გაჩნდა სწორედ ის ახალი ძალა, რომლითაც ეგზომ ამაყობენ მაჰ- მადიანები:
ხალხის ერთობა. ეს იდეა უდიდეს ზეგავლენას ახდენს ადამიანებზე.
–
რას იტყოდით ისლამის ისეთ ნაირსახეობაზე, რომელიც
არ აღიარებს ფუნდამენტალიზმის იდეებს?
– ვფიქრობ, რომ ტერმინი “არაფუნდამენტალისტური ისლამი”
ლოგიკურად არაკორექტულ ცნებას წარმოადგენს; ისლამი იმგვარი დოქტრინაა, რომელიც ყოველთვის
ამართლებს ახალი ტენდენციების დათრგუნვას.
სამოთხის მოპოვებისკენ სწრაფვისას ზომიერებას
ვერავინ დაიცავს. საუბრები ზომიერების შესახებ მხოლოდ იმ პოლიტიკოსების მიერ გამოყენებული
ფანდია, რომლითაც სურთ ახალი ფინანსური სახსრების მოზიდვა.
– რას ფიქრობთ 11 სექტემბრის გამომწვევ მიზეზებზე?
– მიზეზები არ არსებობდა. მთავარ ფაქტორს წარმოადგენდა რელიგიური
სიძულვილი, რელიგიური მოტივაცია. არა მგონია,
რომ მოვლენების პროვოცირება განახორციელა ამერიკის საგარეო პოლიტიკამ. კონრადის ერთ-ერთ
მოთხრობაში (სადაც მოქმედება ოსტ-ინდოეთში
ვითარდება) აღწერილია ველური, რომელიც ხვდება, რომ სამყაროს წინაშე უიარაღო აღმოვჩნდით და მრისხანედ
შეჰყვირებს. ალბათ, სწორედ ეს ხდება ამჟამად. დასავლეთის სამყარო სულ უფრო მეტად შეუვალია იმათთვის, ვისაც არაფერი გააჩნია რელიგიის გარდა. რელიგია კი სულ
უფრო იმორჩილებს ასეთ ადამიანებს, თუმცა, რა
თქმა უნდა, მას არ ძალუძს პრობლემის გადაწყვეტა. მახსოვს, 70-იან
წლებში, ნავთობის ბუმის დროს, მაჰმადიან ხალხებს გაუჩნდათ საკუთარი ძლევამოსილების
ილუზია და ისეთი შეგრძნება, თითქოს ღმერთმა მაჰმადიანთათვის საგანგებო სუპერმარკეტი გახსნა. მაგრამ ამ ადამიანებს
არ ესმოდათ, რომ ყველაფერი, რაც მათ ძლევამოსილების
შეგრძნების საფუძველს უქმნიდა, სხვა ცივილიზაციის
პროდუქტი გახლდათ. ამის აღიარება მაშინაც და ახლაც აუტანელია ამ ხალხისთვის.
–
ხომ არ ფიქრობთ, რომ ნობელის პრემიათა მიმნიჭებელი კომიტეტის გადაწყვეტილებაზე იმოქმედა
11 სექტემბრის მოვლენებმა?
– არ ვიცი. ჯერ
კიდევ 1973 წლიდან ვვარაუდობდი, რომ ჩემს კანდიდატურას
განიხილავდნენ. შემდეგ კი ვიგრძენი, რომ ჩემ
წინააღმდეგ დაიწყო ინტენსიური და ფრიად წარმატებული კამპანია.
– ვისი თაოსნობით?
– მათი, ვისაც
სურდა, სამარცხვინო ბოძზე მივეჯაჭვე, როგორც რასისტი და “მესამე სამყაროს”
მტერი.
–
ნუთუ არ დაგღალათ დისკუსიებმა თქვენს ნაწარმოებებთან დაკავშირებით?
– არა, ისინი
სრულიად არ მაღელვებს. საერთოდ კი, მწერლისთვის ძალზე არსებითია, რომ მისმა შემოქმედებამ მტრული გრძნობები გაუღვიძოს ვიღაც-ვიღაცებს. უამისოდ
შემოქმედი მკვდარია.
–
თქვენ წერდით, რომ ისლამის ისტორიკოსი არ ბრძანდებით. მაშასადამე, ისლამის
შემსწავლელ მეცნიერთა ნაშრომებს ემყარებოდით?
– სულაც არა.
ვმოგზაურობ, ვხვდები ადამიანებს. ისინი მიყვებიან მათთვის მნიშვნელოვანი ცხოვრებისეული
მოვლენების შესახებ. ინდოეთსა ან აფრიკაში გასამგზავრებლად არ მჭირდება მეცნიერული
ნაშრომების კითხვა – უბრალოდ, იქ ისე უნდა გავემგზავრო,
რომ წინასწარ არაფერი შევისწავლო და უშუალოდ
დავაკვირდე მიმდინარე ამბებს. მეცნიერი ჯერ იკვლევს და, დასკვნები შემდგომ გამოაქვს. მე კი უამისოდაც იოლად გავდივარ. დაე, მკითხველი
დააკვირდეს იმ ადამიანებს, რომელთა შესახებაც ვწერ და თვითონვე გამოიტანოს დასკვნები.
inglisuridan Targmna Tamar
lomiZem
