ძალიან გავიხარე, როცა რეზო თაბუკაშვილის პროზაში ნამდვილი ლიტერატურა დავინახე და ნამდვილი მწერალი შევიცანი, საკუთარი საშური გენეტიკის ღირსეული, ნიჭიერად გამგრძელებელი. თავს არ შეგაწყენთ და პირდაპირ მის მოთხრობებზე ვისაუბრებ, რომლებიც თითქოს ცხოვრების „შარადებია“ და მათშივეა ახსნა-პასუხი-დასკვნები…ჰოდა, მივყვეთ მხატვრული სინამდვილის გადადინებას უკვე მკითხველის სასიამოვნო ცხოვრებისეულ გამოცდილებაში.
დავიწყოთ მოთხრობით „გემების ჩრდილქვეშ“, რომლის მთავარი გმირებიც არიან კუკა და კოკა, ასევე შავი კატა, ფრიად ოდიოზური სახელითა და ცხოვრების წესით – ბაზი-ბაზი. მეტაფორა-შედარებებიც თითქოს შეფარვით მიგვანიშნებს ამ გმირების ცხოვრების საკმაოდ მძიმე თავგადასავალზე, განწყობაზე: „წყალში ჩავარდნილი ღრუბელი“ (ზღვაში ხედავს) ან „ამოტეხილ ყინულებში მოქცეული წყალივით მელნისფერი“. უკვე ჩნდება მოლოდინი ცხოვრების ზოგადი საიდუმლოს პერსონაჟთა კონკრეტულ მაგალითებში ამოცნობისა. „რამდენჯერმე ისინიც დაბრუნდნენ დანაჩარტყმულები თავიანთ ფიცრებშემოლეწილ, ყოფილ სათევზაო გემზე, რომელიც სახლის მაგივრობას უწევდათ, მაგრამ უფრო ხშირად დოკებში ძირს დაყრილ, სისხლით მოთხვრილ თეთრუნიფორმიან მეზღვაურებს ტოვებდნენ“ (4) – რას ვიზამთ, მარტო მთავარი გმირებისა კი არა, ბევრის ცხოვრებაა შორს ჰარმონიისგან. „ტუჩს ნუ უბზუებთ წვრილმანს…ნუ დაივიწყებთ, რა უდიდესი მნიშვნელობა აქვს წვრილმანს…“ ამბობდა ჰერმან ჰესე და ცხოვრების საბედისწერო შემთხვევითობებს გულისხმობდა. რეზო თაბუკაშვილისთვისაც არაა წვრილმანი „ხელწამოსაკრავი“ – „წვრილმანებს ვერ ჰკიდებდა კაუჭს, უსხლტებოდნენ, არადა, ისინი არიან მთავრამდე მიმყვანები ან თვითონ არიან მთავრები“ (8).
სიუჟეტი, თავისთავად, საინტერესოა რეზო თაბუკაშვილის ყველა მოთხრობაში, დამაინტრიგებელიც და შემდეგ უსწრაფესი სიმსუბუქითა და მოულოდნელობით გახსნილი „კვანძებით“, მაგრამ სათქმელი მაინც მათ მიღმა იკითხება, მათზე, ამბავზე ამაღლებულად. ეს მოთხრობა ღვთისკენ სავალ გზებზეა, რომლებსაც, უნდა-არ უნდა, მიუყვება თითოეული ჩვენგანი, მორწმუნე თუ ათეისტი. ამ წერილის სათაური ხსენებული მოთხრობის ერთი ძალიან უცნაური, მომნუსხველი პერსონაჟის ფრაზაა. გოგო, მოკლედშეჭრილი თმითა და კეფაზე ბუმერანგის ფორმის ჭაღარით, კედლებზე რომ ხატავს მზიან სივრცეში მფრინავ კაცებს, ქალებს, ვეშაპებსა და მწვანე ბოთლებს. იგი ღმერთს უფრთხილდება თუ აფრთხილებს, სანამ ვენებს გადაიჭრიდეს, ან ორივე ერთად („ვიცი, რასაც აპირებდა“); აქვეა განსახილველი ანეტაც, თავისი ცხოვრებისეული პატარა თუ არცთუ ისე პატარა სიბრძნეებით, სიცოცხლის აღქმის სპეციფიკით: მაგალითად, ქალი მისთვის ინტუიციაა, კაცი კი ინტელექტუალური ძალა: „ქალი შიშებთან ამყარებს კონტაქტს, კაცი კი ებრძვის და მოუგებელ ომში ეხვევა“ (16). ჰოდა, ეს ანეტა ამბობს: „მე ღმერთი ვარ!“; მოდი, ჯაბაზეც ვთქვათ, რომლის წინაშე ღმერთი „მუდამ დამნაშავეა. რა? მეტის ღირსი არ არის ჯაბა, უფრო იღბლიანი, შეძლებული და ნაკლებ ნატანჯი რომ იყოს?“(17), ამიტომ ჯაბა, ღმერთი თუ არ დაეხმარება (პლატონ სამანიშვილისეული „გარიგებაა“ არსთა გამრიგესთან თუ მ ი ს ი დამუნათება), „თვითონ აიღებს ასაღებს, როგორც აკეთებს ბავშვობიდან მოყოლებული“.
