სამშაბათი, მარტი 19, 2024
19 მარტი, სამშაბათი, 2024

სახელმძღვანელო მშობლებისათვის: ბავშვები ნარკოტიკების გარეშე

ნარკოტიკების მომხმარებელი ბავშვების მშობლები ფიქრობენ, რომ მათი შვილები თანატოლთა ან ნარკოტიკებით მოვაჭრეთა გავლენის ქვეშ მოექცნენ, მაგრამ თავად ბავშვები ირწმუნებიან, რომ ნარკოტიკების მოხმარება სევდისგან დასაღწევად დაიწყეს, სურდათ დაევიწყებინათ პრობლემები, განმუხტულიყვნენ, ემხიარულათ, დაეკმაყოფილებინათ ცნობისმოყვარეობა, თავი ეგრძნოთ „დიდებად“, ეჩვენებინათ, რომ დამოუკიდებელნი არიან ან თავს რომელიღაც დაჯგუფებას მიაკუთვნებენ. ბავშვები და მოზარდები თვითონ ელტვიან ისეთ კამპანიებს, როგორიც მოსწონთ და მხოლოდ ამის მერე ექცევიან ახალი მეგობრების გავლენის ქვეშ. მშობლები ყველაზე უკეთ იცნობენ საკუთარ შვილებს. სწორედ მათ უნდა შესთავაზონ მათ სხვა ალტერნატივები ნარკოტიკების მოხმარების საპირწონედ.

გთავაზობთ ამონარიდს ინსტრუქციიდან, რომელსაც წლების განმავლობაში აშშ-ის განათლების სამინისტრო მშობლებში ავრცელებს. როგორ და რა უნდა ველაპარაკოთ ბავშვებს ნარკოტიკების შესახებ?

ურთიერთობა 4-5 წლის ასაკის ბავშვთან – ამ ასაკში ჩამოყალიბებული შეხედულებები და ჩვევები მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს იმ გადაწყვეტილებებზე, რომლებსაც ბავშვი უფროსს ასაკში მიიღებს. ამ მცირე ასაკში ის ცდილობს გაიგოს და დაიმახსოვროს წესები, უნდა გაიგოს მშობლებისგან „კარგისა“ და „ცუდის“ შესახებ. ბავშვს უკვე ესმის, რომ თამბაქოს მოხმარება ცუდია, მაგრამ ვერ იგებს რატომ. მით უფრო ვერ აცნობიერებს სავალალო ფაქტებს ალკოჰოლისა და ნარკოტიკების მავნებლობის შესახებ:

– მოუყევით თქვენს შვილს, რატომ არის საჭირო ჯანსაღი კვება. სთხოვეთ, დაასახელოს თავისი საყვარელი პროდუქტი. აუხსენით, რომ საკვები ჯანმრთელობისა და სასიცოცხლო ძალების მოკრებისთვის აუცილებელია;

– გამოყავით რეგულარული დრო, რომელსაც მთლიანად ბავშვს დაუთმობთ. მიუჯექით იატაკზე, კარგად გამოკითხეთ რა მოსწონს და რა – არა. აგრძნობინეთ, რომ ძალიან გიყვართ. ამით იმ ნდობასა და კავშირს გაიმყარებთ, რომელიც სამომავლოდ გამოგადგებათ და გაგიიოლებთ ერთობლივი გადაწყვეტილებების მიღებას ნარკოტიკებთან და ალკოჰოლთან მიმართებაში;

– შეიმუშავეთ გარკვეული პრინციპები: ასწავლეთ სამართლიანად თამაშში, სათამაშოების სხვისთვის თხოვება, სიმართლის თქმა. ბავშვმა უნდა იცოდეს, რა სახის ქცევას ელით მისგან;

– წაახალისეთ ბავშვი, როდესაც თქვენს სათხოვარს შეასრულებს, მოგისმენთ, დაგიჯერებთ, ყოველთვის უპასუხეთ კითხვებზე, დაუკონკრეტეთ რამე თუ ვერ გაიგო;

