კონსტრუქტივისტული აქტივობა – თემურ ლენგი და საქართველო

ამ სტატიის მიზანია განვიხილო ერთ-ერთი საკითხის  სწავლება ისტორიაში  კონსტრუქტივისტული მიდგომის გამოყენებით, რაც საშუალებას იძლევა, რომ მოსწავლეებმა აქტიურად მიიღონ მონაწილეობა პროცესში, გაიაზრონ, შეაფასონ ისტორიული წყაროები და შეაჯერონ განსხვავებული ისტორიული ინტერპრეტაციები.

კონსტრუქტივიზმი წარმოადგენს სწავლების თეორიას, რომელიც ითვალისწინებს, რომ ცოდნა არ არის მხოლოდ იმ ფორმით გადაცემული, როგორც ნამდვილი ფაქტები, არამედ ეს არის აქტიური პროცესის შედეგი, რომლის დროსაც მოსწავლეები თვითონ ქმნიან და  აგებენ ცოდნას. კონსტრუქტივისტული მიდგომა ეყრდნობა იმ აზრს, რომ ადამიანი უკეთ სწავლობს მაშინ, როცა მას აქვს შესაძლებლობა, გამოიმუშაოს ახალი იდეები და გაგება საკუთარ გამოცდილებაზე და ურთიერთობებზე დაყრდნობით. კონსტრუქტივისტი მასწავლებელი არ აწვდის მოსწავლეებს მზა ცოდნას, არამედ ეხმარება მათ, რათა მათ შეძლონ გაიაზრონ, შეისწავლონ და დაამყარონ საკუთარი ცოდნა.

კონსტრუქტივიზმი მხარს უჭერს თანამშრომლობით სწავლას, პრობლემებზე გადაჭრის აქტიურ პროცესში მონაწილეობას და კრიტიკულ აზროვნებას. ამ მიდგომაში მოსწავლეები თავად ეძებენ პასუხებს, ხოლო მასწავლებელი მოქმედებს, როგორც მენტორი, რომელსაც გააზრებული სწავლებას უწევს ხელმძღვანელობა. კონსტრუქტივისტული სწავლება ხელს უწყობს მოსწავლეებს ღრმა და ფუნდამენტური გაგების მიღწევაში, რაც მნიშვნელოვანი ნაწილია მათი მომავალი წარმატებისთვის.

მინდა გაგიზიაროთ  კონსტრუქტივისტული აქტივობა, რომელიც შესაძლებელია გამოყენებული იყოს ისეთი საკითხის სწავლებისას როგორიცაა –  თემურ ლენგი და საქართველო.

მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი დამპყრობლის თემურ ლენგის ცხოვრება და მოღვაწეობა ყოველთვის იყო მეცნიერთა დიდი ინტერესის საგანი. თემურ ლენგის თანამედროვე და მომდევნო ხანის მემატიანეთა ცნობებზე დაყრდნობით, ქართულ ისტორიოგრაფიაში დაწვრილებით არის გაშუქებული მისი საქართველოში რვაგზის შემოსევა. ერთსულოვანია ყველა მკვლევრის შეფასება, რომ საერთოდ თემურ ლენგის ლაშქრობებისათვის დამახასიათებელი სისასტიკე საქართველოში კიდევ უფრო განსაკუთრებული იყო რელიგიური ფაქტორის გამო. თემურ ლენგი  ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი დამპყრობლია, რომელმაც მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა მრავალი ქვეყნის, მათ შორის საქართველოს ისტორიაზე.

თემურ ლენგის ეპოქა და  საქართველო – მასწავლებლის ამოცანა ამ გაკვეთილის ფარგლებში არის მოსწავლეებს გააცნოს თემურ ლენგის ეპოქა და მისი ურთიერთობა საქართველოსთან. გაკვეთილის განმავლობაში, მოსწავლეები ისწავლიან, როგორ შეიძლება ერთი და იგივე ისტორიული მოვლენა სხვადასხვა წყაროს მიხედვით განსხვავებულად იყოს აღწერილი და გაანალიზებული.  მათ ეძლევათ შანსი, რომ გააანალიზონ, როგორ შეიძლება განსხვავებული აღქმა არსებობდეს ერთი და იგივე მოვლენაზე.

