გასაოცარ სამყაროში გვიწევს ცხოვრება: ერთი მხრივ, სოციალური გარემო თავისი ყოველდღიური პრობლემებით და, მეორე მხრივ, ციფრული ეპოქა და ტექნოლოგიები, რომლებიც გვთავაზობენ განუსაზღვრელ შესაძლებლობებს. მიუხედავად იმისა, რომ ვიცით, არსებობს ტექნოლოგია, რომელიც დაგვეხმარება, ხშირად უფროსი თაობა თავს იკავებს მისი გამოყენებისგან.
ციფრული თაობა კი ამასობაში უკვე გაწაფულია AI პლატფორმებზე. მახსოვს, პირველად რომ ChatGPT და მსგავსი ჩატბოტები გამოჩნდა, მოსწავლეებმა და სტუდენტებმა სწრაფად აიტაცეს მათი გამოყენება. TikTok-სა და Facebook – ზე ხშირად მხვდებოდა ვიდეოები, რომლებშიც სტუდენტები და მოსწავლეები აცხადებდნენ, რომ „მასწავლებლებს და ლექტორებს ამის შესახებ, გთხოვთ, არ გააგებინოთო. ეს, ერთი შეხედვით, ირონიული განაცხადი, სიმართლესთან ახლოს იყო, რადგან „ხელოვნური ინტელექტი დაგვიპყრობს“, „მერე ჩვენ რა უნდა ვაკეთოთ, თუ ისინი ამდენ რამეს გააკეთებენ?“ – არსებობდა/არსებობს ასეთი შიშები. უმრავლესობა ელოდება, როდის ეტყვიან: რომ ეს კარგი და სასარგებლოა მისი საქმიანობისათვის. ეს კი შეიძლება, არასდროს მოხდეს… ამიტომ მნიშვნელოვანია, თავად გამოვცადოთ ეს სიახლეები და მერე გადავწყვიტოთ, გვჭირდება თუ არა? მით უფრო, გასათვალისწინებელია ეს ამბავი, რომ AI ჩატბოტები ქართულად გაწაფულად ამეტყველდნენ! ასეთებია, მაგალითად: ChatGPT და Claude.ai . ისინი არა მხოლოდ საუბრობენ ქართულად, არამედ, ქართულ ტექსტებსაც დაგირედაქტირებენ და წიგნებსაც შეგიფასებენ.
და მაინც, რას წარმოადგენენ AI ჩატბოტები?
AI ჩატბოტები არის პროგრამები, რომლებიც იყენებენ ხელოვნურ ინტელექტს ადამიანებთან ტექსტური დიალოგისთვის. ისინი აანალიზებენ ტექსტს, იგებენ კონტექსტს და შინაარსს, და პასუხობენ ბუნებრივი ენის მსგავსად. ძირითადი მახასიათებლები: ენის გაგება და გენერირება, კონტექსტის შენარჩუნება, საუბრისას სწავლა და ადაპტირება ინტერაქციებიდან. გამოიყენება: კლიენტთა მომსახურებაში, ინფორმაციის მიწოდებაში, პერსონალურ ასისტენტებად და ასე შემდეგ.
როგორ მუშაობენ ჩატბოტები?
მონაცემთა დასწავლა: AI ჩატბოტები სწავლობენ დიდი მოცულობის ტექსტური მონაცემებს, რათა გაიგონ კონტექსტი და უპასუხონ კითხვებს ადექვატურად.
ბუნებრივი ენის დამუშავება: AI ჩატბოტები აანალიზებენ ბუნებრივ ენას, მათ შორის, ტონს, იუმორს და კონტექსტს..
ტექსტის გენერირება: AI ჩატბოტები ქმნიან გააზრებულ და კონტექსტურ პასუხებს ღრმა სწავლების მოდელის გამოყენებით;
თუ ჰკითხავთ Claude.ai-ს, გაგეცნოთ, ის დაგიწერთ: „მე შემქმნა კომპანიამ Anthropic-მა, შევიქმენი იმისთვის, რომ დავეხმარო ადამიანებს სხვადასხვა ამოცანის შესრულებაში – ინფორმაციის მოძიებაში, ანალიზში, კითხვებზე პასუხის გაცემაში, წერაში და ა.შ. ჩემი ცოდნის ბაზა ბოლოს განახლდა 2023 წლის აპრილში; მე ვარ Claude 3.5 Sonnet-ის ვერსია, რომელიც არის Claude 3-ის მოდელების ოჯახის ნაწილი“.
ChatGPT – მ კი ასე მიპასუხა: „მე ვარ ChatGPT, დიდი ენის მოდელი, შექმნილი OpenAI-ს მიერ. ჩემი მიზანია მომხმარებლებს დავეხმარო სხვადასხვა დავალებაში, როგორიცაა: კითხვებზე პასუხების მიცემა, ტექსტების შედგენა, თარგმნა, რედაქტირება და სხვა…“
დამერწმუნეთ, რომ ციფრული ტექნოლოგიები, მათ შორის, AI ჩატბოტები, ფუნდამენტურად ცვლიან ჩვენს ცხოვრებას და სამუშაო გარემოს. ისინი ქმნიან ახალ შესაძლებლობებს განათლებაში, ჯანდაცვაში, ფინანსებსა და სხვა სფეროებში. ამ ტექნოლოგიების ცოდნა და გამოყენება ხდება აუცილებელი უნარი კონკურენტუნარიანობის შესანარჩუნებლად თანამედროვე შრომის ბაზარზე – ეს კი ყველასთვის სასარგებლოა.
