ახალგაზრდები, როგორც მუდამ ამბობენ ხოლმე, სახელმწიფოში, სოციალურ ჯგუფებში ყველაზე აქტიური ნაწილი არიან, ან კანონზომიერებიდან გამომდინარე, უნდა იყვნენ მაინც. საქართველოს ზოგადი განათლების შესახებ კანონის თანახმად, მოსწავლეთა თვითმმართველობა, რომელიც სკოლაში იქმნება, აქტიურ მონაწილეობას უნდა იღებდეს სასკოლო ცხოვრებაში.
მოსწავლეთა თვითმმართველობას უფლება აქვს სკოლის შინაგანაწესში შესატან ცვლილებებზე იმუშაოს, ჰყავდეს თავისი წარმომადგენელი სამეურვეო საბჭოში, შექმნას სხვადასხვა ჯგუფები და კლუბები სკოლაში და ხელი შეუწყოს ფორმალურ გარემოში არაფორმალური განათლებისა და აქტივობების განხორციელებას, ასევე მოპოვებული გრანტებისა და ფინანსების განკარგვაშიც კი შეუძლია მონაწილეობის მიღება.
ეს კიდევ არასრული ჩამონათვალიც ნათლად გვაჩვენებს, თუ რა მნიშვნელოვანი ფუნქცია აქვს სკოლაში მოსწავლეთა თვითმმართველობას. თუმცა, სკოლების ძალიან დიდ ნაწილში თვითმმართველობის საქმიანობა მხოლოდ ფურცელზეა გაწერილი.
მოსწავლეთა თვითმმართველობის არსებობა მნიშვნელოვანია დემოკრატიული სისტემების არსებობისთვის, რადგან ორგანიზაციებში ყველა ჯგუფს ჰქონდეს თანამონაწილეობის შესაძლებლობა და უფლება, ასევე მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ მოსწავლეებმა გამოიმუშაონ უნარები, ცოდნა და შეიძინონ გამოცდილება მართვის კუთხით, ისწავლონ პასუხისმგებლობების აღება საკუთარ თავზე, ჯგუფთან და ჯგუფში მუშაობა.
რა შეიძლება იყოს მიზეზები იმისა, რომ მოსწავლეთა თვითმმართველობები თითქმის არ მუშაობს სკოლებში?.. პირველი, თვითონ მოსწავლეების ნაკლებმოტივირებულობა, არაკრეატიულობა და საქმიანობისადმი ინტერესის არ ან ნაკლებად ქონა. სამეურვეო საბჭოსა და დირექტორის მხრიდან მოსწავლეთა თვითმმართველობის ფუნქციონირების უგულებელყოფა, გრანტებისა და დაფინანსებების ნაკლებობა.
ეს ჩამოთვლილი მიზეზები რა თქმა უნდა არასრულია და ჩამოთვლილსაც სჭირდება კვლევა და შემდგომ მისი გაანალიზება, რომ რეალური მიზეზები იყოს ნათელი. თუმცა, ყველაზე საშიში და უარყოფითი მიზეზი ამათგან რაც შეიძლება იყოს, არის მოსწავლეთა ნაკლებკრეატიულობა, მოტივაციისა და ინტერესის არარსებობა, რომ ჩაერთონ თვითმმართველობით საქმიანობაში, დაგეგმონ და განახორციელონ აქტივობები, აქტიური მონაწილეობა მიიღონ სასკოლო ცხოვრების დაგეგმვასა და განხორციელებაში.
ისე გამოდის, რომ ჩვენ ვზრდით ადამიანებს, რომლებიც საგაკვეთილო პროცესის დროს სწავლობენ ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრულ საგნებს. იღენებ ინფორმაციას ისტორიიდან, გეოგრაფიიდან, მათემატიკიდან, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებიდან, მშობლიური თუ უცხო ენებიდან და ისე გამოდის, რომ მათ ეს სჭირდებათ მხოლოდ იმისათვის, რომ საატესტატო თუ ერთიან ეროვნულ გამოცდებზე გამსვლელი ან უკეთესი ქულა დააგროვონ, სხვა დანარჩენი სასწავლო პროცესი მათთვის უინტერესო და უმნიშვნელოა.
ახალგაზრდები, რომელთაც გამძაფრებულად აქვთ პიროვნული თავისუფლების, გადაწყვეტილებების მიღების მოთხოვნილება, არ ერთვებიან ამ საქმეში. იქნებ ამის მიზეზი გამოცდილების არარსებობაა და მათ გარკვეული შიშები აქვთ, რომ ჩაერთონ თვითმმართველობის საქმიანობაში?..
ამ შემთხვევაში მათ სკოლის ადმინისტრაცია და სამეურვეო საბჭო, მასწავლებლებლები, მშობლები – და მათ განათლებაში ჩართული ყველა პირი უნდა იყოს გარანტორი მორალური თუ სხვა ტიპის თანადგომის. არ ღირს არც „ვეფხისტყაოსნის“ პროლოგის ზეპირად ცოდნა, არც მათემატიკური გამოთვლების შესრულება, ან ორგანული და არაორგანული ნივთიერებების გარჩევა, თუ მოსწავლეს არ შეუძლია ეს ყველაფერი გამოიყენოს და გააჩნდეს კომპეტენციები, რომ ჩამოაყალიბოს, მართოს, შეათანხმოს სამუშაო და ჰქონდეს ახალი, საინტერესო, სიკეთეებისა და საჭირო ცვლილებების მოტანის ინტერესი.