დრო და სივრცე განზოგადებულია რეზო თაბუკაშვილის ამ და სხვა მოთხრობებშიც, უფრო ლიტერატურული, ვიდრე რეალურ-ისტორიული. ამიტომ დასკვნებიც „გასაშლელია“, ყოველი ჩვენგანის გულამდე მოსვლამდე. დასკვნა ამ მოთხრობაში ასეთი გამოვიტანე: ღმერთი ის არაა ხშირად, რასაც ეძებ. და ხანდახან სწორედ დაცემით მიდიხარ მასთან ამაღლებამდე…
სიუჟეტურადაც ორიგინალურია „მკვლელობა სადგურზე“. საუბრობს მოკლულიც და მკვლელიც ანუ სრულიად სხვადასხვა რაკურსითაა დანახული ერთი მოვლენა (ეს შთამბეჭდავი ლიტერატურული ხერხი ორჰან ფამუქთანაცაა „მე წითელი მქვია“). რაღაცნაირად ფანტასმაგორიაში გადავყავართ მწერალს (ეს განცდა სხვაგანაცაა), როცა მთავარი პერსონაჟი წინასწარმეტყველებს საკუთარ სიკვდილს: იგია ავტორიცა და მისი გამოძერწილი გმირიც, ერთსა და იმავე დროს – „არავითარი ნიშანი არ შემიმჩნევია თურმე ჩემი ბოლო ჟამისა“ (10). ეს არის, ერთი შეხედვით, გასაოცარი, შემზარავი გულგრილობა პერსონაჟის თხრობისა თუ განცდა სიცოცხლეში შოკური ბუნებრიობით შემოსული სიკვდილისა, რომელიც, მგონი, ამ მოთხრობის მთავარი გმირიცაა. მაგრამ ეს ერთი შეხედვით, რადგან ეს გრძნობითი, აკადემიური წონასწორობაა, მშვიდი თეატრალურობა – გგონია, ანტიკურ ტრაგედიას ან კაბუკის მსახიობის იდუმალ, ფლეგმატურ მანევრებს უყურებ ცხოვრების „სცენაზე“, შუქ-ჩრდილთა ხშირად კაცთათვის აუხსნელი გადანაწილებით. ეს სიმშვიდეც ამაოებაა, რასაკვირველია…
ირონიულ-იუმორისტული ფილოსოფიურობა მსუბუქად მიგიძღვის აზრთა სიღრმეებისკენ: „ინტუიციასთან ჯიგრული ურთიერთობა“ ან „მატარებელი-ცხოვრება“, მაგრამ ცხოვრებისგან განსხვავებით, „მატარებელი არ გადაგაგდებს.“ – აქაც კონკრეტულის განზოგადებისკენაა სავალი, სამყაროს უკეთ ჭვრეტისთვის.
