მულტიმედიური ტექნიკა და ციფრული თხრობა ისტორიის გაკვეთილზე

ერთ-ერთი ახალი მეთოდი, რომელიც დღეს ფართოდ გამოიყენება განათლებაში, არის ციფრული თხრობა (Jakes, 2006). ის წარმოიშვა ტრადიციული თხრობის ციფრულ მედიაზე გადატანით. შეიძლება ითქვას, რომ ციფრული თხრობა მოიცავს ტრადიციულ თხრობას და მულტიმედიურ ტექნიკას (Fisanick & Stakeley,
2020). აერთიანებს რა ციფრულ სამყაროს განათლებასთან, აქტიურად გამოიყენება მრავალ სფეროში, სკოლამდელი აღზრდიდან დაწყებული ზრდასრულთა განათლების ჩათვლით. ციფრული თხრობის გამოყენების მნიშვნელობის შესახებ არაერთი საერთაშორისო კვლევა არსებობს [Demirer, 2013; Göçen, 2014; Karakoyun, 2014; Robin, 2016; Gernes
& Belanger, 2019; Buldur, 2019; Yazıcı et al., 2020; Hung et al.,
2012; Yang & Wu, 2012; Lanszki, 2022; International Journal of Education & Literacy Studies. A History Lesson Designed with the Digital Storytelling Method: Kara Fatma Example. ISSN:2202-9478. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1409251.pdf ] და ყველა მათგანი ადასტურებს, რომ ციფრული თხრობა ეფექტური მეთოდია, რომელიც ზრდის მოსწავლეთა პრობლემის გადაჭრის უნარს, კრიტიკული აზროვნების უნარს, აკადემიურ წარმატებას და სწავლის მოტივაციას.
ციფრული სიუჟეტის შექმნის პროცესი შედგება რამდენიმე ეტაპისგან, როგორიცაა სცენარის შექმნა, ვიზუალის დამატება პროგრამული უზრუნველყოფის დახმარებით, ხმის გადაცემის გაკეთება, მუსიკის ფონზე დამატება და ციფრული სიუჟეტის რედაქტირება. ციფრული მთხრობელები სწავლობენ:
• როგორ გააკეთონ არჩევანი იმის შესახებ, თუ როგორ გამოიყენონ მულტიმედიური მეთოდები თავიანთი ისტორიების სათქმელად;
• როგორ თქვან ეფექტური ციფრული ამბავი და მიიღონ კრიტიკული გადაწყვეტილებები ფონური მუსიკის შესახებ;
• სიუჟეტის შექმნისთვის სწავლობენ პროგრამული უზრუნველყოფისა და სოციალური მედიის პლატფორმების ნავიგაციას;
• როგორ იყვნენ ციფრული მედიის უფრო ეფექტური მომხმარებლები;
• როგორ იყვნენ პროდიუსერები (Fisanick & Stakeley, 2020; Lanszki, 2022).
ციფრულ თხრობა აქტიურად გამოიყენებს ისტორიის საგნის სწავლებაშიც. ციფრული ისტორიები:
• მოკლე (როგორც წესი, 4-7 წუთიანი) მულტიმედიური ვიდეოებია, რომლებიც აერთიანებს ფოტოებს, მარტივ ანიმაციებს, ხმებს, მუსიკალურ თხრობას (Gernes & Belanger, 2019) ანუ კომპიუტერული პროგრამული უზრუნველყოფის საფუძველზე მოყოლილი ამბებია, რომელიც ხშირად შეიცავს გარკვეულ თვალსაზრისს (რობინ, 2016), რითაც ხდება პროცესისა და პროდუქტის ძირეულად შეცვლა;
• შექმნილია რა ვირტუალური მედიის საფუძველზე (ჰიპერტექსტები, ბლოგები, აუდიო და ვიდეო პოდკასტები, ონლაინ ნარატიული თამაშები, ვებ-გადაცემა და სიუჟეტები, ნებისმიერი ციფრული პროდუქტი), ერთგვარი „შუამავალია“ შესასწავლ მასალასა და მასწავლებლის ტექსტს შორის;
• გამოირჩევა ისტორიების – ინფორმაციების გადაცემის მაღალი სიჩქარით;
• ძალიან დიდ ემოციურ გავლენას ახდენს მოსწავლეებზე, რასაც იყენებს სწავლის მიმართ მოსწავლეთა ინტერესის შესანარჩუნებლად;
• ხელს უწყობს ღირებულებების და დამოკიდებულებების ჩამოყალიბებას.
მნიშვნელოვანია, რომ მასწავლებლების მიერ სასწავლო პროცესში ჩასართავად შერჩეული ციფრული ისტორიები უნდა აკმაყოფილებდეს მთელ რიგ მოთხოვნებს:
• მასალის ავთენტურობა – მიწოდება უნდა იყოს მშობლიურ ენაზე;
• მეტყველების შესაბამისობა ლიტერატურულ მოთხოვნებთან და ნორმებთან;
• რ უნდა იყოს ძალიან გრძელი;
• მოსწავლეთა პროდუქტიული აღქმისთვის ისტორიულ თემაზე საუბარი არ უნდა აღემატებოდეს საუკეთესო შემთხვევაში 7 წუთს, მაგრამ, ზოგადად, 15-20 წუთზე მეტხანს არ უნდა გაგრძელდეს.
ციფრული ისტორიების ეს ამორჩეული თვისება – კომპატქურობა,
მრავალფეროვანი ვიზუალური საილუსტრაციო მასალა, მოვლენათა ქრონოლოგია, ნარატიული ფრაგმენტები და თხრობის სასიამოვნო ხმა – მნიშვნელოვანია ისტორიული ინფორმაციის აღქმისთვის და ეპოქის ჰოლისტური გაგებისთვის. მასწავლებელს შეუძლია მათი გამოყენება როგორც ახალი მასალის ახსნის დროს, ასევე დავალების გამოკითხვისას, განსაკუთრებით ისტორიის საგნის სწავლების პირველ წლებში, როდესაც მოსწავლეებს უჭირთ დიდი რაოდენობით ინფორმაციის მოსმენა ძველი
აღმოსავლეთის, ძველი საბერძნეთისა და რომის ისტორიის შესახებ (მიუხედავად იმისა, რომ მასწავლებელის ხშირად იყენებს ილუსტრირებულ პრეზენტაციას). მაგალითად, სპარსეთის იმპერიაზე საუბრის დროს მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს შემდეგი შინაარსის ციფრული თხრობის ნიმუში:

, სადაც ვიდეო-ფრაგმენტის 10:53 წუთის განმავლობაში, მრავალფეროვან მასალაზე დაყრდნობით, მოკლედ და საინტერესოდ მოგვითხრობენ ძველი სპარსული კულტურის შესახებ, რომელიც სხვადასხვა კუთხით აქტიურად შეიძლება გამოიყენოს მასწავლებელმა: როგორც პროვოცირება აქემენიდური ხანის გაცნობისთვის, როგორც სასანიანთა განსხვავებულობის წარმოჩენის საუკუეთესო საშუალება, როგორც კავშირები ევროპულ და აღმოსავლურ კულტურებს შორის, როგორც პოლიტიკური ისტორიის მოწმეები და ა.შ.
რადგან ინტერნეტ-წყაროებზე (სახელმძღვანელოსთან ერთად) დაყრდნობა ხშირად არ არის საკმარისი სწავლის მიზნების მისაღწევად, მასწავლებელს თავადაც შეუძლია შექმნას ციფრული ისტორიები და მოსწავლეებიც ჩართოს ამ პროცესში. ამ გზით მოსწავლეები იძენენ როგორც ცოდნას, ასევე უნარებს. ციფრული მოთხრობის პროცესიდან მიღებული უნარები კი (სტუდიური სურათების და ვიდეო-კლიპების წერა, დამუშავება და თანმიმდევრობა, ფილმის ძირითადი მონტაჟი, ზეპირი თხრობა, ხმის ჩაწერა და პრეზენტაცია სოციალურ მედიაში) ადვილად გადაეცემა თანაკლასელებს და ცოდნის სწრაფად გადაზიარებას უწყობს ხელს (Gernes & Belanger, 2019).
ისტორიის გაკვეთილებზე ციფრული მოთხრობის გამოყენების ძირითადი მიზანია:
• ერთის მხრივ, შესაბამისი წერილობითი და ვიზუალური მასალის მოძიება და მეორე მხრივ, პირადი კავშირი ისტორიულ პერსონაჟთან ან მოვლენასთან (ლანსკი, 2022);
• ციფრული სიუჟეტი იძლევა შესანიშნავ შესაძლებლობებს, ჩართონ მოსწავლეები სხვადასხვა დისკუსიაში, რომელიც ხელს უწყობს ისტორიულ ანალიზს:
 რა არის ისტორიული სიმართლე?
 რა არის კონკრეტული ისტორიული მტკიცებულება?
 როგორია ობიექტური პოზიცია?
 როგორია მისი ისტორიული ტრადიცია?
ციფრული მოთხრობა რეალურად არის აპლიკაცია, რომელიც მხარს უჭერს მოსწავლეზე ორიენტირებულ აქტივობებს, ქრონოლოგიურ აზროვნებას, კვლევას, დაკითხვას და ახალი ისტორიული ნარატივის შექმნას, რაც ისტორიული წიგნიერების მიზნებია.
შეიძლება ითქვას, რომ ციფრული „მოთხრობა“ იქმნება „ისტორიული აზროვნების უნარების“ ფარგლებში. ისტორიული აზროვნების უნარების მიზანი, რომელიც მოიცავს ქრონოლოგიურ აზროვნებას, ისტორიულ აღქმას, ისტორიულ ანალიზს და ინტერპრეტაციას, ისტორიული პრობლემის ანალიზს და გადაწყვეტილების მიღებას, და ისტორიულ კვლევაზე დაფუძნებული კვლევის უნარებს, საშუალებას აძლევს მოსწავლეს იყნენ „პატარა ისტორიკოსები“ და გამოიმუშავონ ისტორიკოსის უნარები.
მაინც როგორ უწყობს ხელს ციფრული თხრობა ისტორიის სწავლებას? რადგან ის მოიცავს:
ა) მტკიცებულებების ძიების პროცესს;
ბ) ციფრული სიუჟეტის შექმნის პროცესს;
გ) ზოგადი შეფასებას – რეფლექსიას.
რეფლექსიის ეტაპზე პასუხი გაეცემა კითხვებს:
• რა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი, რაც გაიგეთ მასალის მოძიების პროცესში?
• რა წყაროები გამოიყენეთ?
• როგორია შენი დამოკიდებულება მოცემული საკითხის მიმართ?
• რაში გამოგადგა ციფრული ისტორიების თხრობა ისტორიის
გაკვეთილზე? რატომ მიგაჩნია ასე?
ციფრული სიუჟეტის წარდგენის პროგრამული პაკეტები, როგორიცაა Microsoft PowerPoint (პრეზენტაციის „Create a Video“ ფორმატში შენახვა), Prezi (დინამიკური პრეზენტაციების პლატფორმა ვიდეო-ფაილებად გადაკეთებისთვის), Adobe Express, Lumen5 (ტექსტზე დაფუძნებული ვიდეოების შექმნის მარტივი პროცესი), photo Story, Storyjumper, Moviemaker, Storybird, Powtoon, Animato, Kin KiNemaster საუკეთესოა იმ ალტერნატივებს შორის, რომლებიც შეგვიძლია გამოვიყენოთ ციფრული ისტორიების შესაქმნელად.
მაგალითად, KineMaster ეფექტური საშუალებაა პროფესიონალური და მაღალხარისხიანი ვიდეოების შესაქმენლად. ეს აპლიკაცია, რომელიც ხელმისაწვდომია როგორც Android-ზე, ასევე iOS-ზე, არის მძლავრი ვიდეო რედაქტორი, რომელიც მოიცავს მრავალ ფუნქციას, რაც ძალიან გამოსადეგია ციფრული თხრობისთვის. მისი უპირატესობები ისაა, რომ:
1. შესაძლებელია რამდენიმე ვიდეო, აუდიო და ტექსტური ფენის გამოყენება ერთდროულად, რაც ნიშნავს, რომ შესაძლებელია სხვადასხვა მედია ელემენტების შერევა და მათი რედაქტირება ნარატივში, რაც ეხმარება მოსწავლეებს შექმნან რთული და დეტალური ისტორიები;
2. აქვს აუდიო და ვიდეო ეფექტები, რომლებიც გამოიყენება ნარატივის გასამარტივებლად ან დრამატული ეფექტების შესაქმნელად. მოსწავლეებს შეუძლიათ ადვილად დაამატონ ხმა, მუსიკა, სუბტიტრები და სხვა ეფექტები, რითაც ისტორიები უფრო ცოცხალი და მიმზიდველია;
3. მარტივი ინტერფეისი, მისი ათვისება სწრაფად ხდება და შესაფერისია როგორც დამწყები, ისე უფრო გამოცდილი მოსწავლეებისთვის;
4. მაღალი ხარისხის ექსპორტი, რომელიც მნიშვნელოვანია, როდესაც საჭიროა ვიდეოს პრეზენტაცია ან მასწავლებელთან და თანაკლასელებთან გაზიარება;
5. KineMaster მხარს უჭერს სხვადასხვა მედია ფორმატებს, რაც საშუალებას აძლევს მოსწავლეებს გამოიყენონ მრავალფეროვანი რესურსები, როგორიცაა ფოტოები, ვიდეოები, აუდიო ჩანაწერები და ტექსტი უფრო მოქნილი და კრეატიული ნარატივის შესაქმენლად;
6. მონაცემების სიჩქარის კონტროლი, რაც მნიშვნელოვანია ციფრულ თხრობებში.
მოსწავლის მიერ KineMaster -ით შექმნილი ციფრული თხრობის პროდუქტი მე-5 კლასის „ჩვენი საქართველოს“ სასწავლო კურსიდან, რომელიც უკავშირდება ქვეყნის ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობს (საზ.მეც.დაწყ. (II).3.

https://drive.google.com/file/d/119NYFDYM3J6sh_kzXbMwypFs5Fgo5aKY/view?usp=sharing

ისტორიის მასწავლებლის მიერ შექმნილი ციფრული თხრობის მარტივი ნიმუში: ისტორიის და,ზოგადად, საზოგადოებრივი მეცნიერებების სწავლების პროცესში მნიშვნელოვანია ადამიანის უფლებათა ისტორიის გაცნობა. ამ მიზნით შეგვიძლია ჩავწეროთ Microsoft PowerPoint -ის ხმოვანი პრეზენტაცია

https://docs.google.com/presentation/d/1N7bW70SQVzKNiFDC3VuFStoH0oBTfjDZ/edit?usp=drive_link&ouid=102707749211629059323&rtpof=true&sd=true

და შემდეგ სლაიდშოუს ექსპორტი მივცეთ, ან რომელიმე პლატფორმაზე ავტვირთოთ, მაგალითად, ამისთვის გამოვიყენოთ Powtoon:

https://www.powtoon.com/online-presentation/eRaeJfUajXM/?utm_medium=social-share&utm_campaign=player+page+share&utm_source=copy+link&utm_content=eRaeJfUajXM&utm_po=48637954&mode=movie

ამ დროს შეგვიძლია ვიდეოპრეზენტაციის ცალკეული სლაიდი კვლევითი კუთხითაც გამოვაყენებინოთ მოსწავლეებს თუ მას შესაბამის შეკითხვებს დავურთავთ, რითაც კიდევ უფრო საინტერესოს და „ციფრულს“ გავხდით ჩვენს გაკვეთილებს.
მულტიმედიური ტექნიკისა და ციფრული თხრობის ჩართულობით ისტორიის გაკვეთილები არის საინტერესო, სახალისო და ხელს უწყობს 21-ე საუკუნის ადამიანში ცოდნისა და პიროვნული უნარების ჩამოყალიბებას.