პიაჟემ შეამჩნია, რომ ერთი ასაკის ბავშვები ერთნაირ ან მსგავს შეცდომებს უშვებდნენ დავალების შესრულებისას და გადაწყვიტა ეკვლია ის ფაქტორები, რომლებსაც გავლენა აქვთ აზროვნების პროცესებზე. მისი კვლევა “კოგნიტური განვითარების თეორია” ექსპერტების მიერ შეფასებულია, როგორც უნიკალური და რევოლუციური ნაშრომი მაშინდელი დროისათვის.
ძირითადი ადგილი მის კვლევაში უკავია “კოგნიტური სქემების” ცნებას. კოგნიტური სქემა არის ჩარჩო, ყალიბი, რომელშიც მოცემულია ქცევის განხორციელების მონახაზი, შესაძლებლობა. პიაჟეს თანახმად, ადამიანს დაბადებიდან აქვს მოცემული მარტივი სქემები, რომელთა საშუალებითაც ის თავიდანვე ახერხებს მარტივი ქცევების განხორციელებას.
მინდა გაგიზიაროთ ჩემი გამოცდილება კოგნიტური სქემის „ძვლის დიაგრამა“ შესახებ. ამ სქემას ინტენსიურად ვიყენებ სასწავლო პროცესში, რაც მოსწავლეებს ეხმარება შესასწავლი საკითხის გააზრებაში და მათთვის არის სახალისო.
ძვლის დიაგრამა მრავალფუნქციური კოგნიტური სქემაა, მისი გამოყენებით მოსწავლეები ახერხებენ შესასწავლ საკითხში კარგად გარკვევას. კერძოდ არსებული სიტუაციის დაფიქსირებას, სასურველი სიტუაციის აღწერას, მასალაში მოცემული ფაქტორების დახარისხებას ხელისშემწყობ და ხელისშემსლელ კატეგორიებად და მასზე დაყრდნობით პრობლემის გადაჭრას.
მისი გამოყენება ხელს უწყობს შემდეგი უნარების განვითარებას:
* ანალიზის;
* სინთეზის;
* შეფასების;
* კომუნიკაციის უნარის;
* ვიზუალიზაციის უნარის;
* კრიტიკული აზროვნების უნარის;
* პრობლემის გადაჭრის უნარის.
დიაგრამის გამოყენების ეტაპებია:
პირველი ეტაპი მოსამზადებელი
ამ ეტაპზე მასწავლებელი მოსწავლეებს აცნობს შესასწავლ საკითხს, თემას თუ მასალას, რომელიც პრობლემის მოგვარების აუცილებლობის შემცველია. მაგალითად საკითხს „რაში მდგომარეობს მკვდარი ზღვის პრობლემა?“
მეორე ეტაპი სქემის შევსება
მასწავლებელი დაფაზე, ფორმატის ფურცელზე ხაზავს დიაგრამას და შესწავლილი ტექსტის გამოყენებით თანმიმდევრულად ავსებს სქემას
მესამე ეტაპი სქემის გამოყენება
მასწავლებელი მოსწავლეებს სთავაზობს აღნიშნულ სქემაზე დაყრდნობით მოძებნონ პრობლემის გადაჭრის/მოგვარების გზა. ანუ რა გზით შეიძლება გადაიჭრას მკვდარი ზღვის პრობლემა.
მოსწავლეები სქემის გამოყენებით შესაძლოა პასუხობდნენ:
ზღვაში ჩამდინარე მდინარეების ნაწილს კალაპოტი შეუცვალეს და შიგ აღარ ჩაედინებიან. ამასთანავე მისგან მდინარეების გასავლელები ჩაკეტეს ამის გამო დამლაშდა. თუ ამ ფაქტორებს პირვანდელ მდგომარეობას დავუბრუნებთ. ზღვის დამლაშება შეწყდება.
დასამუშავებელი ტექსტი
მკვდარი ზღვის მსგავსს დედამიწაზე ვერაფერს ნახავთ. სახელის მიუხედავად, იგი ულამაზესია. ეს ზღვა ისრაელში, იუდეის უდაბნოში, მდებარეობს. მოქცეულია კლდოვან მთებს შორის. მკვდარი ზღვა ერთ-ერთი დაბალი წერტილია ხმელეთზე. იგი ზღვის დონიდან 422 მეტრით დაბლა მდებარეობს. მისი მაქსიმალური სიღრმე 378 მ-ია, სიგრძეში კი 67 კმ-ია. .მკვდარი ზღვა უამრავ ტურისტს იზიდავს თავისი უცნაური შესაძლებლობით – ხალხს აინტერესებს იხილოს ბუნების ეს უცნაური ქმნილება, ზღვა, რომელშიც ისინი არ იძირებიან. ასევე საინტერესოა ზღვის სახელიც, ცნობილია, რომ მკვდარი ზღვა დიდი რაოდენობით მარილს შეიცავს, რის გამოც ადამიანი მასში არ იძირება. მისი 1 ლიტრი წყალი შეიცავს 270 გრამზე მეტ მარილს, ხოლო სხვა დანარჩენ წყალსაცავებში ეს ციფრი იშვიათად აჭარბებს 35 გრამს. ასეთი დიდი რაოდენობის მარილის შემცველობის გამო წყალში ძალიან იშვიათად მრავლდებიან და ცოცხლობენ ცოცხალი ორგანიზმები, სწორედ ამ ყველაფერში მდგომარეობს მკვდარი ზღვის ეს სახელწოდებაც.
წყალში ცოცხლობენ იშვიათი ჯიშები მიკროორგანიზმებისა. თევზებს, მოლუსკებს და წყალმცენარეებს აქ სიცოცხლე არ შეუძლიათ. თევზები როგორც კი ხვდებიან ზღვაში ტკივილსაც კი ვერ გრძნობენ ისე იღუპებიან. დაღუპული თევზები კი ზღვას ნაპირზე გამოაქვს.
ასე, რომ რომ მკვდარი ზღვა გვევლინება მკვლელად ცოცხალი ორგანიზმებისა. ებრაულად ამ ზღვას ეწოდება „Yam ha Maved“, რაც ნიშნავს „ზღვა-მკვლელი“.
რატომ არის ამ ზღვაში ასე ბევრი მარილი? ამაზე პასუხის გაცემაც ასევე ადვილია, ისე მოხდა, რომ მკვდარ ზღვაში ხვდება ყველა მდინარე და წყლის ნაკადი, რომელიც შემდეგ ვეღარსად მიდის, წყლის გაქრობის ერთადერთი საშუალება ეს არის აორთქლება. მარილი კი არ ორთქლდება და ის წყალში რჩება. ამიტომაც მრავალი წლის განმავლობაში ამ ზღვაში თავი მოიყარა უამრავმა მარილმა. როგორც ხედავთ, ჩვენს გაჩენამდე დიდი ხნით ადრე დაერქვა ამ ზღვას „მკვდარი ზღვა“ და ამ სახელის ფუძემდებელი სწორედ წყალში სიცოცხლის არარსებობა იყო.
