პერიოდულობის ცხრილი მეცნიერების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მიღწევაა, რომელიც უზრუნველყოფს ქიმიური ელემენტების სისტემურ ორგანიზებას. მისი ცოდნა ეხმარება მოსწავლეებს, უკეთ გაიაზრონ სამეცნიერო აღმოჩენების დინამიკა. ქიმიური ელემენტების პერიოდულობის სისტემის საერთაშორისო დღეს აღნიშვნა ხელს უწყობს ამ თემის პოპულარიზაციას და სამეცნიერო განათლების გაღრმავებას.
მენდელეევის პერიოდულობის ცხრილის საერთაშორისო დღე (Periodic Table Day) ყოველწლიურად აღინიშნება 7 თებერვალს. თარიღი, სიმბოლურად აირჩიეს, რადგან სწორედ ამ დღეს, 1869 წელს, მენდელეევმა პირველად წარმოადგინა ელემენტთა პერიოდული სისტემა რუსეთის ქიმიური საზოგადოების წინაშე. ეს დღე ოფიციალურად აღიარეს და 2019 წელს იუნესკომ და საერთაშორისო თეორიული და გამოყენებითი ქიმიის კავშირმა IUPAC (International Union of Pure and Applied Chemistry) ქიმიური ელემენტების პერიოდულობის საერთაშორისო წლად ( 2019) გამოაცხადეს, რათა აღენიშნათ პერიოდული ცხრილის 150 წლის იუბილე.
მენდელეევის ცხრილის საერთაშორისო დღე ქიმიის, მეცნიერებისა და განათლების პოპულარიზაციისთვის მნიშვნელოვანი მოვლენაა. იგი ეხმარება სტუდენტებსა და მკვლევარებს, უკეთ გაიგონ ელემენტების ორგანიზაცია და მათი ურთიერთდამოკიდებულება, რაც საფუძველს უყრის თანამედროვე ქიმიურ კვლევებსა და ტექნოლოგიურ მიღწევებს.
აღნიშვნა
მსოფლიოს სხვადასხვა სკოლებსა და უნივერსიტეტებში ამ დღეს ტარდება:
- ლექციები და სემინარები პერიოდულობის ცხრილის მნიშვნელობაზე,
- ინტერაქტიული თამაშები და ვიქტორინები,
- ექსპერიმენტები და ლაბორატორიული სამუშაოები,
- მოსწავლეთა და სტუდენტთა პროექტების პრეზენტაციები.
ეს დღე ხელს უწყობს მეცნიერების მიმართ ინტერესის გაღვივებას და ახალგაზრდა თაობის ჩართვას კვლევით და საგანმანათლებლო აქტივობებში.
პროექტის განხორციელებაში ჩართული იყვნენ საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებისა და უცხოური ენების კათედრები. ეს ინტეგრაცია დაეხმარა მოსწავლეებს, სხვადასხვა საგნის ცოდნა პრაქტიკაში გამოეყენებინათ, განევითარებინათ კვლევითი უნარები და გაეზარდათ საგნობრივი კომპეტენციები.
პროექტის მთავარი მიზანი იყო მოსწავლეებისთვის საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების მიღწევების გაცნობიერება, გარემოს დაცვისა და მდგრადი განვითარების მნიშვნელობის უკეთ გააზრება და ძირითადი სამეცნიერო კონცეფციების პრაქტიკაში გამოყენება.
ამოცანები
- მოსწავლეებისთვის პერიოდულობის ცხრილის და მისი მნიშვნელობის გაცნობა;
- სამეცნიერო აღმოჩენების შეფასება და მათი გავლენის გააზრება;
- ზეპირი და წერილობითი უნარების განვითარება;
- მეცნიერებაში ცვლილებების პროცესის გააზრება;
- პერიოდულობის ცხრილის კვლევა და მისი სტრუქტურის ანალიზი.
