სამშაბათი, მარტი 19, 2024
19 მარტი, სამშაბათი, 2024

როგორ განვახორციელოთ საინტერესო პროექტი სკოლისათვის

შესავლისათვის

განადგურდა კი საბჭოთა კავშირი? რუკაზე – დიახ, მაგრამ აზროვნებაში? ჩვენს აზროვნებაში? ყოველთვის ვიტყვი: არა, რადგან ადეკვატურად არ შეფასებულა. ვიდრე ეს არ მოხდება (სამწუხაროდ, დასასრულის კი არა, აღორძინების ნიშნებს უფრო ვხედავთ), საბჭოთა კავშირიც იარსებებს, იარსებებს და წინ არ გაგვიშვებს, დაგვაბრკოლებს, ჩამოგვარჩენს. ისტორიის გამოცდებზე ჩასაბარებელ პროგრამულ ნუსხაში რუსეთის ისტორიას დიდი ადგილი უკავია. ეს ეხება როგორც მოსწავლის, ისე მასწავლებლის გამოცდებსაც. ვერა და ვერ გავცდით რუსეთს. ვერც მისდამი ლტოლვას. ამიტომ ვკითხულობ: დაემხო კი საბჭოთა კავშირი? ეს მოწამვლა ხომ დღესაც გრძელდება. ვერ ვხვდები, რატომ უნდა იყოს რუსეთის ისტორია ასე დაწვრილებით სასკოლო პროგრამაში (საგამოცდოს ვგულისხმობ, რადგან ეროვნულმა გეგმამ უკვე რამდენიმე წელია დაკარგა ფასი და არსიც, საგამოცდო საკითხები გადაიქცა რეალურ ეროვნულ გეგმად). მავანი (და რამდენია!) შემეკამათება: „რას ამბობთ, ეროვნულ სასწავლო გეგმას ხომ ვწერთ ახალ გაკვეთილის გეგმაში?!“ დიახ, ვწერთ, მაგრამ რეალურია? რეალობა ისაა, რომ საგამოცდო საკითხების ჩამონათვალი იქცა ეროვნულ გეგმად. ასეა და ვინც საპირისპიროს იტყვის ან იფიქრებს, ის, ცხადია, პრაქტიკას „გაცდენილია“. როგორ, არ უნდა იცოდეს მოსწავლემ დეტალურად პეტრე პირველის ცხოვრება და მოღვაწეობა?! იცოდეს, მაგრამ იცოდეს საქართველოსთან მიმართებით. თუ მეტის გაგება უნდა, ისწავლოს თავად, პროგრამული ჩარჩოების მიღმა. ან რუსეთის 1905 წლის რევოლუცია რატომ უნდა ისწავლებოდეს დეტალურად? რა არის ამის მიზანი? თანაც, ხომ იცით, პრინციპი ასეთია: სახელმძღვანელოში წერია? – მაშასადამე, უნდა ვასწავლოთ! პროგრამაში წერია? – მაშასადამე, უნდა დავიზეპიროთ!

თემას ცოტა გადავუხვიე… მოსწავლეები დღეს გაორებულები არიან. ერთნი ბრალს სდებენ რადიკალიზმში (სტალინისადმი ნეგატიური ანუ ობიექტური დამოკიდებულების გამო და, სამწუხაროდ, მათი რიცხვი არც ისე მცირეა). მეორენი ხოტბას ასხამენ სტალინს, მესამენი კი შაბლონურ ფრაზას ამოფარებიან: ჭკვიანი იყო – ომი მოიგო (აი, ისინი, ნეიტრალურები რომ არიან ყველაფრის მიმართ, უფრო კი ინფანტილურები, და ამ ომს დღესაც სამამულო ომად იხსენიებენ (ვაი, მამულო!). ასეთია სინამდვილე და, ვფიქრობ, ისტორიკოსებს – თუმცა, ცხადია, არამხოლოდ მათ – დიდი ბრალი მიუძღვით ამაში.

პროექტის – „უნდა აიკრძალოს თუ არა საბჭოთა სიმბოლოები საქართველოში“ – განსახორციელებლად საჭიროა წინარეცოდნა. მოსწავლეებს რეალურად სჭირდებათ  წინარეცოდნა (სამწუხაროდ, მას არ იძლევა სახელმძღვანელოები, სადაც სულ ოთხი საათი აქვს დათმობილი საბჭოთა ისტორიას, სტალინურ ეპოქას კი – მხოლოდ ერთი  (კონტექსტი ცალკე თემაა). მოსწავლეებს უკვე უნდა ჰქონდეთ წარმოდგენა სტალინური რეპრესიების, ჰოლოდომორის, ეკონომიკური პოლიტიკის, პროპაგანდის, სტალინის კულტის (კულტურაში და არამხოლოდ) შესახებ, განხილული უნდა ჰქონდეთ არა მხოლოდ სტალინური ეპოქა, არამედ საბჭოთა კავშირი თავისი „ეროვნული“თუ სახელმწიფო პოლიტიკით.

