ინტერვიუ მასწავლებლის ეროვნული ჯილდოს ფინალისტ მასწავლებელ – ხათუნა რაზმაძესთან
“ კარგი მასწავლებელი ისე უნდა წარმართავდეს საგაკვეთილო პროცესს,რომ ბავშვებს კვლავ რჩებოდეთ დაუოკებელი სურვილი მისი გაგრძელებისა. ეუფლებოდეთ განცდა იმისა, თუ რატომ უფრო დიდხანს არ გაგრძელდა ეს საინტერესო და სათავგადასავლო წუთები, რომ კიდევ უფრო ბევრი ხალისი და თამაში მოესწროთ ამ გაკვეთილზე.”- ამბობს ჩვენთან საუბრისას ხათუნა მასწავლებელი. ხათუნა რაზმაძე- წმინდა გიორგის სახელობის საერთაშორისო სკოლის მათემატიკის მასწავლებელია. მისი პროფესიული კარიერა 22 წლიან გამოცდილებას მოიცავს და ეს წლები მისთვის მუდმივი სწავლა- განვითარების წლებია.
რას ნიშნავს მასწავლებლობა თქვენთვის?
ჩემთვის მასწავლებლობა დიდი ძალა და უზარმაზარი შესაძლებლობაა, რომ არ გავჩერდე , ვიმყოფებოდე მუდმივ განვითარებისა და სწავლის პროცესში. თუ არა მასწავლებელი, აბა, რომელი პროფესიის ადამიანი უნდა იყოს სწავლაზე და განვითარებაზე ორიენტირებული?!
რომ ასწავლო, ჯერ შენ უნდა ვითარდებოდე,სწავლობდე, იცოდე, ფლობდე, განიცდიდე, რომ მერე უკეთესად გადასცე მიღებული ცოდნა. მასწავლებლობის 22 წლიანი გამოცდილების მიუხედავად ყოველწლიურად ვზრუნავ საკუთარ პროფესიულ ზრდა-განვითარებაზე. დღემდე დიდი ინტერესით ვესწრები ტრენინგებსა და ვებინარებს, ვსწავლობ ბავშვზე ორიენტირებულ ახალ მიდგომებს, ვეცნობი სხვადასხვა სტრატეგიას და მეთოდებს. დღემდე აქტიურად ვარ ჩართული მუდმივი განვითარების მარათონში. მასწავლებლობა ჩემთვის არის სწავლა-სწავლების უწყვეტი პროცესი, რომელიც მნიშვნელოვნად დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ აღიქვამს მასწავლებელი სამყაროს. მიღებულ ცოდნას სიხარულით ვუზიარებ ჩემს კოლეგებს, მეგობრებს, თანამოაზრეებსა და მასწავლებლებს. ჩვენ ერთად ვერთვებით ამ “ურთიერთსწავლების ფერხულში”.
როგორ მოხვდით სკოლაში, მოგვიყევით თქვენი პროფესიული გადაწყვეტილების შესახებ…
ბავშობიდანვე ჩემი საოცნებო პროფესია იყო ექიმობა, ხშირად ვთამაშობდი ექიმობანას და მომავალში ვაპირებდი ექიმი გავმხდარიყავი. მართალია, შემდეგ ჩავაბარე სოციალური ფსიქოლოგიის ფაკულტეტზე, მაგრამ არც კი მიფიქრია, ამერჩია მასწავლებელის პროფესია. მეორე კურსის სტუდენტი ვიყავი, როცა ჩემი ცხოვრება უჩვეულო მოვლენამ შეცვალა. დაიბადა ჩემი მეორე შვილი, გოგონა, რომელმაც მხოლოდ სამი დღე იცოცხლა. ეს იყო ყველაზე რთული ეტაპი ჩემს ცხოვრებაში, თუმცა ამ ტკივილმა მიმიყვანა სკოლამდე და აღმოვაჩინე, რომ ბავშვებთან ურთიერთობა იქნებოდა ამ მძიმე ტკივილის უებარი წამალი. სწორედ ამ მიზნით მოვხვდი ამ პროფესიაში. ერთ-ერთმა სკოლამ შემომთავაზა ფსიქოლოგიის მასწავლებლობა. მეც ახალგაზრდული სითამამით დავთანხმდი და ასე აღმოვჩნდი 16–17 წლის მოზარდებთან ფსიქოლოგიის მასწავლებლად. თავდაპირველად ზედმეტად უხერხულადაც კი ვგრძნობდი თავს , თითქმის თანატოლებთან რომ მიწევდა მასწავლებლის როლში ყოფნა. ეს იყო ჩემი პირველი ნაბიჯები იმ პროფესიაში, რომელიც მანამდე არასდროს ყოფილა ჩემი ფიქრის საგანი.
