საინტერესო გაკვეთილი – ფუნქცია და ლიტერატურა

მასწავლებელს ხშირად უწევს, თავის საგანში ამა თუ იმ თემის სწავლებისას გამოიყენოს  სხვა საგნის თემატიკა, რაც  ეხმარება მოსწავლეს სხვადასხვა საგანში კომპეტენციის ამაღლებასა და ამა თუ იმ მასალის ჰოლისტურად  შესწავლაში.

მინდა გაგაცნოთ  რესურსი, რომელიც ითვალისწინებს  მათემატიკური საკითხების გამოყენებით მოსწავლეებისთვის ლიტერატურული მასალის  გააზრებას. რესურსის „ფუნქცია და ლიტერატურა“ ელექტრონული მისამართი  ბლოგზე https://imarinina.blogspot.com/p/blog-page_96.html იხილეთ გვერდი  ,, პრეზენტაცია“. რესურსის შექმნაში ჩემთან ერთად მონაწილეობდნენ  XI კლასის მოსწავლეები.

საგანმანათლებლო მიზანი: მოსწავლემ შეძლოს მხატვრული ლიტერატურის სფეროში მოპოვებული ინფორმაციის საფუძველზე აგებული  სქემების  გამოყენებით ფუნქციის ცნების გააზრება; ინფორმაციის მიღება მწერლებზე და მათ ნაწარმოებებზე ქართულ, ინგლისურ, რუსულ და ესპანურ ენებზე.

მოსალოდნელი შედეგები:

• მოსწავლეს შეუძლია ფუნქციებისა და მათი თვისებების გამოყენება რეალური ვითარების მოდელირებისას (მათ.XI.5);
• მოსწავლეს შეუძლია დისკრეტული მათემატიკის ცნებებისა და აპარატის გამოყენება მოდელირებისას და პრობლემის გადაჭრისას (მათ.XI.7).

              ესგ-ს გამჭოლი კომპეტენციები:

• წიგნიერება;
• ციფრული წიგნიერება;
• სემიოტიკური;
• ცოდნის ტრანსფერი;
• მულტილინგვისტური.

რესურსის შექმნისათვის გამოყენებული პროგრამები:

• ,,Pover Point”;
• ,,Paint”.

,,ფუნქცია და ლიტერატურა“ შეიძლება გამოყენებული იქნეს რესურსად მათემატიკის გაკვეთილზე ფუნქციის, გრაფის ცნებების გასაცნობად და გასააზრებლად (IX-XII კლასები).  ამავე დროს მოსწავლეები მიიღებენ მრავალ საინტერესო ინფორმაციას მხატვრული ლიტერატურის სფეროდან. ამ თვალსაზრისით მისი გამოყენება ლიტერატურის გაკვეთილზეც შეიძლება.

ყოველი მოქალაქე, განსაკუთებით კი მასწავლებელი, უნდა პასუხობდეს  თანამედროვეობის მოთხოვნებსა და გამოწვევებს, რადგან ქვეყნის მომავალი ყველაზე  მეტად  განათლების სისტემაზეა დამოკიდებული, ხოლო მასწავლებელი ამ სისტემის მნიშვნელოვანი კომპონენტია. სწავლების თანამედროვე მეთოდების გაცნობისა და მათი პრაქტიკაში დანერგვის, პროფესიული კომპეტენციების გაღრმავების, პედაგოგიური პრაქტიკის სრულყოფის მიზნით არაერთ ტრენინგში მიმიღია მონაწილეობა. განსაკუთრებით მინდა გამოვყო მასწავლებლის პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის მიერ ინიცირებული ტრენინგი ,,როგორ  ვიმუშაოთ  პედაგოგიურ  კვლევებსა  და  სასწავლო  პროექტებზე“. სწორედ ამ ტრენინგის დამსახურებაა ის, რომ ჩემს საგაკვეთილო პრაქტიკაში დავნერგე სწავლების ისეთი ფორმები, როგორიცაა პროექტი, კვლევა, იტნეგრირებული გაკვეთილი. სწორედ ტრენინგზე გამიჩნდა იდეა, ჩემს სკოლაში განმეხორციელებინა სასკოლო პროექტი ,,ფუნქცია და ლიტერატურა“. ამ პროექტის ფარგლებში შეიქმნა აღნიშნული ციფრული რესურსი ,,Pover Point“-ის საპრეზენტაციო სლაიდის სახით.