ჯგუფური მუშაობა

მოსწავლეები იყოფიან 3-4 კაციან ჯგუფებად. თითოეულ ჯგუფს ეძლევა კონკრეტული წყარო, რომლის მიხედვითაც  მათ უნდა შეისწავლონ თემურ ლენგის შემოსევები და მათი განზოგადებული შედეგები. ჯგუფები მუშაობენ შემდეგ წყაროებზე:

• ქართული წყარო – რომელშიც აღწერილია თემურ ლენგის შემოსევა საქართველოში, როგორც ისტორიული ფაქტები.

• სხვა ქვეყნის  მემატიანეები – თემურ ლენგის პიროვნების, მისი მმართველობისა და  მოვლენების აღმწერები   სხვადასხვა  თვალთახედვიდან.

• თემურ ლენგის ბიოგრაფიიდან ამოღებული ტექსტები – თავად თემურ ლენგის ან მისი მემატიანის  მიერ დაწერილი ან აღწერილი მოვლენები.

• თანამედროვე ისტორიკოსების ხედვა – მემატიანეების ან ისტორიკოსების თანამედროვე კვლევები, რომლებიც  წერენ თემურ ლენგის ეპოქაზე და მის შემოსევებზე.

დავალება ჯგუფებისთვის

ჯგუფების დავალებაა:

1. შეისწავლონ, როგორ არის აღწერილი თემურ ლენგის შემოსევები თითოეულ კონკრეტულ წყაროში.

2. გამოავლინონ ძირითადი მიზეზები, მოტივები და შედეგები, რომლებიც აღწერილია ამ წყაროებში.

3. განიხილონ, რატომ შეიძლება სხვადასხვა მხარეს ჰქონდეს განსხვავებული ხედვა ერთსა და იმავე მოვლენაზე.

4. მოამზადონ პრეზენტაცია ან პოსტერ-გამოფენა, სადაც ისინი წარმოადგენენ თავიანთ დაკვირვებებს და შედეგებს.

დისკუსია და რეფლექსია კლასში

თითოეული ჯგუფი წარადგენს თავის ხედვას და შედეგებს, რასაც მოყვება საერთო დისკუსია, სადაც მასწავლებელი მართავს მსჯელობას იმაზე, როგორ განსხვავდება ისტორიული ინტერპრეტაციები და რატომ არის მნიშვნელოვანი  ანალიზი გაუკეთდეს სხვადასხვა ისტორიულ წყაროებს.

მოსწავლეთა უნარები

ამ აქტივობის მიზანია, რომ მოსწავლეებმა განავითარონ შემდეგი უნარები:

• კრიტიკული აზროვნების უნარი – ისინი ისწავლიან, როგორ შეაფასონ სხვადასხვა წყარო და მათი სანდოობა.

• წყაროს ანალიზი – როგორ გავაანალიზოთ ისტორიული ფაქტები სხვადასხვა თვალსაზრისიდან.

• ისტორიული პერსპექტივის დანახვა – გავაანალიზოთ, როგორ შეიძლება სხვადასხვა ისტორიული წყაროს აღქმა   განსხვავებული  პერსპექტივიდან.

• საკუთარი აზრის ფორმულირება და არგუმენტაცია –  როგორ დავაფუძნოთ ჩვენი აზრები და არგუმენტაცია სხვადასხვა წყაროზე დაყრდნობით.

ეს აქტივობა წარმოადგენს კონსტრუქტივისტულ მიდგომას, რადგან მოსწავლეები არ იღებენ ინფორმაციას მზა სახით, არამედ თავად იკვლევენ და ანალიზებენ სხვადასხვა წყაროებს. ისინი მუშაობენ ჯგუფებში, განიხილავენ განსხვავებულ ხედვებს, აფასებენ წყაროების სანდოობას და ქმნიან თავიანთ წარმოდგენას თემურ ლენგის შემოსევებზე.

ეს აქტივობა ხელს უწყობს მოსწავლეების ისტორიული აზროვნების განვითარებას და აძლიერებს მათი უნარს, რომელიც აუცილებელია  ისტორიული ანალიზისათვის. მრავალ წყაროზე დაფუძნებული კვლევა და სხვადასხვა ინტერპრეტაციის განხილვა   უფრო ღრმა გაგების საშუალებას აძლევს მოსწავლეს, რომლებიც შეისწავლის ისტორიულ მოვლენებს.