როგორი აღმოჩნდა ახალი გამოცდილება თქვენთვის, გაამართლა თუ არა თქვენმა მოლოდინმა?
ახალმა გამოცდილებამ ახალი გამოწვევების წინაშე დამაყენა, გუშინდელი დღესავით მახსოვს, როგორ გავწითლდი, როცა ასაკით თითქმის ჩემხელა მოსწავლეებმა „მასწავლებელო’’ დამიძახეს. ამ დღიდან დაიწყო ჩემთვის უცნობი და უჩვეულო , მაგრამ პასუხისმგებლობით სავსე პროფესიული მარცვლის გაღვივება. დავიწყე საკუთარ თავთან ჭიდილი, ყოველი მომდევნო დღისთვის ვეძებდი „კაუჭს“, „ხიდსა“ თუ „საყრდენს“ ბავშვებთან სამეგობროდ. შედეგმაც არ დააყოვნა, ჩვენი მეგობრობა დღითიდღე ღვივდებოდა პიროვნულ ურთიერთპატივისცემაზე დამყარებული ურთიერთობებით. პროფესიის შეთვისების საწყის ეტაპზე მეშინოდა მომდევნო დღის გათენების და მტანჯავდა კოშმარული სიზმრები, სადაც ვხედავდი, თუ როგორ „უმსგავსო“ გაკვეთილს ვატარებდი, მაგრამ ბავშვების ჩემდამი ნდობამ და სიყვარულმა მალევე შემიცვალა საქმისადმი განწყობაც და სიზმრებიც. აღმოვაჩინე, რომ „გამომდის“ მასწავლებლობა. თანდათან შევეჩვიე ჩემს სტატუსს. ინტერესით ვაკვირდებოდი დაწყებითი კლასის მოსწავლეებს და ჩავაბარე მეორად ფაკულტეტზე, რამაც კიდევ უფრო საინტერესო გახადა ჩემი პროფესია. 22 წლის ასაკში უკვე ვასწავლიდი პირველკლასელებს და ეს იყო დიდებული განცდა. სწავლების დაუოკებელი სურვილი, ბევრი გათენებული ღამე , რომ რაც შეიძლება საინტერესო, სახალისო და შემეცნებითი, მრავალფეროვანი რამ აღმომეჩინა. ამ ყველაფერმა , ბავშვებთან ყოველდღიურმა ურთიერთობამ გადამატანინა შვილის გარდაცვალებით მიღებული სტრესი. ბავშვებისადმი უჩვეულო სიყვარულმა ასახვა ჰპოვა ჩემს ოჯახზეც და მომანიჭა ჩემთვის საამაყო წოდება, მერქვას 5 შვილის: გიორგის, თამარის, ელენეს, ნინისა და ბარბარეს დედა. ჩემი ცხოვრების ორი უმთავრესი სტატუსია: ვიყო პედაგოგი და ვიყო მრავალშვილიანი დედა.
მასწავლებლობის პროფესიამ მომცა ბედნიერება, ჩემი ასაკის მიუხედავად მუდმივად ვიყო ჩემი მოსწავლეების თანატოლ -თანასწორი. ოთხი შვილიშვილის ბებიობის მიუხედავად, ვიყო „მარადახალგაზრდა“ და ვხედავდე ჩემში ჩამალულ „ბავშვს“.
თქვენ მასწავლებლის პროფესიისთვის ძალიან საჭირო წინარე ცოდნით – ფსიქოლოგიური განათლებით მიხვედით სკოლაში. რამდენად მნიშვნელოვანია, მასწავლებელი იცნობდეს საკუთარი მოსწავლის ფსიქოლოგიურ თავისებურებებს?
ჩემი პირველადი პროფესია – სოციალური ფსიქოლოგია ჩემთვის აღმოჩნდა ხელშემწყობი ფაქტორი, რომ საგაკვეთილო პროცესი კარგად მორგებულიყო თითოეული მოსწავლის ინდივიდუალურ შესაძლებლობებს. ბავშვთა ფსიქოლოგიის ცოდნა, მათი ასაკობრივი თავისებურებებისა და განვითარების ეტაპებზე დაკვირვება, ხელს მიწყობდა სასკოლო გარემოში პოზიტიური ურთიერთობის ჩამოყალიბების, საინტერესო მიდგომებისა და სწორი სტრატეგიების შემუშავებაში, მეხმარებოდა სწავლა-სწავლების პროცესის უკეთ დაგეგმვაში.