– თუ თამაშში ბავშვი რაღაცას ვერ აკეთებს, ისარგებლეთ ამ შემთხვევით და განუვითარეთ პრობლემების გადალახვის უნარები. მაგალითად, ის სათამაშო კოშკს ვერ აშენებს, ამიტომ ერთად ააშენეთ, აჩვენეთ პრობლემის დაძლევის გზები. ნეგატიური სიტუაცია პოზიტიურად გამოიყენეთ. დაარწმუნეთ ბავშვი საკუთარ შესაძლებლობებში;

– შეძლებისდაგვარად მიეცით ბავშვს იმის უფლება, ის ჩაიცვას, რაც სურს, იმ შემთხვევაშიც კი  თუ ბავშვს ეჩვენება, რომ გემოვნებით იცვამს. მიეცით გადაწყვეტილების დამოუკიდებლად მიღების შესაძლებლობა;

– მიუთითეთ სახლში არსებულ შხამიან და მავნე ნივთიერებებზე, წაუკითხეთ რა წერია ეტიკეტებზე. აუხსენით, რომ ასეთი წარწერები ყველაფერს არ აქვს და რომ ადამიანის ორგანიზმში მოხვედრის შემთხვევაში, ეს სახიფათოა. აუხსენით, რომ მხოლოდ იმის ჭამა, ყლაპვა და შესუნთქვაა შეიძლება, რასაც თქვენ მისცემთ. განუმარტეთ, რომ წამალი მხოლოდ მას შველის, ვისთვისაც ექიმმა გამოწერს, სხვას კი, მით უფრო ბავშვებს, ვნებს.

ურთიერთობა 5-8 წლის ასაკის ბავშვთან – ამ ასაკში ბავშვი სახლისა და ოჯახის გარეთ არსებული სამყაროს მიმართ ინტერესის დემონსტრირებას ახდენს. ამ ასაკის ბავშვს უნდა აუხსნათ, რომ ნებისმიერი ნივთიერება, რომელიც საკვებს არ წარმოადგენს, შეიძლება  მავნებელი აღმოჩნდეს. აუხსენით, როგორ უშლის ხელს ნარკოტიკები ორგანიზმის მუშაობას, რომ მათი მიღების შემდეგ თავს ცუდად იგრძნობს და შეიძლება სიკვდილის წინაშეც კი დადგეს. აუხსენით, რომ ნარკოტიკების მიღება შეიძლება მავნე ჩვევად იქცეს, რომელსაც თავს იოლად ვერ დააღწევს. შეაქეთ ბავშვი, რომელიც უვლის თავს და თუ ისე იქცევა, როგორც სთხოვეთ.

ბავშვს უნდა ესმოდეს:

– რით განსხვავდება ერთმანეთისგან კვების პროდუქტი, შხამი და ნარკოტიკები;

– ექიმის მიერ გამოწერილი წამალი, რომელსაც უფროსების მეთვალყურეობით იღებს, ეხმარება ავადმყოფობის დაძლევაში, მაგრამ სახიფათოა არასწორად მოხმარებისას. შორს დაიჭიროს თავი უცნობი სახის ნივთიერებებისგან;

– რატომ შეუძლიათ უფროსებს ალკოჰოლის მიღება, ბავშვებს კი მისი მცირე დოზის მიღებაც კი ეკრძალებათ.

ურთიერთობა 9-11 წლის ასაკის ბავშვთან –ამ ასაკის ბავშვებს შეგიძლიათ უფრო დეტალურად აუხსნათ, რატომ იზიდავს ადამიანს ნარკოტიკი. თქვენ შეგიძლიათ ისარგებლოთ იმით, რომ ამ ასაკში ბავშვებს აინტერესებთ მძიმე ისტორიები საავტომობილო ავარიების ან მშობლების გაყრის შესახებ. ასეთივე მძიმე ისტორიებს მიაკუთვნეთ ნარკოტიკების მოხმარების ამბებიც. ამ ასაკში ბავშვებს უყვართ სხვადასხვა, უჩვეულო ფაქტების დადგენა, ამიტომ თამამად უამბეთ, როგორ მოქმედებს ნარკოტიკები ადამიანის თავის ტვინზე და ორგანიზმზე. აუხსენით, რომ ყველა ზედმეტი რაოდენობით მიღებული ნივთიერება სარისკო და სახიფათოა.

