ნელ-ნელა წარმოუდგენელი ხდება ჩვენი ცხოვრება Facebook-ის გარეშე. დღე გვეწყება თუ არა, სოციალური ქსელის ფანჯარას ვხსნით და მის ლაბირინთებში ვიწყებთ ხეტიალს. ჩვენ გამუდმებით ვცდილობთ „ვაკონტროლოთ“ გასაჯაროებული ამბები, მოვიწონოთ ფოტოები, რომლებიც, თურმე ჩვენს ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე ყოველთვის კარგად არ აისახება.
საქმე ისაა, რომ სოციალური ქსელის მომხმარებლების უმეტესობა ხშირად სწორედ ისეთ ფოტოებს აქვეყნებს, სადაც ბედნიერად და ხალისიანად გამოიყურება. ასეთი, ერთი შეხედვით პოზიტიური ფოტონაკადის დათვალიერების შემდეგ, სოციალური ქსელის მომხმარებელს ცრუ შეგრძნება ეუფლება – მას ეჩვენება, რომ ვიღაც პრობლემების გარეშე, არხეინად და კეთილად ცხოვრობს. ამ ბედნიერი ადამიანების ფონზე კი ის, ყოველდღიური რუტინაში გაბმული, ცხოვრებისგან დაჩაგრულია. თითქოს არსებობს სხვა, პარალელური სამყარო, სადაც მისი ადგილი არსად არის.
ანდრეა ბონიორი კლინიკური ფსიქოლოგი, მწერალი და პოპულარული ბლოგერია. ის რამდენიმე მარტივ ხერხს გვთავაზობს იმისათვის, რომ თავი „დაჩაგრულად“ არ ვიგრძნოთ. მისი თქმით, ჩვენი თვითშეფასების ხარისხს სწორედ ჩვენივე ნაცნობ-მეგობრების პოზიტიური „სელფები“ ამცირებს. „არ მისცეთ გასაქანი „ფრენდლისტს“, რომ მან თქვენი განწყობა მართოს!“ – ასეთია ანდრეა ბონიორის მოწოდება.
სოციალურ ქსელებთან დაკავშირებული კვლევების თანახმად, გახშირდა შემთხვევები, როდესაც ადამიანი თავისი ცხოვრების შედარებას სხვის ცხოვრებასთან იწყებს და ამ პროცესს ზედმეტად უღრმავდება, ზოგჯერ კი იმდენად, რომ დეპრესიაც ემართება. მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანს რაღაც მომენტში ესმის, რომ თავისი „ფრენდების“ ბედნიერი იმიჯი რეალობას ნაკლებად შეესაბამება, ეს ფოტოები მაინც აფიქრებს და საკუთარ ცხოვრებაზე ფიქრს აწყებინებს. „გირჩევთ, შეწყვიტოთ სხვისი ფოტოების უაზრო თვალიერება“, – ასეთია ანდრეა ბონიორის პირველი რჩევა. მისი თქმით, არ არის აუცილებელი ყოველ წამს ვიყოთ Facebook-ში.
„ეს არის თვითგვემა, მაზოხისტური ჩვევა. მოიფიქრეთ, როგორ უნდა გაუწიოთ წინააღმდეგობა ამ ყველაფერს. შექმენით რთული პაროლი, რომლის შეყვანის დროს მეტად განეწყობით ინფორმაციის დასამუშავებლად. შესაბამისად, უფრო კრიტიკული გახდებით. ბევრი სოციალურ ქსელში ბედნიერ ფოტოპორტრეტს საკუთარი თავის დასამკვიდრებლად აქვეყნებს, თქვენ კი მათ ანკესზე ეგებით“, – ამბობს ფსიქოლოგი.
პერიოდულად გადააფასეთ თქვენი მეგობრების ჩამონათვალი სოციალურ ქსელში. იქ აუცილებლად აღმოაჩენთ ადამიანებს, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზის გამო თავს ცუდად ან დისკომფორტში გაგრძნობინებენ. დაფიქრდით, რამდენად მნიშვნელოვანია თქვენთვის მათ მიერ გამოქვეყნებული „პოსტების“ კითხვა, მათი ფოტოების თვალიერება? დაფიქრდით, რატომ გძლევთ უხასიათობა მას შემდეგ, რაც გარკვეული ტიპის ადამიანთა შესახებ სულ უფრო და უფრო მეტ ინფორმაციას იღებთ? მათთან „განმეგობრება“ აუცილებელი არ არის. თუკი ვიღაცის ფოტოები და პოსტები გაღიაზიანებთ და თავდაჯერებას გაკარგვინებთ, „გადაახტით“, ამისათვის არავინ გაგინაწყენდებათ.
ანდრეა ბონიორი ამბობს, რომ ცუდი არ არის, თუ ვიღაცის ფოტომ, სადაც ის სამუშაო გარემოში საკმაოდ წარმატებულად გამოიყურება, საკუთარ სამსახურზე დაგაფიქრათ: „რატომ უნდა დადარდიანდეთ? დაჯექით და გეგმა დაწერეთ: რისი შეცვლა შეგიძლიათ დღეს ან ხვალ იმისათვის, რომ თქვენც არა მხოლოდ წარმატებული ადამიანის შთაბეჭდილებას ტოვებდეთ, არამედ ასეთი იყოთ. ამ გეგმამ შეიძლება მთელი თქვენი ცხოვრება გადაასხვაფეროს და ახალი სამსახურის ძებნაც კი გაიძულოთ. იქნებ, დადგა დრო, როდესაც თქვენს ხელმძღვანელობას კარიერის პერსპექტივაზე უნდა გაესაუბროთ? გააცნობიერეთ, რომ სიტუაცია მართვადია და მას თქვენ მართავთ, არ მიჰყვებით დინებას. ასეთი განწყობით სხვის გამარჯვებას უფრო იოლად გაიზიარებთ“.