ჩვენ წინაშეა ნაღდი მწერლური სტილი, გაუბზარავი, მართალი, პატიოსანი გულიდან წამოსული და როგორც ყველაფერი სერიოზული, ბოლოს ადამიანურ მისიამდე, არსებობის აზრის ძიებამდე მიმყვანი. არის ესეც –„ხშირად ვყოფილვარ სხვებისთვის დროებითი ნავსაყუდელი“ და არის „თავისიმედა“ (მწერლის სიტყვაა) ადამიანიც, მწარე გამოცდილებითა და დაკარგული ნდობით. ამ მოთხრობის ცხოვრებისეული დასკვნაც აქედან გამომდინარეა: ადამიანი, ეძებს ის საკუთარ თავს თუ ჭრიჭინასავით უზრუნველად ცხოვრობს, დაბადებიდან სიკვდილთან შეხვედრის „მომლოდინეა“. იქნებ სიკვდილის „სიბრმავე“ სიცოცხლის აბსურდის შესანიღბადაა? ყველა ადამიანური წიაღსვლა რომ გააცამტვეროს, თუ, პირიქით –უკვე ლოგიკა დაგანახვოს საკუთარ სამანს მიღმა? ვინ იცის…
მოთხრობაში „გოგო, რომელიც შენ გგავს“ სამყაროს ძირეულ აღქმას გვთავაზობს მწერალი, ჭიანჭველადან ხის ტოტებში გახლართულ მთვარემდე. ეს კოსმოსის შეგრძნებაა, მიკრო და მაკრო სამყაროთა ურთიერთმიმართების კანონზომიერებები.
საინტერესოა, როგორ „საუბრობენ“ პერსონაჟის „მეები“ ერთმანეთთან, კამათობენ, აუწონ-დაწონიან ერთმანეთს ნათქვამს, უბრაზდებიან („…თუმცა შენ თვითონაც ვერ გარკვეულხარ“; „გადი ახლა აქედან!“) – ეს მწერლის ცნობიერებს ნაკადია, თავგადასავლები – ნამდვილშიც რომაა გამონაგონი და გამონაგონი, ყველა ნამდვილზე ნამდვილი რომაა…ნაწერი ნამდვილობის შთაბეჭდილებითაა და არაა „ტვინისჭყლეტა“, ნაყალბევი, გამოგონილ-ნასესხები ემოციებითა თუ განცდებით – ახალგაცნობილი ქალი, რომელიც ძალიან გგავს, როგორც „მშვენიერი კოშმარი“ და ბავშვობაში, ღამით, ტყეში, ცეცხლის გარშემო მსხდომების საშიში ამბების მოსმენით, თან უსაფრთხოების სინქრონით მოგვრილი სიამოვნების შეგრძნება…მოთხრობის დასკვნა (ჩემეული, რასაკვირველია და იქნებ მწერლურთან თანხვედრილიც) – ცხოვრების ფრაგმენტი, როგორც სიგარეტის „მსუყე“ ნაფაზი, გოგოს სიცილში გადასული თითქოს უმიზეზო ტირილი და „დეჟავუ“: თითქოს ეს სადღაც სხვაგანაც მომხდარა, გადახდენია თავს შენც და სხვა ადამიანსაც, რომელსაც „თეთრი თმა და ლურჯი თვალები აქვს და სახიფათოდ გგავს შენ“ (44).
„ავტობიოგრაფია პროფილში“ – დრო და ეპოქა განზოგადებულია, თხრობა კი სიზმარს ჰგავს და ზემოხსენებული ფანტასმაგორიულობითაც მომნუსხველია, – „კაფეში დასახიჩრებული ადამიანები შემოდიოდნენ: ზოგს ორი თავი ჰქონდა, ზოგს ხმალივით ალესილი ხელი, ზოგიც უკეფო იყო. დახლთან მისულები, მხოლოდ თვალებისა და გაბანჯგვლული წარბების მქონე ბარმენს დასალევს უკვეთავდნენ“ (93). ეს გმირის ე. წ. „ზაპოის“ პახმელიით შემმუსვრელი აპოკალიფსური ხილვებია, სამყაროსეული სევდით გაჟღენთილი, ტკივილების კონიაკის „ბინდიან ტალღებში“ ჩახშობის მოსურნე…რატომ სვამდა თუნდაც გალაკტიონი? ალბათ იმიტომ, რომ სინამდვილეს „არ ემდუროდა, არ ყოფილა თითქმის“; ალბათ იმიტომ, რომ მისი რეალობა ის გაიშვიათებული ჰარმონიის განზომილება იყო, რომელშიც „ცხოვრების გზა სიზმარია და შორეული ცის სილაჟვარდე“, ადამიანი კი „…ნაწვიმარ სილაში ვარდი“. მაგრამ პრობლემა ამ სინამდვილიდან „ჩამოლაბორანტების“ ინერციაში წონასწორობის, ტონუსის შენარჩუნებაა, რომ ისე მტკივნეულად არ „დაეცე“, როგორც ეს ბოლოს გალაკტიონს დაემართა…
ქართული სინამდვილე და ომის გარეშე?! ან თანამედროვე ქართველი მწერალი თუნდაც აფხაზეთის სისხლშეყინული განცდების მიღმა?! „ჩემი ბარჯის ბორტს სუსტად ეხეთქებოდა წამოქაფებული ლურჯი ტალღები, რომლებიც ზღვაზე გატარებულ ბავშვობას მახსენებდა. ლიძავის ფიჭვნარს, „შლოპანცებში“ შემომძვრალ წიწვებს, გამჭვირვალე წყლისქვეშ ყვინთაობას. „კიდევ ერთხელ“, რომ ვთხოვდი მშობლებს „ოქროს ტახტით“ ზღვის ფსკერიდან ამოხტომას. მათ ბეჭებზე დაყრდნობილი რომ ვცდილობდი წონასწორობის შენარჩუნებას…“(100). მაგრამ დგება დროც მშობელთა უძლურებისა, როგორც თუნდაც „სახის ოვალი ღამისგან ჩალურჯებულ ფანჯარაში“, – ომის ამ უზარმაზარი ტკივილის დამტევი მეტაფორა. სოხუმის დაცემის თემატიკა – მთავარი პერსონაჟი ირა ამ საბედისწერო დღეს, ზღვაში მუხლამდე ჩასული, გამოსამშვიდობებლად დახრილი: „შე უსინდისო, ის ბოზები უნდა მიიღო და აბანაო? მთელი ბავშვობა შენთან გავატარე და ახლა აუღელვებლად ტოკავ და მემშვიდობები…“, სახეს წყალში ჩაყოფს, მარილიან ქვებს კოცნის, – „მე დავბრუნდები“(113).
მაგრამ უძლურება არ ნიშნავს, რომ ბრძოლაზე უარს ამბობ („მივყვებით ცხოვრებას და არ, ვერ, ვერაფრით ვმარცხდებით…არც გამარჯვება ვიცით, რადგან არც ერთი არ არსებობს და არც მეორე“ (127). ადამიანი არ უნდა დაემსგავსოს რეზინის ნახვრეტებიან იხვუშკას, თორემ წყლით აივსება და ჩაიძირება. ასეთი „მებრძოლი“ პერსონაჟია უცნაური თინაც, ირას და, უფრო სწორად – ნოველა-პერსონაჟი: „ერთხელ, იმ დღეს, როდესაც განათლების სამინისტროდან შემოწმება უნდა მოსულიყო, საგანგებოდ ოპერიდან არენდით გამოტანილ ღვინისფერ კაბაში გამოწყობილი და თმაგადახოტრილი გამოცხადდა. ძალიან უხდებოდა“; ბიჭებთან, რომელთაგან ბევრს უყვარს, გულგრილია, არავის უპასუხებს გრძნობებზე და დამცინავიც კია თაყვანისმცემლებისადმი. სკოლიდან გამოსული კი იქვე, კართან უკიდებს სიგარეტს და ასე წევა-წევით მოჰყვება ბარნოვის ქუჩას. კვირაობით აცდენს სკოლას, სამაგიეროდ, ვაკის პარკის მიყრუებულ ადგილას გადაკარგული, თავისი საყვარელი ვიოლინოს ჰანგების „მოწმეობით“ ღვრის ცრემლებს თინა, რომლის ტირილი მშობლებსაც კი არ ახსოვთ. ძმას, მასზე არანაკლებ უცნაურს, „ვოინს“ ეძახის ხასიათის გამო.
მაგრამ არის მომენტები, როცა ეს ბრძოლაც, სულის „დაჭრილი ლურჯი ფრინველის“ გადასარჩენად, აზრს კარგავს, სევდა აღარაა გულწრფელი და „უმიზეზო ბოღმაში, შავ ნაღველში გადადის“, მწერალი იწყებს მეხსიერების ლაბირინთში მიკარგული კეთილი ნაფლეთების შეკოწიწებას, რომ ასე „აირეკლოს“ მძიმე სოციუმის აგრესია, რომელიც ყველა მხრიდან ჟონავს და დახრჩობით გემუქრება – „უცხო სამოთხეებისა“ და სიმწვანეში ლალიგულასის ყვავილის ბროწუელის ფერად დაღვრებით, სინათლით გამორჩეული დღეების კოლექციის შეგროვებით და „დუელიანტ“ ცხოვრებასთან ბოლოს სრულიად მარტოდ შებრძოლების ჟინითა თუ ჩვევით…კი, არის, რაც არაა წარმავალი, რაც არ უნდა კვდებოდეს ანუ ცხოვრების „მუდმივები“ –„ამ არამყარ, „წარმავალ და დაუდგრომელ“ სამყაროში ერთ-ერთი იშვიათი მუდმივი, უსასრულოდ მუდმივი რამ ირინასთან კავშირი ეგონა“ გეგას, მთავარ გმირს და, სავარაუდოდ, ავტორის ალტერ ეგოს. ისიც ნაომარია, როგორც ყველა ნამდვილი ქართველი და იცის ომში განწირული, „სიკვდილის მცოდნე“ სახეების ამოცნობა, როგორც თუნდაც ირამ ანუ მათი საბედისწერო იერი, ვისაც „შენობითი“ ურთიერთობა აქვს უკვე სიკვდილთან, როგორც ავტორი ამბობს – „..უცბად ხდება ეგ…უნახავს, დაძაბული, ტკივილისაგან ნაღრიალები სახეები როგორ მშვიდდებიან, ქვავდებიან და ბეჭზე გადმოვარდნილი მზერა მიწის სიღრმეში ხვრეტს, მის მიღმა, სადღაც შორს, რამდენიმე წამში ქარისგან შებერილი ნაცარივით იბნევა ჰაერში და რჩება მხოლოდ თვალები, უპატრონო თვალები…“(166). კვდება ირაც და მისი დასაფლავების შემდეგ თინა ნაჭრებჩამოგლეჯილი სარკის წინ სამხედრო კოლტით იკლავს თავს…
„გონგი. რინგის შუაში ვხვდებით. „ბოქს!“ …შეტევაზე ვიჭერ და რამდენიმე დარტყმა კარგად გამომდის; …ვგრძნობ მისი სახის სიმძიმეს, უკან გადავარდნილ კისერს, მარცხენით მზის წნულში ვარტყამ და მოკლე ამოხრიალება სასიამოვნოდ ჩამესმის. მაგრამ სანამ მე ჩემი „სერიით“ ვტკბები, ისევ შეტევაზე გადმოდის“ – რინგზე ცხოვრებაა, რომელთანაც პერსონაჟი ბოლოს მარტო იბრძვის, როგორც სჩვევია…დასკვნა ასეთია: ასე ვცვლით იმას, რისი შეცვლაც შეიძლება ჩვენში თუ ჩვენ გარეთ, ხოლო იმის წინაშე, რისი შეცვლაც არ შეიძლება, ყოველთვის „ვმარცხდებით“ ბარათაშვილისებურად. მაგრამ ვინც ამ უცვლელთან განაგრძობს ბრძოლას, ამ დამარცხებით ყოველთვის გამარჯვებულია, მეტიც – თანამოძმეთ „სიძნელეს გზისას უადვილებს“…
ომის თემატიკის გაგრძელებაა მოთხრობებში „არგაქცევა“ და „სოხუმის დაცემა“ და ეს ბრძოლის მოტივადაც შეიძლება ჩავთვალოთ რეზო თაბუკაშვილის შემოქმედებაში. ომი და მისეული „გადანაწილება“ საგანთა თუ მოვლენათა, უმოწყალო „შამათით“ რომ გემუქრება.
„შვილი დამეკარგა!“
„რა დროს ბარგია, ჯერ ბავშვები ავიყვანოთ!“
„დაღუპული ძმების აჩრდილები და სულში გამჯდარი ზღვის სურნელი…“
ომი არა ფრონტის ხაზზე, არამედ ბალახსა და მიწაში თავჩარგული ცამეტი-თოთხმეტი წლის ბიჭის გულში, თვალებში – ავტომატით დახვრეტილი ბიჭი, საკუთარი თავისა და ცოლ-შვილის სიცოცხლის სასწორზე შემგდები კაცი და სრულიად ჩვეულებრივი, ცისფერი ცა, რომელიც სულაც არ აპირებს ჩამოქცევას…თხრობა მინიმალისტურია, დინჯი, „გაყინული“ თუ შეკავებული ემოციით, დიდმა მწუხარებამ რომ იცის – „თეთრ კედელთან ჩამჯდარ ბიჭს ავტომატი ეჭირა ხელში. ბიჭმა გაიღიმა და „Прорвемся“-ო – უთხრა…“ – მრავალჯერ განმეორებადი, აკვიატებული სიზმარივითაა, ისე, რომ აღარც იცი, ამით დამთავრდა თუ…ამით დაიწყო ყველაფერი…(„Прорвемся“)
„დადგება დრო“ – ეს მოთხრობა ბოლოსთვის შემოვიტოვე, განსაკუთრებული ემოციების გამო. „გამახურებელი ინტონაცია“ – ესაა წერის მანერა მთავარი გმირისა, უკომპრომისობაც და ბრძოლებიც სწორედაც რომ უნაკლო ალტერ ეგოზე პრეტენზიისგან თავის დაღწევის მიზნით „შემართული კალმით“. მას წერაზე უკეთ არაფერი გამოსდის და ამით მოიპოვებს „პურსაც არსობისა“. ვბრაზობ, ე.ი. ვცოცხლობ – ასეცაა ხანდახან („უბოროტო ბრაზი არის ჩემი ცხოვრების ძლიერი იმპულსი, ბიძგი, საყრდენი წერტილი“ – 171).
რეზო თაბუკაშვილის მწერლობაში არის ცხოვრების დიდი და ფარული ცოდნა. ესაა ძალიან საინტერესო, ბუნებრივი და არა ხელოვნური, ყალბად „მჟღერი“ გმირებისა და ფანტაზიების სამყარო, რომელშიც ცხოვრობ შენც, სრული სისავსით, რაც მხოლოდ ნამდვილ შემოქმედებას ახასიათებს – გვავიწყებს, რომ წიგნში ხარ, გამხატვრულებულ სამყაროში, – არა, ნამდვილი მოგზაური ხარ, თავგადასავლებს იზიარებ და შეიგრძნობ მწერალთან ერთად; გინდა „წრუპო“ ეს ღვთაებრივი „სითხე“, გასპარას კაფე-ბარის შემონახული ვისკისავით, რომელშიც, როგორც ამ მოთხრობაში, „სიბრძნის პატარა ხომალდები დაცურავენ“. ოღონდ ეს არაა გაპრანჭული, ათასჯერ „გაშალაშინებული“ ფრაზებით გადმოცემული, არამედ ცხოვრების, გრძნობათა, ქმედებათა მდინარებით, ნაკადით, ასე ზუსტი მოდელი რომაა რეზო თაბუკაშვილისეული წუთისოფლისა (არა ასლი, არამედ გამხატვრულებული ვერსია) და ჭკუასაც ხანდახან ტკივილით ან სულის ჭრილობით გასწავლის, ზუსტად ისე, როგორც ნამდვილი ცხოვრება. იშვიათია ლიტერატურით, სინამდვილის გადმოცემის ამ რაფინირებული, მაღალმხატვრული „ნიშით“ ასე ზუსტად შეიგრძნო სხვისი სიცოცხლე, ისე, რომ საკუთარი თავიც დაინახო თანამონაწილედ მოვლენებისა და როგორც მკითხველიც, მომართული იყო სწორედ მრუმე რეალობაზე ამაღლებისკენ…
დრო ზოგადია ისევ („დროსთან ერთად ამ დროის განცდაც ხომ კვდება?“), ადგილიც, თუმცა მწერალი-მთავარი პერსონაჟი უცხოელია („პროვანსში, მამაპაპისეულ სახლში, მაისის მზიან დღეს გაჩენილი…“) და ისე ბუნებრივია ავტორისეული თხრობა ფრანგულ სინამდვილეზე, რომ ძალაუნებურად ფიქრობ: ადამიანი ყველგან ადამიანია…ეს მართლა ჰგავს, როგორც რეზო ამბობს, „მწერლის ცეკვას“ (უბრჭყალებოდაც მოიაზრება ამ მოთხრობაში), რომელიც სრულდება მარტოობასა და სიბნელეში, რომელიც ძალიან ჰგავს ინდიელი მეომრის ცეკვას და ერთ-ერთი სპირტიანი სასმლის მიღების შემდეგ უკეთ სრულდება…
კიტი, ერთი ქალი-პერსონაჟი (რომლის საშუალებითაც გვეუბნება ამ მოთხრობის იდეაზე ანუ ჩემეულ „დასკვნაზე“ მწერალი) ამ მოთხრობისა, მიუხედავად უცხოელობისა, მშობლიური ხდება, თანაგრძნობით, სიმპათიით იმსჭვალები მის მიმართ: „ისე, მოგზაურობა, ბევრი ადგილის ნახვა და შეყვარებაც მოვასწარი, ეხლა კი არ ვიცი, მე ვუღალატე მათ თუ მათ მიღალატეს. არსად მიმიწევს გული. ბანალურ რამეს ვამბობ, მაგრამ ყველგან სტუმრად ვგრძნობ თავს. არადა, მაგრად მიყვარს ეს პლანეტა! პარიზივით და სულ განცდა მაქვს, რომ თანაგრძნობას ითხოვს…მაგრამ არ არის სახლი“(181). ესაა მსოფლიო გაუცხოება და მიუსაფრობა გმირისა, რომელიც დიდი მარტოობის მცოდნეა, ამით თავისუფალი და ძლიერი, ფრანგ მაწანწალებთან-კლოშარებთან შვების მაძებარი.
„დადგება დრო, წამი, ჟამი და მოვისვრი სხეულს ერთგულად ნამსახურევი დაფლეთილი ჯინსივით: სასაცილოდ გამოპრეხილ მარცხენა ყურს, არცთუ ისე შეუხედავ სიფათს, ნაიარევ მაჯასა და წარბს, წყლულიან კუჭს, ორ ადგილას ძვლებდამსხვრეულ თხელ თითებს, ასიათასობით ფილტრიანი თუ უფილტრო სიგარეტის ამთვისებელ სმოგიან ფულტვებს, საიმედო მეგობრებს — თვალებს. არაერთხელ მკერდის განგრევამდე მიყვანილ, ქაოსურ რიტმში მობაგუნე გულს. და არ ვიცი, დამწყდება, ჩამწყდება თუ მეტკინება ამისგან ეს გული.“ – ეს კიტის წერილი-გამომშვიდობებაა სიცოცხლესთან. ესაა დასკვნაც – ეს ყველას მოგვიწევს: სიკვდილი ხომ ასეთი შემზარავი, მაგრამ გარდაუვალი (აუცილებელიც!) მოცემულობაა, ლამაზიც კი და კონტრასტული, როგორც თუნდაც სითბო თოვაში…მანამდე კი დატკბით ცხოვრების ლიტერატურაში ასე წარმატებულად გადატანით, გადანაცვლებით, როგორც ეს რეზო თაბუკაშვილის შემოქმედებაშია. რეზოს მწერლური „კალეიდოსკოპი“, ერთიანი სიჭრელით, არა რომელიმე ფერისა თუ ორნამენტის დომინირებით, ცხოვრების ორსახოვან მთლიანობას გვაგრძნობინებს, რომლის ჭვრეტა, განცდა და მერე ასე ნიჭიერად გადმოცემა რჩეულთა ხვედრია; მათი, ვისაც სრულად უგრძნია სიცოცხლე, სიბრძნეებითა და საშიში სიღრმეების წვდომით, ამ უკანასკნელთა სხვადასხვა თვალთახედვით, კუთხით, შუქ-ჩრდილებით სრულყოფილთან მიახლოებული აღქმით რომაა შესაძლებელი…ამას მწერლური ხედვის „შემოდგომას“ დავარქმევდი, როცა ცნობიერება „მწიფობაშია“ შესული, ასაკით დაუსაზღვრავად…
ციტატები წიგნიდან – რეზო თაბუკაშვილი „გემების ჩრდილქვეშ“, გამომცემლობა „პალიტრა L“, 2012 წელი
