- როგორ ავხსნათ ზღაპრის კომპოზიცია და მთავარი დეტალები?
მაინც რა არის ზღაპარი და როგორ განსხვავდება ის სხვა ამბისგან?
მოდი, მთავარი სიტყვების დახმარებით ვისწავლოთ, რა არის ზღაპარი
- დასაწყისი
იყო და არა იყო რა
– ბევრი ზღაპრის დასაწყისში შეგხვედრია არა?
ქართული ზღაპრის ეს ცნობილი დასაწყისი დიდი ხნის წინ მოიგონეს. იგი გვიყვება, რომ ზღაპარში მოთხრობილი ამბავი თან იყო, თან არა, შეგიძლია დაიჯერო, შეგიძლია არც დაიჯერო.
- მთავარი გმირი
ზღაპარს აუცილებლად ჰყავს მთავარი გმირი,
ის, ვის თავგადასავალსაც გვიყვება ეს ზღაპარი.
მთავარი გმირი ყველაზე ხშირად ადამიანია:
ნაცარქექია – ზარმაცი და ჭკვიანი კაცი, რომელიც ბუხარში ნაცარს ქექავდა
ირმისა – მამაცი ბიჭი, რომელიც ირემთან ერთად იზრდებოდა
მეფის ასული-ძალიან ჭკვიანი და მშვენიერი გოგონა
სიზმარა – ბიჭი, რომელიც ფერად და ჯადოსნურ სიზმრებს ნახულობდა
ხუთკუნჭულა- ყველა დაბრკოლების გადამლახავი, ყოჩაღი ბიჭი
ასფურცელა-ასევე მამაცი და ჭკვიანი გმირი
ნამცეცა – ბიჭი, რომელიც ძროხის ყურში ცხოვრობს
და სხვა
მთავარი გმირი შეიძლება ცხოველიც იყოს:
მაგალითად:
ჭკვიანი მელია
ნახევარქათამა
ხარი წიქარა
ძროხა, რომელიც თავისი რქებით აპურებს ობოლ პატრონს
პატარა თაგუნია
ირემი, რომელმაც ირმისა გამოკვება
- გამოგონილი არსებები
ზღაპარში შეიძლება ისეთი არსებებიც იყვნენ, რომლებიც სინამდვილეში არ არსებობენ
მაგალითად:
დევი -უზარმაზარი, ძალიან ძლიერი არსება, რომელსაც ადამიანები არ უყვარს
ჯუჯა – პაწაწინა ჭკვიანი არსება, რომელიც ზოგჯერ ადამიანს ეხმარება
ფერია – ულამაზესი, ჯადოსნური, მსუბუქი და ფარფატა არსება
ფასკუნჯი – ცეცხლისმფრქვეველი დრაკონი
- ზღაპრის გმირს აუცილებლად უნდა გადახდეს რაიმე განსაკუთრებული თავგადასავალი
- გადალახოს დაბრკოლება
- დაამარცხოს მოწინააღმდეგე.
- რთულ სიტუაციაში გადარჩეს
- განსაკუთრებული უნარი შეიძინოს
მაგალითად: ტყეში მგელს შეეჩეხოს
დევი დაამარცხოს
უკვდავების ვაშლის საძებრად წავიდეს
მზეს შეხვდეს და უვნებლად გადარჩეს
ბოროტ დედაბერს დაუსხლტეს ხელიდან
- გზა
ყოველი ზღაპრის გმირი აუცილებლად გადის საინტერესო გზას.
ბევრი იარა თუ ცოტა იარა….
მაგალითად:
უღრან ტყეში მოხვდება
ცხრა მთას იქით იმოგზაურებს
ზღვას გადალახავს
გზაჯვარედინს მიადგება და გადაწყვეტს, რომელი მიმართულებით წავიდეს.
- ყველა გმირმა უნდა გაიმარჯვოს და დაბრუნდეს
ზღაპრის ყველა გმირი დაბრკოლებების გადალახვის მერე შინ ბრუნდება, გამარჯვებული და ბედნიერი.
ამბავი იქ უნდა დასრულდეს, სადაც დაიწყო.
მაგალითად:
წითელქუდა ისევ შინ უნდა დაბრუნდეს
გამარჯვებული გმირი თავის სამეფოში ბრუნდება
მოგზაური გმირი თავის სახლში ბრუნდება და ა.შ.
ზღაპარში მოქმედება ხშირად სრულდება იქ, სადაც დაიწყო.
- ზღაპრის სხვა დასასრული
ახლა, როცა უკვე იცი, როგორი უნდა იყოს ზღაპარი, მოდი, ყველაზე ცნობილი ზღაპრის გაგრძელება მოვიფიქროთ და სხვა დასასრულიც ვიპოვოთ.
მაშ, ასე:
სხვა წითელქუდა
იყო და არა იყო რა, იყო ერთი ლამაზი გოგონა. დაბადების დღეზე ბებიამ გოგონას წითელი ქუდი აჩუქა. მას შემდეგ გოგონა ყველგან თავისი ახალი, ლამაზი წითელი ქუდით დადიოდა, რის გამოც მეზობლებმა წითელქუდა შეარქვეს.
მოცემულია ოთხი ილუსტრაცია:
- დედა წითელქუდას ბებოსთან ატანს ქადებს;
- წითელქუდა ტყეში ხვდება მგელს;
- მგელი ესაუბრება ბებიას;
- წითელქუდა აკაკუნებს ბებიას კარზე
- აირჩიე გაგრძელება:
რა მოხდებოდა მერე?
- აირჩიე გაგრძელება:
რა მოხდებოდა მერე?
- აირჩიე გაგრძელება
- მოგეწონა? სხვა ვერსიას ხომ არ მოიფიქრებდი?
- როგორ ფიქრობ, კიდევ როგორ შეიძლებოდა დასრულებულიყო ეს ამბავი?