ქ. მარტვილის N2 საჯარო სკოლაში 2012 წლის 20 დეკემბერს ჩატარდა ინტეგრირებული პროექტის ,,ფუნქცია და ლიტერატურა“ პრეზენტაცია. იგი მოიცავდა საგნებს –  მათემატიკა, ქართული, რუსული, ინგლისური და გერმანული ენები. მე ამ სკოლაში ვასწავლი მათემატიკას. XI კლასის მოსწავლეებს მივეცი ასეთი დავალება: მოიძიეთ ინფორმაცია თქვენი საყვარელი, ცნობილი თუ ნაკლებად ცნობილი მწერლებისა და მათ მიერ შექმნილი ნაწარმოებების შესახებ;  განიხილეთ ასეთი მიმართებები: ვთქვათ, გვაქვს მწერალთა რაღაც A სიმრავლე. ყოველი მწერალი გამოხატეთ თავისი გვარით.  ყოველ მწერალს თქვენ მიერ შედგენილი სიმრავლიდან შეუსაბამეთ თავისი დაბადების  წელი, საკუთარი სახელი, საკუთარი ნაწარმოებები, ლიტერატურის დარგში მიღებული პრემიები, რომლებიც მათ მოიპოვეს, საკუთარი ეროვნება, ფსევდონიმი, რომელსაც ისინი იყენებდნენ მოღვაწეობის პერიოდში;  თქვენ მიერ შედგენილი სიმრავლიდან ყოველ ნაწარმოებს შეუსაბამეთ ჟანრი, რომელსაც ეს ნაწარმოები  ეკუთვნის,  ნაწარმოების ავტორი;  ეს შესაბამისობები წარმოადგინეთ გრაფის სახით;  გააანალიზეთ  თითოეული გრაფის სახით წარმოდგენილი შესაბამისობა და დაადგინეთ, არის თუ არა შესაბამისობა ფუნქცია, ახსენით რატომ არის ან არ არის წარმოდგენილი შესაბამისობა ფუნქცია.  შეგიძლიათ მოიფიქროთ სხვა შესაბამისობანი მწერლებზე ან მათ ნაწარმოებებზე;  განიხილეთ შესაბამისობა  ,,ფრაზა-ავტორი“  და  ეს  შესაბამისობანი წარმოადგინეთ ავტორის მშობლიურ ენაზე. ანუ ქართულენოვანი მწერლის  ფრაზას წარმოადგინეთ ქართულ ენაზე, რუსულენოვანი მწერლისას  რუსულ  და ქართულ ენებზე, ინგლისურენოვანი მწერლისას ინგლისურ და ქართულ ენებზე,  გერმანულენოვანი მწერლის ფრთიან გამონათქვამს წარმოადგინეთ გერმანულ და ქართულ ენებზე. რა თქმა უნდა, თარგმანი თქვენი უნდა იყოს. თან შეეცადეთ, თქვენ მიერ მოძიებული გამონათქვამები ნაკლებად ცნობილი იყოს. დახმარებისათვის მიმართეთ ქართული, რუსული, ინგლისური და გერმანული ენის მასწავლებლებს.  დაბოლოს, დავგეგმეთ დღე, როდესაც მოვახდენდით  ჩვენი პროექტის პრეზენტაციას.  მოსწავლეებს მივეცი ერთი კვირა პირველი სამუშაოების  ჩასატარებლად.  დათქმულ გაკვეთილზე  მათ წარმოადგინეს მოძიებული ინფორმაციები – ზოგი  ინტერნეტიდან მოძიებული, ზოგიც  წიგნებიდან ამოწერილი. მოიტანეს წიგნებიც.  ერთმა  მოსწავლემ საკმაოდ მოძველებული წიგნი მოიტანა, ალბათ სამოციან წლებში იყო გამოშვებული – ,,ცნობილ ადამიანთა გამონათქვამები“. როცა ვკითხე, საიდან მოიტანე ეგ წიგნი-მეთქი, მიპასუხა, რომ, მამამ უთხრა ამ წიგნის არსებობის შესახებ, მან კი მოძებნა.   ერთმა მოსწავლემ სიძველისაგან გაყვითლებული  რვეული მოიტანა, რომელშიც   დედამისს ახალგაზრდობაში მწერლებისა და ფილოსოფოსების გამონათქვამები ჩაეწერა.  იმ გაკვეთილზე  მრავლად წავიკითხეთ  მწერლების, ფილოსოფოსების, მეცნიერების,  ცნობილი ადამიანების  გენიალური გამონათქვამები,  ბევრად უფრო მეტი, ვიდრე  პრეზენტაციისთვის შევარჩიეთ. საპრეზენტაციო მასალის შერჩევის პროცესში მასალის შერჩევასთან დაკავშირებით მოსწავლეებს შორის საკმაოდ ცხარე კამათი გაჩაღდა –  ბევრი მასალა დაგვიგროვდა და პროექტში ყველაფერს ვერ გამოვიყენებდით.  მე ვურჩიე, რომ რადგან ჩვენი თემა იყო ,,ფუნქცია და ლიტერატურა“, ამიტომ მხოლოდ მწერლების გამონათქვამები გამოგვეყენებინა.  მოსწავლეებმა მოიტანეს გამონათქვამები  ინგლისურ, რუსულ და გერმანულ ენებზე და მათი ქართული თარგმანები.  ამაში მათ შესაბამისი საგნების მასწავლებლებმა გაუწიეს კონსულტაციები. გაკვეთილის ბოლოს მათ გაინაწილეს ის გამონათქვამები, რომელსაც ისინი პრეზენტაციის დროს  წაიკითხავდნენ. აღმოჩნდნენ ისეთებიც, რომელთაც თავიდანვე  არ ისურვეს პრეზენტაციაში მონაწილეობა. ამის მიზეზი შეიძლება ისიც იყო, რომ პრეზენტაციის გაკეთება სხვა მოსწავლეებისა და მასწავლებლების წინაშე მოუწევდათ.  მე მათ ავუხსენი, რომ ჩვენი პროექტი იყო ინტეგრირებული,  მოიცავდა ოთხ საგანს და მათ ჩვეულებრივად შევაფასებდით  და ცხადია, ვინც პრეზენტაციაში მონაწილეობას არ მიიღებდა,  მაღალ შეფასებას ვერ დაიმსახურებდა.  ამის შემდეგ  პასიური მოსწავლეებიც გააქტიურდნენ, თუნდაც იმიტომ, რომ უკვე გაწეული შრომის წყალში ჩაყრა არ უნდოდათ. იმ მოსწავლეებს, რომელთაც სახლში ჰქონდათ კომპიუტერი, მივეცი დავალება, რომ საპრეზენტაციო ტექსტის უკვე მზა ნაწილი კომპიუტერზე აეკრიფათ. მთელ კლასს მივეცი დავალება, დაეზუსტებინათ მასალა და მომზადებულიყვნენ გრაფების ასაგებად. შემდეგ გაკვეთილზე, რომელსაც ჯგუფური მუშაობის ფორმა ჰქონდა,  მოძიებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით მოსწავლეებმა ააგეს გრაფები და  გააკეთეს მათი ანალიზი. აქ წარმოგიდგენთ მათ მიერ აგებული გრაფისა და მისი ანალიზის  ნიმუშს.(ეს არის საპრეზენტაციო მასალის ფრაგმენტი).