 

პროექტი მე–11 კლასისთვის

პროექტი გრძელვადიანია და სკოლის აქტიურ დახმარებასა და მხარდაჭერას მოითხოვს.

პროექტი ხარჯიანია და სკოლისგან დაფინანსებას მოითხოვს.

 

პირველი კვირა

  1. მოსწავლეები სხდებიან სკოლის მიერ დაქირავებულ მიკროავტობუსებში ისე, რომ არ იციან საკვლევი თემა. ეს მნიშვნელოვანია.

აუცილებელია, თან იქონიონ ბლოკნოტი, კალამი, ფოტოაპარატი.

  1. მხოლოდ დანიშნულების ადგილამდე 10 წუთით ადრე აუხსნის მასწავლებელი პროექტის მიზანს:

ა. მათ კონკრეტულ ადგილას უნდა მოძებნონ საბჭოთა სიმბოლიკა. დრო – 5-10 წუთი. უნდა გააჩერონ გამვლელები (არანაკლებ ორი რესპონდენტისა) და ჩაიწერონ მათი დამოკიდებულება – უნდა აიკრძალოს თუ არა საბჭოთა სიმბოლიკა საქართველოში.

ლოკაციის ადგილები: გალაკტიონის ხიდი; პარლამენტის შენობა; იმელის შენობა; ორთაჭალის ჰესი-ხიდი (რეგიონებში მასწავლებლებმა თავად მოძებნონ და შეიტანონ გეგმაში ასეთი ადგილები).

სკოლისთვის მნიშვნელოვანი და ფასეული იქნება კვლევისა და ინტერვიუს პროცესის ფირზე აღბეჭდვა.

პროექტი გრძელვადიანი და მასში მოსწავლეები არიან აქტიურები, მასწავლებელი კი ძირითადად მოდერატორია.

 

მეორე კვირა

ექსკურსია გორში – სტალინის სახლ-მუზეუმში

მოსწავლეები მიჰყვებიან ექსკურსიამძღოლს და ეცნობიან ექსპოზიციას. იწერენ ინფორმაციას ბლოკნოტებში. ყურადღებას აქცევენ გიდის დამოკიდებულებას და ინიშნავენ.

რეფლექსია ამ აქტივობის შემდეგ აუცილებელია. მასწავლებელი მოდერატორია, რაც ნიშნავს, რომ მან უნდა მოახდინოს მონაცემთა კლასიფიკაცია და ანალიზი (მოსწავლეთა პასუხების განხილვა უნდა მოხდეს მომდევნო გაკვეთილზე ან სხვა გამოყოფილ დროს, როცა მასწავლებელს მზად ექნება მონაცემთა ანალიზი).

 

 

მესამე კვირა

ოკუპაციის მუზეუმი

ექსკურსიამძღოლი არ არის საჭირო. მოსწავლეები თავად იკვლევენ და იწერენ ინფორმაციას, აღწერენ საკუთარ ემოციებს, სპონტანურად. იღებენ ფოტოებს. მასწავლებელი აქაც დამკვირვებელია. ის აღნუსხავს მოსწავლეთა ემოციებს, ჩართულობას, კვლევას, კითხვების არსს და ყოველივე ამას იწერს, რათა შემდეგ გააანალიზოს.

უკუკავშირი-რეფლექსია აქაც აუცილებელია. მასწავლებელმა უნდა გამოყოს დრო მოსწავლეებთან სასაუბროდ – ინფორმაციის დასაზუსტებლად, კვლევის შესაფასებლად და ემოციების დასაფიქსირებლად.

ყველა აქტივობას მასწავლებელმა თან უნდა დაურთოს რეფლექსიის ფურცელი (რომელსაც თავად ქმნის). მაგალითად,  ასეთი:

პროექტი. რიცხვი/თვე/წელი/ მე–2 ეტაპი

 

მოსწავლე აქტივობა 2 –

ოკუპაციის მუზეუმის მონახულება

რეფლექსია

 

სახელი, გვარი მასწავლებელი აღწერს მოსწავლის ჩართულობას, კვლევის მეთოდს (კითხულობს თუ მხოლოდ ათვალიერებს? სერიოზულად უდგება თუ ფორმალურად? კითხვები აქვს თუ არა? როგორი? როგორ ემოციას განიცდის? რით გამოიხატება?

