წერითი მეტყველების განსავითარებლად საუკეთესო გზაა წერა.
ყოველდღიური წერითი სავარჯიშოები საგრძნობლად აუმჯობესებს აზრების წერილობით მოწესრიგების უნარს. ზოგჯერ მოსწავლეები ირწმუნებიან:
„არ მაქვს წერის ნიჭი“;
„წერა არ შემიძლია“;
„მუზა თუ არ მეწვია, ვერ ვწერ“
„განწყობა მჭირდება საწერად“.
მე კი ვცდილობ დავაჯერო, რომ წერილობით მოსაზრებების გადმოცემა, საინტერესო თემის დაწერა, მოსაზრებების ფურცელზე გადმოტანა, ფიქრების მოწესრიგება წერილობით ნებისმიერს შეუძლია. „თუ ყოველდღიურად იმუშავებ წერითი უნარის გაუმჯობესებაზე, საბოლოოდ მიზანს აუცილებლად მიაღწევ. თუ გინდა გააუმჯობესო წერითი მეტყველება, უნდა წერო – ეს ერთადერთი ქმედითი რეცეპტია“.
ჩემი დაკვირვებით, წერა არის ისეთი რამ, რაშიც დახელოვნება შეუძლია ყველას. „წერის ნიჭი“, „წერის ტალანტი“ და „მწერლად დაბადებული“ – კლიშეებია. რასაკვირველია, ზოგიერთ ადამიანს უკეთ, მარტივად, ძალისხმევის გარეშეც გამოსდის აზრების წერილობით მოწესრიგება, მაგრამ ეს არ არის სპეციფიკური ნიჭი, რომლითაც მხოლოდ რჩეულები არიან დაჯილდოებულები. ნებისმიერს შეუძლია ისწავლოს ფიქრების მოწესრიგება წერილობით, წერითი მეტყველების გაუმჯობესება შესაძლებელია ვარჯიშით, მონდომებით, სისტემატური მიდგომით.
მოსწავლეებს ეხმარებათ ასეთი შედარებაც – წერაში დახელოვნება ჰგავს მუსიკალურ ინსტრუმენტზე დაკვრას ან სპორტული სახეობის ათვისებას.
ვეკითხები: როგორ მოიქცეოდი, ვიოლინოზე დაკვრა რომ გინდოდეს? აიღებ ვიოლინოს და შეუდგები მეცადინეობას. რამდენიმე ათეული გაკვეთილის შემდეგ შეძლებ მარტივი მელოდიის დაკვრას.
ცურვა თუ გინდა ისწავლო? წყალში უნდა ჩახტე, ტექნიკას დაეუფლო და ივარჯიშო.
თუ გინდა წერო – უნდა დაჯდე და წერო. ოღონდ – ყოველდღე.
წესები:
დაივიწყე – „მე არ გამომივა“; „ბევრჯერ ვცადე და მაინც ვერ ვწერ“; „მიცდია დღიურების წერა და არ გამომდის“.
დაიმახსოვრე:
ათასი ლიეს გზა იწყება ერთი ნაბიჯით.
ამ წერილში გთავაზობთ საინტერესო, სახალისო წერითი სავარჯიშოების იდეებს. დღეში 10 წუთის გამოყოფა საწერად, მოცემული თემის მიხედვით მოსაზრებების მოწესრიგება ფასდაუდებელი გამოცდილებაა, რომელიც შედეგს აუცილებლად გამოიღებს (დამტკიცებულია პირადი გამოცდილებით!)
წერაში გასავარჯიშებლად ქართული ენისა და ლიტერატურის გაკვეთილებზე მასწავლებლები უამრავ მეთოდს მიმართავენ. ყოველდღიური ათწუთიანი საწერი სავარჯიშოები უნდა იყოს ხალისიანი და საინტერესო. ეს დავალებები წერითი მეტყველების გაუმჯობესების მსურველმა დამოუკიდებლად უნდა შეასრულოს. არა „მასწავლებლისთვის“, არა იმიტომ, რომ დავალებული აქვს, არა იმისთვის, რომ ამისთვის ქულას ან კარგ შეფასებას დაიმსახურებს. ასეთი დავალებები სახალისო შესასრულებელი უნდა იყოს.
აი, რამდენიმე იდეა:
1.დაწერე საკუთარი სახელის შესახებ – რას ნიშნავს? მოგწონს? როგორ დაგარქვეს? არის რაიმე ისტორია ამის შესახებ?რომელი სახელები მოგწონს? რას დაირქმევდი, თავად რომ შეგეძლოს სახელის შერჩევა?
2.მოიფიქრე რაიმე დღესასწაული. ამასთან – დღესასწაულთან დაკავშირებული ტრადიცია, რიტუალი, საკვები, რაიმე აქტივობები;
3.დაწერე ექვსი წინადადება, რომლებსაც დაიწყებ სიტყვებით: „არასდროს დამავიწყდება…“
4.აღწერე ადგილი, სადაც დაუყოვნებლივ, ახლა გადაბარგდებოდი, ამის საშუალება რომ გქონდეს. ამ ადგილას ნამყოფი უნდა იყო. მკითხველს მიეცი შესაძლებლობა, შეიგრძნოს, დაინახოს, გაიგონოს ის, რასაც თავად იგრძნობდი, დაინახავდი და გაიგონებდი!