რას თვლით სწავლა-სწავლების პროცესში ყველაზე მნიშვნელოვან ასპექტად და როგორია ბავშვზე ორიენტირებული სწავლება თქვენი აზრით?
ასწავლო 21-ე საუკუნის ბავშვს საკმაოდ რთულია, ამ თაობის ბავშვები მიჯაჭვული არიან კომპიუტერულ ტექნოლოგიებს. მასწავლებელი უნდა გახდეს მათთვის ისეთი ძლიერი მამოტივირებელი, რომ სწავლების ინტერესმა გადაძლიოს კომპიუტერთან არაჯანსაღად გატარებული წუთები. მასწავლებლის მისიაა სწავლება გახადოს ფერადი, საინტერესო, თანამედროვეობაზე მორგებული, გაზარდოს კრიტიულად მოაზროვნე, შემოქმედებითი აზროვნებით დაჯილდოებული, პრობლემაზე ორიენტირებული, თანასწორუფლებიანი, ტოლერანტი და თვითრეალიზებული მომავალი თაობა.
ყველა ბავშვს აქვს უფლება ისწავლოს თანაბარუფლებიან გარემოში და სწორად მოერგოს საგაკვეთილო პროცესს. თუ მასწავლებელი ახდენს მოსწავლის ინდივიდუალური შესაძლებლობების გამორკვევას, მისი ინდივიდუალური წინსვლების აღმოჩენას , მისი წინარე ცოდნის გააქტიურებას, მაშინ მასწავლებელს შეუძლია ყველა მოსწავლე “მანათობელ ვარსკვლავად” აქციოს თავისი შესაძლებლობების მაქსიმუმის გათვალისწინებით.
პანდემიურ გამოცდილებაზეც გვესაუბრეთ, რა აღმოაჩინეთ ონლაინსწავლების პროცესში და რა შეგძინათ სწავლების ახალმა ფორმატმა?
პანდემიის პერიოდი თანაბრად რთული აღმოჩნდა ყველასთვის. მოსწავლეებიც, მასწავლებლებიც და მშობლებიც გაურკვევლობის განცდამ მოგვიცვა. ჩვენს ცხოვრებაში ერთბაშად შემოიჭრა ახალ-ახალი სირთულეები. განსაკუთრებულად რთული აღმოჩნდა დაწყებითი საფეხურის მასწავლებლებისთვის. სწავლების ამ საფეხურზე უამრავი საპასუხისმგებლო დეტალი იჩენს თავს. აქ ეყრება საფუძველი ყველა იმ უნარ -ჩვევევის განვითარებას, რაც სწავლა-სწავლების პროცესში ქმნის უმთავრეს საძირკველსა და მნიშვნელოვანწილად, განაპირობებს მოსწავლის განვითარებას. ამის შეძლება საკლასო სივრცეშიც კი უდიდეს ძალისხმევას მოითხოვს მასწავლებლისგან, ახლა კი ონლაინ სწავლების ფორმატში „აღმართული კედლის“ მიღმა უნდა განმეხორციელებინა. ეს იყო ძალიან სერიოზული გამოწვევა ჩემთვის- არ ვიცოდი, რა გამომივიდოდა, როგორ გავართმევდი თავს. საგაკვეთილო სივრცეში ადვილია განახორციელო ის მრავალფეროვანი აქტივობები, მისცე ფერად-ფერადი მასალა, მაგრამ კედელი, რომელიც ონლაინ სწავლების გამო იყო ჩვენ შორის აღმართული, ფერს კარგავდა. ამიტომაც ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ისეთივე არაორდინალური და საინტერესო ყოფილიყო ონლაინ გაკვეთილი, როგორც მანამდე საკლასო ოთახში. არადა, არც ისე კარგად ვფლობდით ტექნოლოგიებს. ძალიან მიხარია, რომ შევძელი და გამოვნახე ის შინაგანი ენერგია, კარგად მოვერგე თვითსწავლისა და განვითარების ფორმებს და მალევე მივაღწიე, რომ საგაკვეთილო პროცესი ონლაინ სწავლების ფორმატში ისეთივე სახალისო , საინტერესო და მრავალფუნქციური გამხდარიყო როგორც პირისპირ სწავლებისას. დავიწყე საკუთარ თავზე მუშაობა: ჯერ საპრეზენტაციო ნაშრომები გავაზიარეთ, შემდეგ ანიმაციური ელემენტებით გავამდიდრეთ, მერე მულტიმედია წიგნიერება შევიტანეთ, მულტიმოდალური მიდგომებიც კი გამოვიყენე … ორი თუ სამი კვირის შემდეგ, მე აღმოვაჩინე, რომ ოთხი სხვადასხვა პლატფორმა ძალიან კარგად ვისწავლე და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო, ბავშვებისთვის საგაკვეთილო პროცესი გახდა ისეთივე ფერადი, ისეთივე არაორდინალური, ისეთივე მრავალფუნქციური და საინტერესო, როგორც ჩვეულებრივ საკლასო სივრცეში.