 

 

კვლევის შეფასება: რა ინფორმაცია მოიპოვა? რამდენად ვალიდურია? არის თუ არა რამე საკითხი, რომელსაც, მისი აზრით, სჭირდება დამატებითი კვლევა? რა კუთხით? რატომ?
ემოციის შეფასება:

როგორი ემოცია-დამოკიდებულება ჰქონდა აქამდე? კვლევის პროცესში? შემდეგ? რით გამოიხატება?

მეოთხე კვირა

მოსწავლეებს ეძლევათ საშინაო დავალება: კვლევის შედეგების გამოყენებით დაწერონ ვრცელი ესე „უნდა აიკრძალოს თუ არა საბჭოთა სიმბოლიკა საქართველოში“. ვთხოვოთ მოსწავლეებს, გამოხატონ მკაფიო პოზიცია, მაგრამ ბოლოს.

ესეს კომპოზიცია ასეთია:

  1. შესავალი
  2. არგუმენტი (მტკიცებითი)
  3. არგუმენტი (მტკიცებითი)
  4. არგუმენტი – უარმყოფელი
  5. არგუმენტი – უარმყოფელი
  6. დასკვნა

სასურველია, ესეს ჰსქონდეს დეტალურად გაწერილი შეფასების კრიტერიუმები, რომლებიც დაურიგდებათ მოსწავლეებს (კარგი იქნება, მასწავლებელმა მოსწავლეებთან ერთად შექმნას ასეთი კრიტერიუმი).

არგუმენტი აქ გულისხმობს არა ერთი-ორ წინადადებას, როგორც ჩვენს საგამოცდო სივრცეშია მიღებული, არამედ მსჯელობის მთელ სისტემას, რომელიც მოსწავლემ უნდა გაამყაროს ფაქტებით, მაგალითებითა და მსჯელობით.

 

მეხუთე კვირა

საუბარი „ექსპერტთან“. დისკუსია (რამდენადაც შესაძლებელია, შესაძლებლობიდან და საჭიროებიდან გამომდინარე. ვიწვევთ ექსპერტს ან ექსპერტთა ჯგუფს). ექსპერტებად, ვფიქრობ, სასურველი იქნება ისეთი ადამიანების მოწვევა, რომელთაც:

ა. აქვთ მოსწავლეებთან კომუნიკაციის არაჩვეულებრივი უნარი.

ბ. არიან თავისუფალნი და გახსნილნი.

გ. არ არიან საბჭოთა ისტორიკოსები თუ ლიტერატორები, ანუ არიან თანამედროვები (საბედნიეროდ, არსებობს უამრავი ბლოგი, სადაც საინტერესო და არაშაბლონური სტატიები ქვეყნდება. შეიძლება, სწორედ მათ მიხედვით იქნეს შერჩეული ექსპერტი ან ექსპერტთა ჯგუფი).

მეექვსე კვირა

 

მოცემულ რეზოლუციაზე დებატებისთვის მზადება

მასწავლებელი ეხმარება მოსწავლეებს მასალის მოძიებაში, ფოტო– და ვიდეოკოლაჟების მომზადებაში. ქვემოთ მოცემულია მხოლოდ ნაწილი რესურებისა (განხილულია სხვადასხვა მოსაზრება და საკანონმდებლო ბაზა), რომელიც ეფექტურია მოცემული თეზისის განხილვისთვის.

 

მეშვიდე კვირა

დებატების ტექნიკა: სწავლება

 

მერვე კვირა

დემოდებატი. მონაწილეთა რაოდენობა:

  1. გუნდი – მტკიცებითი
  2. გუნდი – უარმყოფელი
  3. გუნდი – მსაჯები. რაოდენობა – კენტი (მსაჯობას გაუწევენ მხოლოდ უფროსკლასელები (მე–11-12 კლასები)
  4. მსმენელები

სკოლის გასაწევი ხარჯები:

  • ტელევიზია და უზრუნველყოფა, რომ გადაღებულ იქნეს ყოველი ეტაპი
  • მიკროავტობუსის (ან ავტობუსის) დაქირავება სამჯერ
  • ფოტოების დაბეჭდვა
  • გამარჯვებულებებისთვის პრიზების გადაცემა – პროექტის ყველა აქტიურ მონაწილეს (მასწავლებლის მითითებისამებრ) შეიძლება დაურიგდეს სიმბოლური საჩუქრები. გამარჯვებულ გუნდს სასურველია გადაეცეს დამატებითი პრიზი და სკოლის სერტიფიკატი.
  • დარბაზის უზრუნველყოფა. მნიშვნელოვანია, რომ დარბაზში იყოს ორი მიკროფონი. მოდებატეები დებატებს სცენაზე გამართავენ, ტრიბუნაზე გამოვლენ და მიკროფონით ისაუბრებენ.
  • აუდიტორიის უზრუნველყოფა

არ არის სასურველი, პროექტში მონაწილეობდეს ან მსაჯობდეს უმცროსკლასელი – მე–10 კლასი და ქვემოთ.