5.დაწნული კალათა, წითელი ბუშტი, ლურსმანი – დაწერე ამბავი, რომელშიც მოიხსენიებ ამ ნივთებს;
6.წარმოიდგინე, რომ შენთვის ნაცნობ რომელიმე ცხოველს საუბარი შეუძლია. რას იტყოდა ის? დაწერე პირველ პირში.
7.როდესაც ვერ იძინებ, რაზე ფიქრობ? ან როგორია შენი ძილის რუტინა?
8.დააკვირდი, რას გრძნობ ახლა. რა ემოცია მძლავრობს შენში? მოძებნე 5 აფორიზმი, რომელიც ამ განცდასთანაა დაკავშირებული. დაწერე და დაურთე კომენტარები.
9.ავტოპორტრეტი
10.გაიხსენე ერთი ადამიანი, ვისი მადლიერიც ხარ. დაწერე ამბავი – მკითხველს წარმოდგენა უნდა შეექმნას, ვინ არის ეს ადამიანი და რატომ ემადლიერები;
11.სიტყვა „მსუქანი“, როგორც წესი, უარყოფითი, უსიამოვნო შეფერილობის სიტყვაა. დაწერე ამბავი, რომელშიც ამ სიტყვას გამოიყენებ და რომელიც მკითხველს სხვა განცდას გაუჩენს;
12.რომელ ცხოველს შეადარებდი საკუთარ თავს? აღწერე, რატომ!
13.რჩევა – დაწერე, ვისგან მიგიღია რაიმე მნიშვნელოვანი რჩევა? რა მოჰყოლია ამ რჩევის გათვალისწინებას ან გაუთვალისწინებლობას?
14.გაიხსენე შენი ბავშვობის საყვარელი წიგნიდან რაიმე ამბავი. უამბე მკითხველს ეს ამბავი.
15.“ისე შემრცხვა, მერჩივნა მიწა გამსკდომოდა და თან ჩავეტანე. სახეზე ალმური მომეკიდა…“გაიხსენე ან მოიფიქრე ამბავი, რომელსაც ამ სიტყვებით დაიწყებ;
16.გაიხსენე ორი პერსონაჟი სხვადასხვა წიგნიდან. „შეახვედრე“ ეს პერსონაჟები ერთმანეთს. მოიფიქრე ადგილი, დიალოგი, საინტერესო სიუჟეტი;
17.საკუთარი სახლის სამუდამოდ დატოვება გიწევს. მხოლოდ აუცილებელი ნივთების წაღება შეგიძლია. იმის, რასაც ზურგჩანთაში ჩაატევ ან ხელით ატარებ. რას და რატომ წაიღებ?
18.მხოლოდ 20 სიტყვის ამოკრება შეგიძლია. ამ 20 სიტყვის გარდა სხვა სიტყვებს ვეღარასდროს გამოიყენებ. რომელია ეს 20 სიტყვა?
19.შენი სამოსი – რა გაცვია? ვინ გირჩევს სამოსს? რას ამბობს შენი სამოსი შენზე?
20.მოიფიქრე დიალოგი, პერსონაჟები და სიტუაცია. დაიწყე ასე:
– რა გაქვს ხელში? ეს რა არის?
– ჩემია! მე ვიპოვე!
21.ჩამოთვალე 5 რამ, რაც შენთვის მნიშვნელოვანია სხვა ადამიანთან ურთიერთობაში!
22.შენი ყველაზე ადრეული მოგონება ღრმა ბავშვობიდან;
23.შეარჩიე ერთი საინტერესო აფორიზმი. დაწერე 150 სიტყვიანი კომენტარი;
24.რა ისწავლე მშობლებისგან?
25.აღწერე შენი მშობლიური ქალაქის ყველაზე საინტერესო ადგილი, ღირსშესანიშნაობა.
26.შენი ცხოვრების „საუნდტრეკები“. სიმღერები, რომელსაც ყველაზე ხშირად უსმენ. მხოლოდ ჩამონათვალი დაუშვებელია;
- დაასახელე წიგნი, რომელიც, სასურველია, ყველას ჰქონდეს წაკითხული; რატომ?
28.შენი სახელის თითოეული ასოსგან შეადგინე სიტყვა. ამ სიტყვების გამოყენებით შეადგინე წინადადებები. წინადადებები შეკარი ამბად;
29.სიტყვების კოლაჟი – „მე“. ფურცელზე ჩამოწერე ის სიტყვები, რომლებიც შენ გიკავშირდება. მხოლოდ სიტყვები. ფურცელი გააფორმე სურვილისამებრ. შეგიძლია დააკრა და დააწებო ფურცელზე ის, რაც გსურს.
30.მომდევნო 3 საათის განმავლობაში შენ ხარ უჩინმაჩინი. რას გააკეთებდი?