ყოველი ფსევდონიმის მიღმა ერთი კონკრეტული  სახელი და გვარის მქონე ადამიანი დგას. ამიტომ, ეს მიმართება არის ფუნქცია. თუ საპირისპირო მიმართებას განვიხილავთ, მაშინ არ გვექნება ფუნქცია, თუნდაც იმიტომ, რომ ლუკა რაზიკაშვილს ორი ფსევდონიმი შეესაბამება – ვაჟა-ფშაველა და ჟულაკა გოგოჭური, ან იმიტომ, რომ ზოგიერთი მწერალი, მაგალითად, თამაზ ჭილაძე სულაც არ სარგებლობდა ფსევდონიმით.

აქვე უნდა აღვნიშნო ისიც, რომ მოსწავლეებმა წარმოადგინეს თავიანთი მოფიქრებული შესაბამისობებიც. ჩემ მიერ მითითებული შესაბამისობების გარდა, მოსწავლეებმა თავადაც მოიფიქრეს სხვა შესაბამისობანი:  ფსევდონიმი – მწერალი; მწერალი – სქესი; მწერალი – ჟანრი; მწერალი – ეპოქა; თითოეული ჯგუფის  ნამუშევარი, თავისი დასკვნებით  მოსწავლეებმა შეიყვანეს კომპიუტერში, დაწერეს  საპრეზენტაციო მასალის შესავალი ნაწილი, სადაც ხაზი გაუსვეს იმას, თუ რატომ იყო პროექტი აქტუალური, შემდეგ საპრეზენტაციო მასალას დაამატეს  წინა დღეს აკრეფილი ტექსტი, რომელიც წარმოადგენდა ცნობილ მწერალთა ფრთიან გამონათქვამებს ქართულ, ინგლისურ, რუსულ და გერმანულ ენებზე და წარმოადგინეს  საპრეზენტაციო პროგრამით ,,Pover Point“. საპრეზენტაციო მასალა მზად იყო.  მეორე დღეს, 19 დეკემბერს  ქართულის გაკვეთილზე მოსწავლეები მოემზადნენ პრეზენტაციისათვის. მათ დახმარებას უწევდნენ ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი – ხათუნა ფირცხალავა, რუსული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი – ინგა ბარათელი, ინგლისური ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი – ინგა კალანდია, გერმანული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი – ლორეტა მანტუა.                                                                                                                                              პროექტის პრეზენტაცია  მარტვილის N2 საჯარო სკოლის სააქტო დარბაზში გაიმართა  სკოლის სხვა  კლასების მოსწავლეების,  მასწავლებლებისა და დირექციისა  წინაშე.   პრეზენტაციის შემდეგ მოვისმინეთ დამსწრე მასწავლებლების, დირექტორისა და მოსწავლეების შეფასებები. XI კლასის მოსწავლეები ჩვენ, პროექტში ჩართულმა მასწავლებლებმაც შევაფასეთ სათანადო შეფასების რუბრიკების გამოყენებით. მოსწავლეების შეფასებას კი, ჩემი აზრით, ყველაზე მეტად გამოხატავს XI-კლასელი, სწავლაში არც თუ ისე წარჩინებული ბიჭების სიტყვები, რომლებმაც მითხრეს: ,,მასწ, ასეთი გაკვეთილი კიდევ გავაკეთოთ“.