სასურველია, დარბაზში მიწვეულნი იყვნენ მხოლოდ უფროსი კლასების მოსწავლეები –  მე–10 კლასი და ზემოთ.

სასურველია, დებატებს დაესწრონ მასწავლებლებიც, მაგრამ გაითვალისწინონ, რომ პასიური მაყურებლები და მსმენელები იქნებიან და არ ჩაერიონ პროცესში (ეს მნიშვნელოვანია). უზრუნველყოფა უნდა მოხდეს წინასწარ, სკოლის ადმინისტრაციის დახმარებით.

მსაჯების კომენტარების შემდეგ დებატებს აფასებს პროქტის მასწავლებელი.

პროექტის ბოლოს სლაიდშოუს გამოყენებით მოსწავლეები აუდიტორიას გააცნობენ პროექტის ეტაპებს და სთხოვენ, ბარათებზე წერილობით გადმოსცენ საკითხისადმი თავიანთი დამოკიდებულება (ამისთვის დასჭირდებათ ბარათები.)

ბოლო ეტაპი

მოსწავლეებს დარბაზშივე აქვთ სამი კედლის საჭიკარტე დაფა.

მათ ურიგდებათ სამი ფერის ფურცლები: ვარდისფერი, მწვანე, ცისფერი.

რომელიმე ერთი ფერის ფურცლებზე წერენ: ამ პროექტმა მომცა…

სხვა ფერის ფურცლებზე წერენ: ვისურვებდი/არ ვისურვებდი, რომ…

მესამე ფერის ფურცლებზე დაიწერება: რას დავტოვებ სამუდამოდ აქ, დარბაზში (ანუ რას დავივიწყებ). თუნდაც მოსწავლეებს არ ესმოდეთ ამ კითხვის შინაარსი, მაინც არავინ აკონკრეტებს მას (სწორედ ამაშია ინტრიგა – როგორც ესმით, ისე დაწერონ).

მეტი თვალსაჩინოებისთვის პროექტის მიზანი წერილს ბოლოს დავურთე. მას შემდეგ, რაც მსურველი თითოეულ საფეხურს გაიაზრებს, უფრო ადვილად მიხვდება პროექტის მიზანს.

 

რა არის პროქტის მიზანი?

პროექტი სააზროვნო უნარ-ჩვევების მაღალ საფეხურზე გადის.

 

პროექტის მიზანია:

მოსწავლეებმა:

გამოიკვლიონ – მოახდინონ ინფორმაციის მოპოვება, კლასიფიკაცია და ანალიზი

  • მოსწავლეები გამოიკვლევენ თბილისში (ან რეგიონში) არსებულ საბჭოთა სიმბოლოებს, მათ ადგილმდებარეობას – ჰქონდა თუ არა მნიშვნელობა-დატვირთვა ამ კონკრეტულ ლოკაციას.
  • მოსწავლეები ჩაატარებენ რესპონდენტთა გამოკითხვას და მონაცემთა ანალიზის კვლევას.
  • მოსწავლეები ჩაატარებენ კვლევას მუზეუმებში ინფორმაციის მოპოვების, კლასიფიკაციისა და ანალიზის მიზნით
  • ესეს წერისას მოსწავლეები გამოიყენებენ კვლევას და ჩამოაყალიბებენ და გააანალიზებენ თავიანთ პოზიციებს.

 

შეაფასონ

  • დებატები შეფასება-სინთეზია. მოსწავლეები არგუმენტების აგებით (წინასწარ) და პოზიციის შექმნით (წინასწარ) შეაფასებენ და უპასუხებენ რეზოლუციას.

 

შექმნან (სინთეზი)

  • დებატები, გარდა წინასწარ მომზადებული პოზიციებისა თუ არგუმენტებისა, თამაშის პროცესში – კონტრარგუმენტაციაა, ჯვარედინი დაკითხვაა, სხარტი ლოგიკური აზროვნებაა და ითვალისწინებს გამოსავლის შეთავაზებას.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი