ეს წერილი წინას გაგრძელებაა და მეოთხე კლასში საგნების: ქართული ენისა და ლიტერატურის, „მე და საზოგადოების“ და სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების – ინტეგრირებას ეხება.
ინტეგრირების წინაპირობა ასეთია: ტექსტი „უძველესი ნახატები“ ქართულში ეროვნული სასწავლო გეგმის ყველა სამიზნე ცნების მიხედვით არის დამუშავებული; ის ასევე გამოყენებულია საგან „მე და საზოგადოებაში“, „მედია და ინფორმაციის“ თემაში, სამიზნე ცნება „ცვლილებების“ გასააზრებლად. ამჯერად კი ვისაუბრებთ მის გააქტიურებაზე სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების (შემდგომში – ხელოვნების) ჭრილში.
მეოთხე კლასის ბოლოს, ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით, მოსწავლემ უნდა დააკმაყოფილოს კრიტერიუმი: „შეუძლია ნამუშევრის წარდგენა და საუბარი საკუთარ და სხვის ნამუშევრებზე ელემენტარული ტერმინების გამოყენებით“.
ამ გრძელვადიანი მიზნისკენ მიუძღვის მასწავლებელი მოსწავლეს. როგორც საგნის არასპეციალისტი, ველი, რომ ჩემ მიერ შეთავაზებულ აქტივობებს საგნის მასწავლებლები საკუთარ ფილტრში გაატარებენ და გააუმჯობესებენ, მაგრამ თუ წერილი მათ ინტეგრირების კუთხით დაეხმარება, მიზანიც მიღწეული იქნება.
იმისთვის, რომ სწავლება დაწყებით საფეხურზე ინტეგრირებულად მიმდინარეობდეს და მოსწავლე მოვლენებს, ფაქტებს, ინფორმაციას მთლიანად აღიქვამდეს და არა, საგნებზე მიბმულად, სწავლებაში საგანთაშორისი კავშირების გამოყენება აუცილებელია.
ტექსტი „უძველესი ნახატები“ (ქართული, მე-4 კლასი, ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა), როგორც უკვე ვთქვი, სახვითი ხელოვნების კუთხითაც ძალიან საინტერესოა. თუნდაც იმიტომ, რომ სწორედ მეოთხეკლასელების თანატოლმა გოგონამ, 9 წლის მარიამ, უფროსებისგან განსხვავებით, აღიქვა ნახატები და თავისი შეძახილით: „აქ ხარებია დახატული, ხარები!“ – უნიკალური აღმოჩენის შესახებ ამცნო კაცობრიობას. მღვიმის კედლებსა და ჭერზე, სადაც მზის სხივებიც კი ვერ აღწევდა, მან დაინახა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 35 000-13 000 წლებში დახატული უამრავი ფიგურა… პროფესიონალები დიდხანს არ აღიარებდნენ ამ საოცარ ხელოვნებას, რადგან მათი ცოდნისა და წარმოდგენების ჩარჩო ამ სიახლეს ვერ იტევდა. მოგვიანებითღა აღიარეს ამ აღმოჩენის მნიშვნელობა. „ალტამირას შემდეგ ყველაფერი დაეცეს!“ – წამოიძახა პაბლო პიკასომ, როცა მღვიმის მხატვრობა ნახა. ხელოვნებათმცოდნეები ამ ფიგურების შეფასებისას იმპრესიონიზმზე ალაპარაკდნენ.
მასწავლებლისთვის ეს ნახატები საუკეთესო რესურსია, რომ მოსწავლეებს სახვითი ხელოვნების ელემენტებზე: ფორმაზე, ფერზე, ხაზზე, – მათი გამოყენების შესაძლებლობებზე ესაუბროს და ნათელი წამოდგენა შეუქმნას, მერე კი ნახატებზე დაკვირვების, მოსაზრებების გამოთქმის და ზემოთ ნახსენები უნარის განვითარების საშუალება მისცეს.
ეს ყველაფერი სასწავლო სიტუაციას უნდა მოერგოს.
- საკითხები: ხაზი, ფერი, ფორმა, პრინციპები;
- საკვანძო კითხვა: რისი გადმოცემა შეიძლება ხაზების, ფერების, ფორმების მეშვეობით?
- დავალება: ჯგუფური მუშაობა – რას და როგორ გვიამბობენ ნახატები?
აქტივობის აღწერა: მასწავლებელი აჩვენებს მოსწავლეებს გამოქვაბულის მხატვრობის ფრაგმენტებს, მერე კი აძლევს ინსტრუქციას:
- ჯერ ინდივიდუალურად გაეცანით ტექსტს და ამოიწერეთ წინადადებები, ფრაზები, რომლებიც ამ ნახატებს აღწერს. შემდეგ დააკვირდით ფრაგმენტებს, აღწერეთ, რისი გადმოცემა შეძლეს უძველესმა ადამიანებმა ამ ნახატებით, ხელოვნების რომელი ელემენტები გამოიყენეს და როგორ. საბოლოოდ ჯგუფში შეაჯერეთ მოსაზრებები და წარმოადგინეთ.
ნახატების რამდენიმე ფრაგმენტს აქვე წარმოგიდგენთ. დამატებითი მასალის მოძიება შესაძლებელია მისამართზე https://www.google.com/search?q=%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0&tbm=isch&chips=q:%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0,online_chips:%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0&hl=ka&ved=2ahUKEwj8nL7J9eHnAhUEcxoKHQzvBwUQ4lYoAHoECAEQFQ&biw=1349&bih=657
აქტივობა 1. კითხვა-პასუხი
ტექსტისა და თვალით აღქმულის საფუძველზე მოსწავლეებმა უნდა უპასუხონ კითხვებს:
- რა ფერებია გამოყენებული ამ ნახატებში? როგორ მიიღება ეს ფერები?
- თქვენი აზრით, რას იყენებდნენ უძველესი მხატვრები სახატავად?
- დაახასიათეთ ეს ფერები.
- როგორი ხაზებია გამოყენებული? რა პრინციპები?
აქტივობა 2. ვქმნით ასლებს
ალტამირას მხატვრობას მნახველთა სიმრავლემ საშიშროება შეუქმნა, ნახატები გაუფერულდა… ამიტომაც მღვიმე ტურისტებისთვის ძირითადად დახურულია. სამაგიეროდ, დამთვალიერებლებისთვის შექმნეს მსგავსი გარემო ნახატების ასლებით. წარმოიდგინეთ, რომ თქვენც ტექსტში ნახსენებ ცხოველებს ხატავთ. გაითვალისწინეთ დედნისეული ხაზები, ფერები, ფორმები. შემდეგ გამოფენას მოვაწყობთ.
შენიშვნა: შეძლებისდაგვარად, დავალება შეიძლება შესრულდეს ქვებზე, კლდის ნატეხებზე, ნახშირით. ეს მოსწავლეებს უფრო მეტად დააინტერესებს.
ამ აქტივობების შემდეგ შესრულდება კომპლექსური დავალება.
