სახალისო გაკვეთილი -„უჩინარი ქალაქი” ანუ სიუჟეტი ხმებით

კლასი: III–IV
საგნები: ქართული ენა + ხელოვნება + ბუნებისმეტყველება
ხანგრძლივობა: 45 წუთი

ეს გაკვეთილი ეფუძნება soundscape pedagogy-ს (ხმოვანი გარემოს პედაგოგიკა) – თანამედროვე მიდგომას, რომელიც აქტიურად გამოიყენება დასავლურ  სკოლებში STEAM განათლების ფარგლებში. მეთოდი ავითარებს სენსორულ აღქმას, მულტიმოდალურ წარმოსახვას და კოლაბორაციულ შემოქმედებითობას.

გაკვეთილი აერთიანებს:

• აუდიო-ხელოვნებას
• მოქმედებით სწავლებას
• ნარატიულ პედაგოგიკას

სასწავლო მიზნები

მოსწავლე:

✓ გამოავლენს და დაასახელებს სხვადასხვა ხმოვან წყაროს გარემოში;
✓ შექმნის ხმების რუკას (sound-map) ვიზუალური სიმბოლოებით;
✓ ააგებს მარტივ სიუჟეტს ხმოვანი ელემენტებით, ტექსტის გარეშე;
✓ განავითარებს კოლაბორაციულ, შემოქმედებით და ამბისაგებ უნარებს;
✓ გააძლიერებს აქტიურ მოსმენის და კონცენტრაციის უნარს.

საჭირო რესურსები

მინიმალური ვარიანტი:

• ფურცლები (A4 ან A3)
• ფანქრები/ფერადი ფანქრები
• მაგიდა

გაფართოებული ვარიანტი:

• 10-15 საყოფაცხოვრებო ნივთი:
  • ქაღალდის ფურცელი
  • ჩხირები (2-3 ცალი)
  • წიგნი
  • გასაღებები
  • პლასტმასის ჭიქა
  • მუყაოს ყუთი
  • საკანცელარიო ღარები
  • ბურთულა
• მაგიდა „ხმების სტუდიის” მოსაწყობად

შენიშვნა: თუ დამატებითი ნივთები არ არის, საკმარისია მხოლოდ ხელები, მაგიდა და ფურცლები — ბავშვები ხმებს საკუთარი სხეულით შექმნიან (ხელის ტაში, თითების წკეპუნი, ფეხის ნაბიჯები).

გაკვეთილის მსვლელობა

1. შესავალი – მოსმენის გააქტიურება (7 წთ)

აქტივობა:

მასწავლებელი ნელა, მშვიდ ხმაზე ამბობს:

„დღეს ჩვენ შევქმნით საოცარ ქალაქს. მაგრამ არა სურათებით – ხმებით. წარმოიდგინეთ, რომ ქალაქი გაქრა… დარჩა მხოლოდ მისი ხმები. ახლა ის ხმები ჩვენ უნდა მოვნადიროთ.”

სავარჯიშო:

1. მოსწავლეები ხუჭავენ თვალებს 30 წამით
2. დავალება: მოუსმინონ ყველა ხმას, რაც კლასშია (სუნთქვა, ქაღალდის შრიალი, სკამის ხმა, ნაბიჯები)

რეფლექსია:

• „რა ხმები მოვისმინეთ, რომლებიც ჩვეულებრივ არ ვამჩნევთ?”
• „რომელი ყველაზე ჩუმი იყო?”

მასწავლებელი ფიქსირებს 4–5 პასუხს დაფაზე.

2. ხმების ლაბორატორია – ექსპერიმენტი (10 წთ)

აქტივობა:

მასწავლებელი დებს მაგიდაზე ნივთებს. ბავშვები რიგ-რიგობით ცდილობენ სხვადასხვა ხმის გამოცემას.

მაგალითები:

დისკუსია:

• „რომელი ხმა შეიძლება იყოს დილის ქალაქის ხმა?”
• „რომელი – ღამის?”

კლასი კენჭს უყრის 5-6 ხმას, რომელსაც გამოიყენებს.

3. ჯგუფური მუშაობა – ხმების რუკა (10 წთ)

დავალება:

კლასი იყოფა რამდენიმე ჯგუფად (4-5 მოსწავლე).

თითოეული ჯგუფი ხატავს უჩინარი ქალაქის რუკას, სადაც:

• არ იხატება დეტალები (სახლები, მანქანები, ხალხი)
• გამოიყენება მხოლოდ სიმბოლოები, საიდან რომელი ხმა მოდის

მაგალითები:

მასწავლებლის როლი:
დაათვალიერეთ თითო ჯგუფი და დაეხმარეთ, რომ არ გადავიდნენ რეალისტურ ხატვაზე.

4. მთავარი ატრაქცია – „უხილავი ფილმი” ხმებით (13 წთ)

აქტივობა:

თითო ჯგუფი წარმოადგენს თავის ქალაქს – მაგრამ არა სიტყვებით, არა ტექსტით – მხოლოდ ხმებით!

სტრუქტურა:

1. ერთი მოსწავლე არის წამყვანი (ამბობს მოკლე წინადადებებს)
2. დანარჩენები – ხმოვანი ეფექტების ჯგუფი

მაგალითი:

წამყვანი: „დილის ქალაქი იღვიძებს…”
(ხმა: ქაღალდის ნელი შრიალი – ქარი)

წამყვანი: „პირველი ნაბიჯები…”
(ხმა: ჩხირის რიტმული კაკუნი)

წამყვანი: „მაღაზიის კარი იღება…”
(ხმა: გასაღებების წკარუნი)

წამყვანი: „წვიმა იწყება…”
(ხმა: სწრაფი თითების დაკაკუნება მაგიდაზე)

წამყვანი: „ქალაქი იღვიძებს…”
(ყველა ხმა ერთად)

მნახველები (დარჩენილი კლასი):
უსმენენ დახუჭული თვალებით და შემდეგ აფასებენ.

დრო: თითო ჯგუფს 2–3 წუთი წარმოდგენისთვის.

5. რეფლექსია – პირადი გამოცდილება (5 წთ)

დავალება:

ფურცელზე დაწერონ 1–2 წინადადება:

„დღეს მე შევძელი…”

მაგალითები:

• „ჩემი ხმა გახდა ქალაქი”
• „მივხვდი, რომ სიჩუმეც ლაპარაკობს”
• „თვალები რომ მქონდა დახუჭული, მეტი დავინახე”

ალტერნატივა: მოსწავლეები ხმამაღლა იზიარებენ ერთ განცდას.

რა უდევს საფუძვლად ამ მიდგომას?

1. STEAM ინტეგრაცია: აერთიანებს ხელოვნებას, ენას, ფიზიკას (ხმის აკუსტიკა) და გეოგრაფიას (რუკები).
2. Soundscape Pedagogy: აქტიურად გამოიყენება კანადურ (R. Murray Schafer) და ფინურ საგანმანათლებლო მოდელებში.
3. Embodied Learning: ბავშვი სწავლობს მთელი სხეულით, არა მხოლოდ თვალით და ყურით.
4. Multimodal Literacy: ვითარებს „წერა-კითხვის” ახალ ფორმას — ხმოვან წიგნიერებას.
5. ქართული ფოლკლორი – საკრავთა ხმები, რაც ბუნებრივ ხმებს იმეორებს