თუ თქვენი „მეგობრის“ ცხოვრების ვირტუალურ მახეში გაებით და ის ბედნიერებით სავსე მოგეჩვენათ, ე.ი. ის დიდი ხანის უნახავი გყავთ. აი, ფინჯან ყავაზე მისი დაპატიჟების მიზეზიც! პირადი შეხვედრის დროს თქვენ დარწმუნდებით, რომ თქვენი თანამოსაუბრე ცოცხალი ადამიანია და არა უნაკლო ფოტოსურათი. არც მისი ცხოვრებაა იდეალური. ბონიორი წერს, რომ თუ „მეგობარი“ მართლაც წარმატებული და ბედნიერი გამოდგა, ეს ძალიან კარგია, რადგან თავის გამოცდილებას გაგიზიარებთ.
ცხოვრებით აღფრთოვანებული „პოსტების“ გარდა, სოციალურ ქსელში ხშირად ვაწყდებით ცუდ ამბებს. გვერდს ნუ ჩაუვლით. ვისაც უჭირს, თანაუგრძნეთ. ეცადეთ, შეძლებისდაგვარად დახმარება გაუწიოთ. მადლიერების მედიტაციის მსგავსად, ადამიანზე მზრუნველობა თავს ბედნიერად და წარმატებულად გაგრძნობინებთ. სხვისი უბედურება თითქოს ირიბად მიგანიშნებთ კიდეც, რომ არსებობენ ისეთებიც, ვისაც გაცილებით მძიმე მდგომარეობის ატანა უწევს. ჩვენ კი მადლიერნი უნდა ვიყოთ, რომ მხოლოდ წვრილ-წვრილი პრობლემები გვაწუხებს.
თავდაჯერების დასაბრუნებლად ისწავლეთ საკუთარი თავის სწორად გადაღება, იპოვეთ სათქვენო ფოტორაკურსი. ასეთი ნამდვილად არსებობს. სოციალური ქსელი მხოლოდ ამბების გაზიარება როდია. როგორც თქვენ აკვირდებით ვიღაცის ფოტოებს, ისე თქვენც გაკვირდებიან. სოციალური ქსელი თვითპრეზენტაციის საუკეთესო ინსტრუმენტია. მანილში (ფილიპინები) უკვე გაიხსნა სელფის მუზეუმი. ცნობილი ფსიქოანალიტიკოსი სერჟ ტისერონი შეგვახსენებს, რომ „არაფერია უცხო და არაადამიანური საკუთარი თავის დემონსტრირების სურვილში“. შარშან ქსელში 1,8 მილიარდი ფოტო დაიდო, რაც 2012 წელთან შედარებით 5-ჯერ მეტი იყო.
რომელი ფოტო უნდა გავხადოთ საჯარო? რომელია საუკეთესო? ის, სადაც ყველაზე მეტად საკუთარ თავს ვგავართ? „არა, – პასუხობს ფიქოანალატიკოსი ფაბიენ კრემერი. – ის „მე“, რომელსაც ჩვენ ფოტოს ვუღებთ და თვითონვე მოგვწონს, სხვაა. ჩვენ გვინდა ასეთად გვხედავდნენ“. ამიტომ, ვიდრე სოციალურ ქსელში ფოტოს ავტვირთავთ, ზედმიწევნით ვარჩევთ, ვამუშავებთ, ვფილტრავთ. გვინდა, იმაზე უკეთესად გამოვიყურებოდეთ, ვიდრე სინამდვილეში ვართ. ამას იმიტომ ვაკეთებთ, რომ საკუთარი თავი მეტად შევიყვაროთ, თავდაჯერება მოგვემატოს.
ქსელში წარმოდგენილი ფოტო „მოწონებებითა“ და კომენტარებით ფასდება. „მაგრამ დამუშავებული ციფრული სილამაზე ერთგვარი სიცრუეა. სოცქსელი სამყაროა, სადაც ახალ ცხოვრებას ვიგონებთ, რათა გავექცეთ ბანალურ ყოველდღიურობას. ვცდილობთ, მეგობრებსა და ნაცნობებს ის ფოტოები ვაჩვენოთ, რომელიც მათზე რაიმე შთაბეჭდილებას მოახდენს. ასე იყო მაშინაც, როდესაც ფოტოებს მუყაოს ფოტოალბომებისთვის ვიღებდით“, – აღნიშნავს სერჟ ტისერონი.
„სოციალურ ქსელებში თამაში რაღაცით ჩამოჰგავს გარდერობთან ურთიერთობას. ეს იგივეა, რომ გვინდოდეს გვეცვას კაბა, რომელიც ყველას მოეწონება. ჩვენ საკუთარი თავებს „ლაიქებით“ „ვტესტავთ“. ჩვენი იერსახე ჩვენივე საკუთრება აღარ არის, რადგან გვინდა გარკვეულ ჯგუფებს მოვაწონოთ თავი.ისე გამოვიყურებოდეთ, როგორც მათ მოსწონთ“, – ამტკიცებს ფსიქოლოგი იან ლერუ.
ფოტოებითა და „სმაილებით“ შეზავებული პუბლიკაციები და ვიდეოები ვირტუალური ურთიერთობის ენაა. „მიყვარს კვირის დაწყება კარგი „სელფით“. მე ეს მოტივაციას მმატებს, პოზიტიურ განწყობაზე მაყენებს“, – ასეთი ფრაზა ხშირად გვსმენია. გარდა ემოციის გაზიარებისა და თვითტკბობისა, „სელფი“ ჩვენი ხილულობის უტყუარი საბუთია.