დღეისთვის ხელოვნური ინტელექტის ჩატბოტების გამოყენების ცოდნა აღარ არის ფუფუნება, არამედ აუცილებლობაა 21-ე საუკუნის მოქალაქისთვის. ეს ტექნოლოგია გვთავაზობს უნიკალურ შესაძლებლობებს პირადი განვითარებისთვის, კარიერული წინსვლისთვის და ინოვაციური იდეების რეალიზებისთვის – ამაზე უარს კი ვერავინ იტყვის! ხოლო ის, ვინც დროულად აითვისებს ამ ინსტრუმენტებს, მოიპოვებს მნიშვნელოვან უპირატესობას სწრაფად ცვალებად, ტექნოლოგიებით მართულ მსოფლიოში.
ახლა კი ჩამოგითვლით, რაში შეუძლიათ გამოიყენონ მასწავლებლებმა ხელოვნური ინტელექტის ჩატბოტები:
1. ინტეგრირება სხვადასხვა საგნებში:
– ენის გაკვეთილებზე AI-ს გამოყენება წერის უნარების გასაუმჯობესებლად;
– მათემატიკაში პრობლემების გადაჭრის ახალი მეთოდების დემონსტრირება;
– ისტორიაში ისტორიული სცენარების სიმულაცია და ანალიზი;
2. პროექტებზე დაფუძნებული სწავლება:
– სტუდენტების წახალისება, შექმნან AI-ზე დაფუძნებული პროექტები;
– ჯგუფური მუშაობა AI ინსტრუმენტების გამოყენებით;
3. კრიტიკული აზროვნების განვითარება:
– AI-ს პასუხების ანალიზი და შეფასება;
– ეთიკური დისკუსიების წამოწყება AI-ს გამოყენების შესახებ;
4. პერსონალიზებული სწავლების ხელშეწყობა:
– AI-ს გამოყენება ინდივიდუალური სასწავლო გეგმების შესაქმნელად;
– სტუდენტების პროგრესის მონიტორინგი AI ანალიტიკის საშუალებით;
5. კვლევითი უნარების გაუმჯობესება:
– AI-ს გამოყენება ინფორმაციის მოძიებისა და ანალიზის პროცესში;
– წყაროების სანდოობის შეფასების სწავლება AI კონტექსტში;
6. ინტერდისციპლინური სწავლება:
– AI-ს გამოყენება სხვადასხვა საგნის დასაკავშირებლად;
– კომპლექსური პრობლემების გადაჭრა AI-ს დახმარებით;
7. ციფრული მოქალაქეობის სწავლება:
– ონლაინ ეთიკისა და უსაფრთხოების სწავლება AI კონტექსტში;
– დეზინფორმაციის ამოცნობის უნარების განვითარება;
8. კრეატიულობის სტიმულირება:
– AI-ს გამოყენება ხელოვნების, მუსიკის და ლიტერატურის შექმნაში;
– ინოვაციური იდეების გენერირება AI-სთან თანამშრომლობით;
9. პრაქტიკული უნარების განვითარება:
– რეზიუმეების შექმნა და სამუშაოს ძიების პროცესის სიმულაცია AI-ს დახმარებით;
– ბიზნეს გეგმების შემუშავება AI ანალიტიკის გამოყენებით;
10. მთელი სიცოცხლის მანძილზე სწავლის ხელშეწყობა:
– AI-ს გამოყენება, როგორც დამხმარე ინსტრუმენტი უწყვეტი განათლებისთვის;
– ახალი უნარების სწრაფად ათვისების სტრატეგიების სწავლება;
ხელოვნური ინტელექტი და AI ჩატბოტებიც ელვის უსწრაფესად ვითარდება. შესაძლოა, ამ სტატიის დაწერიდან გამოქვეყნებამდე დროშიც კი შეიცვალოს. ისინი ცხოვრების ყველა სფეროსთვის ხსნიან ახალ შესაძლებლობებს.
რა ტრენდებია და როგორი იქნება ახლო მომავალი? რა მიმართულებები განვითარდება?
მულტიმოდალურობა: ხმოვანი, ვიზუალური და ტექსტური ფორმების ინტეგრაცია მოხდება და კომუნიკაცია გახდება უფრო ბუნებრივი და მრავალმხრივი;
პერსონალიზაცია: AI ჩატბოტები მომხმარებელთა მოთხოვნების სულ უფრო სიღრმისეულ ანალიზს გააკეთებენ და შესთავაზებენ მათ ინდივიდუალურად შერჩეულ მომსახურებას და რეკომენდაციებს;
ემოციური ინტელექტი: AI ჩატბოტები ამოიცნობენ მომხმარებელთა ემოციებს, ექნებათ მათზე რეაგირება და დიალოგიც უფრო მეტად ემპათიური და ბუნებრივი გახდება;
პროგნოზირება: AI ბოტები გამოიყენებენ მონაცემებს მომხმარებლის ქცევის პროგნოზისთვის, შესთავაზებენ პროაქტიულ გადაწყვეტილებებს და გაფრთხილებებს.
“უმაღლესი განათლების მუდმივად ცვალებად ლანდშაფტში, Chat GPT-ის შემოსვლა წარმოადგენს გარდამტეხ მომენტს, რაც სწავლა-სწავლების ახალი ერის დასაწყისს მოასწავებს. ეს რევოლუციური ტექნოლოგია, რომელიც ხელოვნური ინტელექტისა და ლინგვისტური პროგრამირების დახვეწილ ნაზავს წარმოადგენს, აფართოებს სწავლის, სწავლებისა და აკადემიური კვლევის საზღვრებს. Chat GPT, თავისი შესაძლებლობით დაამუშაოს და შექმნას ადამიანის მსგავსი ტექსტი, წარმოუდგენელ პერსპექტივებს სთავაზობს როგორც მასწავლებლებს, ისე სტუდენტებს, რათა მათ აღმოაჩინონ ცოდნის შეძენისა და გავრცელების ახალი ჰორიზონტები.”[1] (Richard La Faber)
AI ჩატბოტების „ჰალუცინაცია“
უნდა გვახსოვდეს, რომ პასუხების გენერირებისას AI ჩატბოტებმა შეიძლება „აურიოს“. ამ პროცესს „ჰალუცინაცია“ ეწოდება.
“ჰალუცინაცია” ხელოვნური ინტელექტის კონტექსტში ნიშნავს, რომ AI სისტემა, როგორიცაა ჩატბოტი, აგენერირებს ინფორმაციას, რომელიც არასწორია ან არ შეესაბამება რეალობას. ეს ხდება მაშინ, როცა სისტემა ქმნის ტექსტს, რომელიც გრამატიკულად და სტილისტურად გამართულია, მაგრამ შინაარსობრივად მცდარი ან გამოგონილია.
თუ აღმოაჩენთ ასეთ ტექსტებს, შეამოწმეთ ინფორმაცია სანდო წყაროებში ყურადღება მიაქციეთ უჩვეულო ან საეჭვო დეტალებს დასვით დამაზუსტებელი კითხვები, რომლებზეც თავად ჩატბოტი გიპასუხებთ, რომ მცდარია (როცა მცდარია).
Vectara-ს 30-კაციანმა გუნდმა, 28.5 მილიონი დოლარის საწყისი დაფინანსებით, გამოიკვლია წამყვანი ჩატბოტები ისეთი კომპანიებიდან, როგორიცაა OpenAI, Google, Meta და Anthropic. კვლევამ აჩვენა, რომ OpenAI-ის ChatGPT-ს ყველაზე დაბალი ჰალუცინაციების მაჩვენებელი აქვს – 3%, ხოლო Google-ის Palm-ში ეს მაჩვენებელი 27%-მდეა. Meta-ს და Anthropic-ის ჩატბოტები შუა მაჩვენებლებში აღმოჩნდნენ 5-8%-ის შუალედში.[2]
მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ AI სისტემები, მიუხედავად მათი სიძლიერისა, არ არიან უცდომელნი. კრიტიკული აზროვნება და ინფორმაციის გადამოწმება აუცილებელია მათი გამოყენებისას.
ჰალუცინაციების შესამცირებლად, მკვლევრები აღნიშნავენ, რომ გენერაციული AI ხელსაწყოები უნდა იყოს დაკავშირებული ფაქტების შემმოწმებელ სისტემებთან, რათა არცერთი ჩატბოტი არ დარჩეს ზედამხედველობის გარეშე.[3]
P.S. და ბოლოს, ამ შესავლის შემდეგ, შეგვიძლია დავიწყოთ AI ჩატბოტებთან კომუნიკაცია. ამისათვის კი მოგვიწევს ვისწავლოთ ის ენა და ალგორითმები, რომლებიც განაპირობებენ ეფექტურ კომუნიკაციას. იმის გათვალისწინებით, რა გვჭირდება, AI ჩატბოტებს ვაძლევთ ტექსტურ დავალებას, რომელსაც ეწოდება: ინსტრუქცია, მითითებები ან უნივერსალურ ენაზე რომ ვთქვათ, პრომპტები/prompts. შემდეგ წერილში ვისაუბრებთ ჩატბოტებთან ეფექტური კომუნიკაციის ენობრივ მოდელებზე.
[1] https://www.linkedin.com/pulse/ai-chat-gpt-higher-education-richard-la-faber-wdccc
[2] https://news.outsourceaccelerator.com/chatbots-prone-to-hallucination/
[3] https://www.scientificamerican.com/article/chatbot-hallucinations-inevitable/