განხორციელების გზები
პროექტის ფარგლებში მოსწავლეებმა სხვადასხვა ეტაპი გაიარეს:
თეორიული შესწავლა – მოსწავლეებმა შეისწავლეს პერიოდულობის სისტემის ისტორიული განვითარება, დიმიტრი მენდელეევის დამსახურება და ცხრილის განვითარების დინამიკა დღევანდელობამდე. განიხილეს ქიმიური ელემენტების კლასიფიკაციის სხვადასხვა მცდელობები, პერიოდულობის კანონის არსი და მისი გავლენა თანამედროვე ქიმიაზე.
ანალიტიკური განხილვა – მოსწავლეები დაყვნენ ჯგუფებად და იმუშავეს ცხრილის სტრუქტურაზე. მათ შეადარეს მოკლეპერიოდიანი და გრძელპერიოდიანი პერიოდულობის ცხრილები, გაანალიზეს მათში არსებული კანონზომიერებები და განიხილეს, როგორ იცვლება ელემენტების ქიმიური თვისებები პერიოდებსა და ჯგუფებში. მათ განიხილეს, როგორ განისაზღვრება ელემენტთა რეაქტიულობა, ატომური რადიუსი, ელექტროუარყოფითობა და სხვა მნიშვნელოვანი მახასიათებლები.
სასწავლო რესურსების შექმნა – მოსწავლეებმა შექმნეს ვიზუალური მასალები, როგორიცაა საგანმანათლებლო „puzzle”-ები, პოსტერები, დიაგრამები და პრეზენტაციები. ამ რესურსებმა ხელი შეუწყო პერიოდულობის ცხრილის სტრუქტურის უკეთ გააზრებას და რთული კონცეფციების უფრო გასაგებად გადმოცემას.
ინტერაქტიული პლატფორმების გამოყენება – მოსწავლეებმა გამოიყენეს ,,Kahoot”-ის პლატფორმა, რათა ტესტებისა და ინტერაქტიული შეკითხვების საშუალებით შეემოწმებინათ ცოდნა. ასევე, ჩატარდა ვიქტორინები და შეჯიბრებები, რომლებმაც ხელი შეუწყო მონაწილეთა მოტივაციის ამაღლებას და შესწავლილი მასალის განმტკიცებას.
პრეზენტაცია და შეფასება – პროექტის დასკვნით ეტაპზე მოსწავლეებმა მოამზადეს პრეზენტაციები და გამოავლინეს კვლევის შედეგები. მათ წარმოადგინეს თავიანთი ნამუშევრები, განიხილეს პროექტის მსვლელობისას მიღებული ცოდნა და დაამტკიცეს, რომ მათ შეუძლიათ სამეცნიერო ინფორმაციის დამოუკიდებლად გააზრება და გადაცემა. პრეზენტაციები შეფასდა როგორც მასწავლებლების, ისე თანაკლასელების მიერ, რაც დაეხმარა მოსწავლეებს უკუკავშირის მიღებაში და შემდგომი განვითარების გზების განსაზღვრაში.
პროექტმა მოსწავლეებს მისცა შესაძლებლობა, ჩართულიყვნენ აქტიურ და ინტერაქტიულ სწავლების პროცესში. მათ განივითარეს კრიტიკული აზროვნება, კვლევითი უნარები და სამეცნიერო საკითხების პრეზენტაციის შესაძლებლობა. აქტივობები აღმოჩნდა სახალისო და შემეცნებითი, რაც მოსწავლეებში ინტერესის გაღვივებასა და ცოდნის განმტკიცებას უწყობდა ხელს.
პროექტის წარმატებამ აჩვენა, რომ ინტეგრირებული სწავლება ხელს უწყობს მოსწავლეთა მრავალმხრივ განვითარებას. მომავალში, იტალიური სკოლა ,,ცისკარი” გეგმავს ყოველწლიურად აღნიშნოს ეს დღე, რათა კიდევ უფრო გააღრმავოს მოსწავლეთა ინტერესი საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების მიმართ. ვუსურვებთ წარმატებას ყველა მოსწავლეს, რომელიც დაინტერესებულია მეცნიერებით, და ვპირდებით, რომ გავაგრძელებთ მათთვის საინტერესო და განვითარებაზე ორიენტირებული პროექტების მხარდაჭერას!