 რა თქმა უნდა, პროექტში მონაწილე მასწავლებლები ამ პროექტის განხორციელებით ვგეგმავდით ჩვენს საგნებში ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით  დადგენილი მისაღწევი მიზნების შესრულებას. ასევე, როგორც ჩვენ მოველოდით, პროექტზე მუშაობის პროცესში მოსწავლეებს განუვითარდათ თანამშრომლობის, კომუნიკაციის, ორგანიზაციის, პროდუქტის შექმნის, ცოდნის ტრანსფერის, პასუხისმგებლობის, თვითშეფასების უნარები.

ამ პროექტზე მუშაობისას  მე აღმოვაჩინე, რომ  XI კლასში იყვნენ მოსწავლეები, რომელთაც უყვარდათ ლიტერატურა. მათთვის უცხო არ იყო გვარები — დოსტოევსკი, ტოლსტოი, გოლზუორთი, მარკესი, კოელიო, უნამუნო, ბიოლი, ჩოხელი, მანი, რობაქიძე, დოჩანაშვილი… მე ამის მოლოდინი მქონდა,  სწორედ ამიტომ გავაკეთე ეს პროექტი ამ კლასში, და არა უფრო   დაბალ კლასში,  მაგრამ უფრო მეტნი იყვნენ ისინი, რომლებიც  მხატვრულ ლიტერატურას ან საერთოდ არ კითხულობდნენ,  ან ძალიან ცოტას კითხულობდნენ.  ეროვნული სასწავლო გეგმის თანახმად, „მასწავლებელმა ხელი უნდა შეუწყოს მოსწავლეს, რომ მან ერთ რომელიმე საგანში შეძენილი ცოდნა და გამოცდილება სხვადასხვა შინაარსობრივ კონტექსტში გადაიტანოს და გამოიყენოს”. მოსწავლეებს ფუნქციის ცნება, რომ  გაეაზრებინათ,  მე, მათემატიკის მასწავლებელმა სამუშაო სივრცედ  მხატვრული ლიტერატურა გამოვიყენე.  მოსწავლეებში საგნობრივი თუ გამჭოლი კომპეტენციების განვითარებასთან ერთად, მათში მხატვრული ლიტერატურისადმი ინტერესისა და სიყვარულის გაღვივება მსურდა. ჩვენი პროექტის პრეზენტაცია დავასრულეთ ოთარ ჭილაძის სიტყვებით –  ,,რა შეიძლება, კაცმა დღეს უსურვოს ქართველ ხალხს?!  ყველამ წიგნი უნდა აიღოს ხელში, როგორც კი ამის საშუალება მიეცემა, და იკითხოს, იკითხოს, იკითხოს…“

P.S. ეს სტატია პროექტის განხორციელების შემდეგ მალე დავწერე, მაგრამ რატომღაც არ  გამოვაქვეყნე. ახლა, როცა ხელახლა წავიკითხე, გამიჩნდა სურვილი ჩემი გამოცდილება მასწავლებელთა ფართო აუდიტორიისათვის გამეზიარებინა. მათთვის მინდოდა მეთქვა, რომ  მე მომწონს პროექტებით სწავლება, იმიტომ, რომ იგი ერთ-ერთი საუკეთესო აქტივობაა მოსწავლეთა მრავალმხრივი კომპეტენციების განსავითარებლად.

მარინა გაბისონია

 ქ. მარტვილის N2 საჯარო სკოლა.