ამ ზაფხულს ალბათ ბევრმა მიაშურა ბათუმს, ზოგმა იქნებ მთიანი აჭარაც მოინახულა და, დარწმუნებული ვარ, მრავალი მათგანი არაერთხელ გაივლებდა გულში ფრაზას: “ქართველობა და მართლმადიდებლობა სინონიმებია”.
მაგრამ ცოტას თუ მოაგონდებოდა, ჩემი თვალთახედვით, ყველაზე დიდი ქართველის, ილია ჭავჭავაძის, სიტყვები: “სარწმუნოება სინდისის, სასოების საქმეა და აქ ყველა თავისუფალია და ხელშეუხებელი”.
ცოტას თუ მოაგონდებოდა მისი “ოსმალოს საქართველო”: “არ გვაშინებს-მეთქი ჩვენ ის გარემოება, რომ ჩვენ ძმებს, ოსმალოს საქართველოში მცხოვრებთა, დღეს მაჰმადიანის სარწმუნოება უჭირავთ, ოღონდ მოვიდეს კვლავ ის ბედნიერი დღე, რომ ჩვენ ერთმანეთს კიდევ შევუერთდეთ, ერთმანეთი ვიძმოთ, ქართველი, ჩვენდა სასიქადულოდ, კვლავ დაუმტკიცებს ქვეყანასა, რომ იგი არ ერჩის ადამიანის სინიდისს და დიდი ხნის განშორებულს ძმას ძმურადვე შეითვისებს, თვის პატიოსანს და ლმობიერს გულზედ ძმას ძმურადვე მიიყრდენს თვალში სიხარულის ცრემლ-მორეული ქართველი” (გაზეთი „ივერია”, 1877).
საბჭოთა მმართველობის პერიოდში ყველა აღმსარებლობამ საშინელი დევნა და შევიწროება გადაიტანა. სამწუხაროა, რომ დღეს ჩვენმა საზოგადოებამ ცოტა რამ იცის რელიგიურ უმცირესობათა იმდროინდელ ცხოვრებაზე. სამაგიეროდ, საბჭოეთიდან შემოგვრჩა სტერეოტიპები, რომლებიც დღეს ქართულად საღდება და თუ ყველამ არ მოვინდომეთ და არ დავუპირისპირეთ მათ განათლება, სახელმწიფოებრივი აზროვნება და მოქალაქეობა, კიდევ დიდხანს შევაჭმევინებთ თავსაც და ჩვენს თანამოქალაქეებსაც, რომლებმაც იმდენივე გაიღეს სამშობლოსთვის მთელი ჩვენი ისტორიის განმავლობაში, რამდენიც რელიგიური უმრავლესობის წარმომადგენლებმა.
ჩვენ არ ვიცით ჩვენი საერთო ისტორია, ამის შესახებ არაფერს გვიყვებიან სახელმძღვანელოები. აქა-იქ თუ გაიელვებს მათი სახელები. თუ სადმე დიდ საქმეებს ჩამოთვლიან, არსად ახსენებენ მათ ღვაწლს, მათ თავდადებასა და პატრიოტიზმს.
ჩვენს სახელმძღვანელოებში არაფერია ნათქვამი ქართველ კათოლიკეთა, ბაპტისტთა, იუდეველთა და მუსულმანთა რეპრესიებზე, წამებასა და დახვრეტაზე. არც მათ შესახებ მოგვითხრობენ, ვინც სიკვდილამდე იცავდა რწმენას და ემსახურებოდა სამშობლოს, მიუხედავად იმისა, რომ, როგორც ბოლშევიკები, დღესაც უამრავი ჩვენი თანამოქალაქე მათ “ნამდვილ ქართველებად” არ მიიჩნევს, რადგან ისინი, მაგალითად, სამების საკათედრო ტაძარში კი არა, ბათუმის ჯუმა მეჩეთში ლოცულობენ.
განა ჩვენს სახელმძღვანელოებში რამე წერია მუსლიმი მესხების შესახებ, იმ უსამართლობის შესახებ, რაც მათ მიმართ ჩაიდინა საბჭოთა კავშირმა?
განა ისწავლება იმ ქართველ მუსლიმთა მოღვაწეობა, ვინც უდიდესი ღვაწლი დასდო ჩვენი ქვეყნის ერთიანობას, აჭარის შემოერთებას, ქართული სახელმწიფოებრიობის იდეის გადარჩენას ქართველ მუსლიმთა ტკივილიანი ისტორიის მანძილზე?
დამოუკიდებელი საქართველოს პირველ პარლამენტში წარმოდგენილი იყო ქართველ მუსლიმთა პარტია (მემედ აბაშიძის მეთაურობით), რომელსაც საქართველოს მუსლიმი მოსახლეობის ინტერესების გამოხატვა ევალებოდა. ერთ-ერთ ოფიციალურ სხდომაზე მემედ აბაშიძემ განაცხადა: “ნურავინ იფიქრებს, რომ სარწმუნოება და ეროვნება ერთი და იგივეა! გახსოვდეთ, რომ ჩვენი ხსნა, ჩვენი ბედნიერება საქართველოს ერთიანობაშია. გაუმარჯოს მთლიან საქართველოს!” (გაზეთი “სამუსლიმანო საქართველო”, გამოდიოდა 1919-1921 წლებში)
და მიუხედავად იმისა, რომ თავი ტოლერანტებად, უცხოთა შემწყნარებლებად მოგვაქვს (ან რა არის შესაწყნარებელი იმაში, რომ სხვა სარწმუნოებას აღიარებ?), მე მაინც ვიტყვი, რომ ძნელია, ჩვენს ქვეყანაში იყო განსხვავებული, სხვანაირად ლოცულობდე, სხვა ტრადიციებს მისდევდე…
მომდევნო ფოტობლოგში სტამბოლის ქართველ კათოლიკეთა მონასტერზე მოგითხრობთ; ქართველებზე, რომლებიც სამშობლოშიც და თურქეთშიც სხვებად იწოდებოდნენ.