ამ ასაკში ბავშვებისთვის მეგობრების აზრი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, მათთვის გადამწყვეტია, თუ როგორ უყურებენ მეგობრები და თანატოლები მათ საქციელს. ამ ასაკში ბავშვები ტოვებენ იმ ვიწრო წრეს, სადაც აქამდე ტრიალებდნენ და ბავშვთა სხვადასხვა ჯგუფებს ერევიან. ასაკით უფროსმა მოზარდებმა შეიძლება გაასინჯონ ალკოჰოლი, თამბაქო და ნარკოტიკები. კვლევები ადასტურებს, რაც უფრო ადრე იწყებს ბავშვი მათ მოხმარებას, მით უფრო იზრდება  პრობლემების არეალი. აუცილებელია, ბავშვი მშობლებისგან ინფორმირებული იყოს:

– ორგანიზმზე ალკოჰოლის, თამბაქოს და ნარკოტიკების ზემოქმედების შესახებ. ესმოდეს, რომ არსებობს კომისა და სასიკვდილო ზედოზირების საფრთხე;

– რას და რატომ იწვევს ნარკოტიკებზე მიჩვევა და რომ ნარკოტიკების მომხმარებელი ხშირად ვეღარ აკონტროლებს საკუთარ ცხოვრებას, ბოლომდე ხდება სურვილებზე დამოკიდებული;

– მიზეზების შესახებ, რაც მოზარდ ორგანიზმს განსაკუთრებულ საფრთხეს უქმნის;

– ალკოჰოლითა და ნარკოტიკებით გამოწვეული პრობლემები ექმნება არა მხოლოდ მას, არამედ მის ოჯახსა და საზოგადოდ, მსოფლიოს.

გაიარეთ რამდენიმე სცენარით რეპეტიცია, თითქოსდა ბავშვს მისი მეგობრები ნარკოტიკების გასინჯვას სთავაზობენ, მან კი უარი უნდა უთხრას. დაე, ბავშვმა მტკიცე უარის თქმა ისწავლოს: „არა, ეს ძალიან სახიფათოა!“ მიეცით უფლება, რომ მშობელს „დააბრალოს“ და თქვას: „ლუდი რომ გავსინჯო, დედაჩემი მომკლავს“. „არ მინდა მშობლებმა ინერვიულონ“, – სწორედ რომ ასე ამბობს ბავშვთა უმრავლესობა, როდესაც ამ ასაკში მარიხუანას სთავაზობენ.

მშვიდად აუხსენით შვილებს, რომ რეკლამით, სასიმღერო ლირიკით და ტელეგადაცემებით მიზანმიმართულად ხდება ალკოჰოლის, თამბაქოს და ნარკოტიკების იდეის რომანტიზაცია. დარწმუნდით, რომ თქვენი შვილები ერთმანეთისგან მიჯნავენ მითსა და რეალობას. თუ საჭიროა, შეაქეთ მათი ლოგიკური აზროვნება, აგრძნობინეთ, რომ სწორ გზაზე დგანან.

თუ შვილის მეგობრები ნარკოტიკებს მოიხმარენ, დიდი შანსია, რომ თქვენმა ბავშვმაც გაუსინჯოს გემო. უმჯობესია, იცნობდეთ შვილების მეგობრებს. დაადგინეთ, სად ატარებენ დროს და რა გატაცებები აქვთ. დაუმეგობრდით თქვენი შვილის მეგობრების მშობლებს.

ურთიერთობა 12-14 წლის ასაკის მოზარდთან – ეს თაობათა კონფლიქტის დროა. მოზარდებისთვის ავტორიტეტს წარმოადგენენ სხვა მოზარდები. მათ კი შესაძლოა საფრთხეები იზიდავდეთ. მიუხედავად იმისა, რომ მოზარდები  მშობლების შეგონებებს სერიოზულად არ აღიქვამენ, რადგან დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლით არიან გატაცებული, კიდევ უფრო სჭირდებათ თქვენი მხარდაჭერა უფრო მეტად, ვიდრე ოდესმე.

