ისე მოხდა რომ შარშანაც და წელსაც ზაფხულის რამდენიმე დღე მოზარდებისთვის განკუთვნილ ბანაკში გავატარე ლიდერის და სპიკერის როლში. პროგრამა ორივე წელს ერთნაირი იყო, განსხვავება უზარმაზარი – მარტივი დავალებები, რომლის გასაკეთებლადაც წინა წელს ბავშვებს ნერვიულობა, აზრთა-გაცვლა-გამოცვლა, დროის კონტროლი, როლების განაწილება და ზოგჯერ უფროსების ჩართულობაც კეთდებოდა, ახლა წამებში სრუნდებოდა. დავწეროთ ჰიმნი ბანაკისთვის, რა პრობლემაა. შევიმუშავოთ პროექტი, რომელიც ჩვენს თემში ცვლილებებს გამოიწვევს, ახლავე. ხელოვნური ინტელექტის ჩეტბოტებით აღჭურვილები ვხუმრობდით, რომ იმასაც კი CHATGPT-ს ეკითხებოდნენ, როგორ გრძნობდნენ თავს ახლა ან რა იყო პრობლემა, რომლის გადაჭრაც ყველაზე მეტად უჭირდათ.
მიუხედავად იმისა, რომ იქვე გამოვიყენე ეს დღეები იმის ასახსნელად, როგორ უნდა გამოიყენონ ხელოვნური ინტელექტი უნარების განსავითარებლად და არა საკუთარი თავის ჩამნაცვლებლად, ველაპარაკე, როგორი მარტივია გაწაფული თვალისთვის ჩეტბოტის სინტაქსის ამოცნობა და რა უხერხული, როცა მაგალითად რაიმე პროგრამაში მონაწილეობაზე უარს მხოლოდ იმიტომ მიიღებ, რომ შენს მაგივრად ხელოვნურ ინტელექტს დააწერინე სამოტივაციო წერილი თუ რაიმე სხვა ტექსტი, მაინც გამომყვა ფიქრი იმაზე, როგორ შეცვლის როგორც ფორმალური, ისე არაფორმალური სწავლის ამ დრომდე ჩვენთვის ნაცნობ მოდელს ხელოვნური ინტელექტი. ამ საფიქრალის ნაწილია ტექნოლოგიებთან არამეგობრულ ურთიერთობაში მყოფი მასწავლებლები და მშობლები, რომლებიც შეიძლება ვერ მიხვდნენ AI-ს კონცენტრაციის დონეს მათი მოსწავლეების ცხოვრებაში და გაუჭირდეთ პრობლემის დროულად და სრულად იდენტიფიცირება. ცხოვრება ეგეთია, ახალგაზრდები ყოველთვის უფრო სხარტები და მოხერხებულები არიან, ვიდრე უფროსები, რომლებიც მათ მაგივრად იღებენ გადაწყვეტილებებს და ქმნიან სისტემებს, რომელთაგან თავის დაძვრენა არც თუ იშვიათად იქცევა ხოლმე ბავშვების მთავარ ამოცანად.
პანდემიამაც აჩვენა და ხელოვნური ინტელექტის აღწევებაც მხოლოდ ადასტურებს იმას, რომ უფრო და უფრო მნიშვნელოვანი გახდება ინდივიდუალური საჭიროებების გამოკვეთა და ამის მიხედვით დაგეგმვა სასწავლო პროცესის – ერთ ყალიბზე მოჭრილი სასწავლო გეგმები უმეტესობისთვის მოსაწყენი და არაფრისმთქმელია. ბავშვებმა ადრეული ასაკიდან ისწავლეს ინტერნეტში მათთვის საინტერესო კონტენტის პოვნა და უინტერესოს გახშირვა და როცა სკოლა ამ არჩევანს არ აძლევს, ის უბრალოდ ითიშება, ვეღარც იმას მიყვება, რაც აინტერესებს და არც იმის გამოტოვება შეუძლია, რაც ნაკლებად იზიდავს. არჩევანი, რომელის ეკრანებთან უზრუნველყოფილია, სკოლამაც უნდა უზრუნველყოს – სხვა შემთხვევაში ის გადაიქცევა ადგილად, სადაც ბავშვები უბრალოდ საათებს და წლებს ითვლიან ხან გაკვეთილის, ხან სკოლის დამთავრებამდე, ცოდნას კი მაინც დამოუკიდებლად იღებენ სხვადასხვა “პარტიზანული გზებით.”
ასევე გამოსაკვეთია, რას ვგულისხმობთ, როცა ცოდნის გადაცემაზე ვლაპარაკობთ – ეს არის კონკრეტული ინფორმაციის გადაცემა ბავშვებისთვის თუ უნარების გადაცემა, ადაპტირების ჩვევების გამომუშავება, დიდ ინფორმაციულ ნაკადებში გზის გაკვლევის ხრიკების სწავლება, ფსიქიკურ და ფიზიკურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვის პრაქტიკების დაუფლება, მიმდინარე პროცესების ფრთხილად და კრიტიკულად მეთვალყურეობა, უწყვეტი განათლების პრინციპების გათავისება ადრეული ასაკიდანვე თუ გადარჩენისთვის საჭირო ჩვევებით მათი აღჭურვა. ყველა ის ცოდნა, რაც დღევანდელი ბავშვების მშობლებსა და მასწავლებლებს სავალდებულოდ უნდა მიგვეღო სკოლაში და არც თუ იშვიათად, საზეპიროდაც, დღეს წამში მოძიებადია – მაგრამ რამდენმა იცის ამ ცოდნის მოხმარება, როგორ ვასწავლით აურაცხელ ინფორმაციასთან მუშაობას ბავშვებს, ამ კითხვაზე პასუხი ჯერ კიდევ მოსაძებნია.
ალბათ მნიშვნელოვანაი იმის გააზრებაც, რომ იმ წვრილმანი საქმეების უმეტესობა, რასაც დღეს ადამიანები აკეთებენ არც თუ ისე მიმზიდველი ანაზღაურებისთვის, მომდევნო წლებში ავტომატიზირებული გახდება და მათ რობოტები უფრო აკურატულად და სავარაუდოდ იაფადაც გააკეთებენ – ეს მხოლოდ იმას ნიშნავს, რომ ადამიანი უფრო ჭკვიანი უნდა იყოს, რომ შეძლოს არა წვრილმანი სამუშაოების შესრულებით ირჩინოს თავი, არამედ თავად იყოს კონკურენტრუნიანი და საინტერესო ციფრული წიგნიერების და ინტელექტუალურ ტექნოლოგიებთან მუშაობის თვალსაზრისით. იმის სწავლა, როგორ ვისწავლოთ, გადარჩენისთვის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი უნარი გახდება, უწყვეტი განათლების პრინციპი კი ცხოვრების წესი, თუ გვინდა მუდმივად ცვალებად სამყაროს საინტერესო და მეტ-ნაკლებად კეთილმოწყობილი ცხოვრება გამოვტყუოთ.
უფრო მეტად დაფასდება შემოქმედებითი უნარები და პრობლემების მოგვარების არაორდინარული გზები – ხელოვნურმა ინტელექტმა შეიძლება ისწავლოს ის გამოცდილებები, რაც უკვე აქვს კაცობრიობას, თუმცა რთულად წარმოსადგენია რომ მან მაგალითად თანაგრძნობით გამსჭვალულმა რამე ისეთი მოიფიქროს, რაც ინოვატორ, მამაც და გამბედავ ადამიანმა შეიძლება გააკეთოს. ბავშვებს ალბათ ესეც უნდა ვასწავლოთ, დრო არ დაკარგონ იმის კეთებაში, რასაც რობოტები მათზე უკეთ და სწრაფად გააკეთებენ, მაგრამ მეტად განივითარონ ის მხარეები, რაც ადამიანს ადამიანად აქცევს.
სკოლები ალბათ უფრო ნაკლებად უნდა იყოს სწავლების და მეტად სოციალური უნარების განვითარების ადგილი – უკვე დღეს არაერთი მოსწავლე ახასიათებს სასწავლო პროცესს, როგორც მოსაწყენს და სტრესულს. სკოლა უნდა იქცეს ექსპერიმენტების, განვითარების და ცვლილებების ადგილად. ეს უნდა იყოს სივრცე თანასწორობისთვის, სადაც ყველას შეეძლება საკუთარი ინტერესების განვითარება, გარიყულობის დაძლევა და ემოციური და ფიზიკური განვითარება.
და ბოლოს ალბათ ზრდასრულებიც უნდა დაფიქრდნენ იმაზე, რა შეუძლიათ მათ ასწავლონ ისეთი ბავშვებს, რასაც ჩეტბოტები ვერ ასწავლიან, რა არის ის უნიკალური გამოცდილება, რისი გადაცემაც მათ შეუძლიათ მოზარდებისთვის მომავალში გზის გასაკვლევად. რა არის მათ საქმიანობაში შეუცვლელი და ღირებული?