რა მიდგომები გამოიყენეთ იმისათვის, რომ ონლაინსწავლება უფრო საინტერესო პროცესად გექციათ?
საწყის ეტაპზე ჩვენ პრაქტიკულად გადავდეთ წიგნები გვერდზე , რადგან წიგნი ცოტა მეტ ბარიერს ქმნიდა; ჩავანცვლეთ საპრეზენტაციო აქტივობებით, ანიმაციებით, პატარა ზღაპრებით, აუდიოვერსიებით , ვიზუალური და გრაფიკული ცხრილებით და ა. შ. არც თუ ისე მარტივი აღმოჩნდა მათემატიკური უნარების ამ ფორმატში გააზრება, რთული აღმოჩნდა ყველაფერი მოგვერგო მათემატიკაზე. ასეთი ტიპის აქტივობები ქართულში მეტ-ნაკლებად უფრო მოსახერხებელია. ამ მხრივ მათემატიკას სჭირდებოდა მეტი მამოტივირებელი რესურსი. ამ ყველაფერმა თავგადასავლების ერთად შექმნისკენ მიბიძგა. ჩვენ ერთად ვქმნიდით ძალიან საინტერესო თავგადასავლებს, პროექტებს, სახალისო მულტიმედიური ელემენტებით გაჯერებულ საპრეზენტაციო ნაშრომებს. ონლაინსწავლების პროცესში ჩავატარეთ მათემატიკური ვიქტორინაც, მოვაწყვეთ ჩრდილების თეატრიც მათემატიკური ფიგურებით, დავამზადეთ ხელნაკეთი წიგნები სათაურით „რიცხვების სამყაროში“, ვითამაშეთ ვირტუალური თამაშები, ვითვალეთ და ვიანგარიშეთ ანიმაციებზე დაკვირვებით. მეც მათთან ერთად ვიღებდი ახალ ცოდნასა და გამოცდილებას მულტიმედიაწიგნიერების განვითარების თვალსაზრისით.
კარგი მასწავლებლის მთავარ მახასიათებლად რას თვლით, რით გამოირჩევა ის სხვებისგან?
კარგი მასწავლებელი ნიშნავს, იყო ყველა ბავშვზე თანაბრად ორიენტირებული, სასწავლო პროცესი უნდა გახადო ისეთი საინტერესო, რომ ბავშვს სკოლაში მოსვლა და საგაკვეთილო პროცესში ჩართვა ეხალისებოდეს. კარგი მასწავლებელი უნდა ითვალისწინებდეს მოსწავლის ასაკობრივ თავისებურებებს, თუ როგორი განწყობით და მიდგომებით სწავლობენ ბავშვები უფრო კარგად. ყველა აქტივობა, სტრატეგია და მიდგომა ბავშვის მოტივაციის ასამაღლებელად უნდა იყოს მიმართული, რომ ყოველი გაკვეთილის შემდეგ ბავშვი ამბობდეს, – „ნეტავ კიდევ როდის გაგრძელდება, ნეტავ რატომ დასრულდა ასე მალე?”
მასწავლებლის ეროვნულ ჯილდოზე რას გვეტყვით? რა მიზნები გქონდათ, როცა კონკურსში მონაწილეობა გადაწყვიტეთ?
ძალიან მიხარია, რომ მე მერგო პატივი, გავხდე ამ საინტერესო, ამაღელვებელი და საამაყო პროექტის ნაწილი, რაც მნიშვნელოვანწილად გაზრდის, აამაღლებს, განამტკიცებს ჩემს პროფესიულ ცოდნასა და გამოცდილებას, ხელს შეუწყობს პროფესიულ წინსვლას. მჯერა იმის, რომ ჩემი გამოცდილება სტიმული იქნება ახალგაზრდა კოლეგებისთვის. კონკურსში მონაწილეობამ დამარწმუნა, რომ მასწავლებლობა ნამდვილად გამორჩეული, განსაკუთრებული და ღირსეული პროფესიაა.
მეამაყება, რომ მე დღეს საუკეთესო მასწავლებელი მქვია.