– ისარგებლეთ იმით, რომ ახალგაზრდები დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ თავიანთ გარეგნობას.  ხაზგასმით აღნიშნეთ ხოლმე, რამდენად არამიმზიდველი გარეგნობა უხდება მომხმარებელ ადამიანს. ის ვეღარ უვლის თავს, ხშირად პირიდან ცუდი სუნი ამოსდის, მისი ვიზუალური მხარე პეწს კარგავს, უფუჭდება კანი და კბილები, უცახცახებს ხელები, გაღიზიანებულია, ამიტომ ყველა ცდილობს, რომ თავი აარიდოს მასთან ურთიერთობას;

– ესაუბრეთ ნარკოტიკების გრძელვადიანი მოხმარების თანმდევ შედეგებზე, რომელსაც ვერავინ გაექცევა. აუხსენით, რომ ეს დაკარგული დროა და სწორედ ამ დროს ახალგაზრდას შეუძლია ყველაზე სწრაფად შეითვისოს უმნიშვნელოვანესი სოციალურად სასარგებლო უნარ-ჩვევები;

– მოუყევით სიმთვრალის გამო რამდენი სავალალო ავტოსატრანსპორტო შემთხვევა მომხდარა, უამბეთ ლეტალურ შედეგებზე და დასახიჩრებებზე, ასევე, ღვიძლის დაზიანებაზე გახშირებული თრობის შედეგად, ინფექციურ დაავადებებზე, რომელიც ნარკოტიკების მოხმარების დროს ზიარი შპრიცის გამოყენებით ვრცელდება;

 – მოუყევით როგორ სწრაფად ეჩვევა ადამიანი ნარკოტიკებს და მათრობელ საშუალება-ნივთიერებებს.

ურთიერთობა 15-17 წლის ასაკის მოზარდთან. თანამედროვე მოზარდებმა ნარკოტიკებზე გაცილებით მეტი იციან, ვიდრე მშობლებს წარმოუდგენიათ. მოზარდებს ბევრი რამ სმენიათ ნარკოტიკების სხვადასხვა სახეობების შესახებ და, შესაბამისად, შედეგების სხვადასხვაობაზეც.  სმენიათ შემთხვევით მოხმარებაზე – „გასინჯვაზე“ და მიჩვევაზეც. ისინი ხედავენ, რომ ზოგიერთი მათი თანატოლი ამა თუ იმ ნარკოტიკს მოიხმარს.

იმისათვის, რომ წინააღმდეგობა გავუწიოთ თქვენს შვილებზე თანატოლების გავლენას, საკმარისი არ არის მხოლოდ ზოგადი იდეა ნარკოტიკების არმოხმარების თაობაზე. ამ ასაკში სასურველია მშობლებმა უამბონ მოზარდებს, რომ ალკოჰოლის, თამბაქოსა და ნარკოტიკების მოხმარება ახალშობილ ბავშვებში დეფექტებს იწვევს. მოზარდებმა სწორედ მშობლისგან უნდა გაიგონ, რომ ნარკოტიკების მომხმარებელი შეიძლება გახდეს ნებისმიერი ადამიანი იმ შემთხვევაშიც, თუ ის არასისტემურად მოიხმარს მათ. ასეთ მოხმარებასაც კი უმძიმესი შედეგი მოჰყვება.

როგორც წესი, მოზარდები იდეალისტები არიან და უყვართ იმის მოსმენა, რომ სამყაროს უკეთესობისკენ შეცვლა შეუძლიათ. დაუზარელად ესაუბრეთ თქვენს შვილებს იმაზე, რომ ნარკოტიკების მოხმარება მსხვერპლის გარეშე შეუძლებელია და აიძულეთ გაიგოს, თუ რამდენად მავნე ზემოქმედებას ახდენს ნარკომანია საზოგადოების განვითარებაზე.

კიდევ ერთხელ გირჩევთ, ხშირად აქოთ თქვენი შვილების სწორი გადაწყვეტილება, უთხარით, რომ სამაგალითონი არიან, რომ თქვენ მათი ქცევით ამაყობთ. მოზარდებისთვის მნიშვნელოვანია ის, რომ შეუმჩნეველნი არ რჩებიან, მათ აფასებენ და ეს მათთვის სტიმულის საუკეთესო საშუალებაა.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი