პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

ჟესტების მუსიკა – II ნაწილი

მსურს გაგიზიაროთ თომას გრუბეს დოკუმენტური ფილმი – „Rhythm Is It” („ყველაფერი რიტმშია”), რომელსაც გასდევს იგორ სტრავინსკის შესანიშნავი მუსიკა. ფილმი საინტერესო იქნება როგორც მასწავლებლებისათვის, ასევე მშობლებისათვის. ფილმში საუბარია რიტმის აღქმასა და შეგრძნებებზე, კონცენტრაციის მნიშვნელობაზე, დისციპლინაზე, ცხოვრებისეულ გამოწვევებზე, სიძნელეების გადალახვაზე, მოსწავლეთა თავისებურებებსა და კომპლექსებზე, მათ რთულ ფსიქიკაზე, დამოუკიდებლობასა და პასუხისმგებლობაზე, დადებით და უარყოფით შეფასებებზე, საყვედურებზე და თავდაცვაზე, წარუმატებლობასა და შესაბამისად ცინიზმზე, კომფორტულ ზონაზე და ა.შ. 

2003 წელს ბერლინის ფილარმონიის მთავარი დირიჟორის – საიმონ რეტლისა და ქორეოგრაფ როისტონ მალდუმის მიერ განხორციელდა უნიკალური პროექტი, რომელშიც მონაწილეობდა 200-მდე ბავშვი და მოზარდი მსოფლიოს 25 ქვეყნიდან. ეს იყო პირველი ფართომასშტაბიანი საგანმანათლებლო პროექტი, სადაც მუსიკისა და ცეკვის უდიდესმა ძალამ გააერთიანა უმეტესად პრობლემური სკოლებიდან წარმოდგენილი ბავშვები. არცერთი მათგანი მანამდე არ იცნობდა საბალეტო ხელოვნებას. დადგმული იქნა იგორ სტრავინსკის ბალეტი – „კურთხეული გაზაფხული”. 

https://films.imhonet.ru/element/1156747/movie-online/

ფილმი „Rhythm Is It”

 
რიტმსა და ჟესტებზე საუბარი განუმეორებელ ფრედ ასტერის გარეშე ვერც კი წარმომიდგენია. ასტერს ხომ ყველაფრისგან შეეძლო ორიგინალური რიტმული სურათის შექმნა, რის გამოც გენიალური იმპროვიზატორი შეარქვეს.

მე-20 საუკუნის კლასიკური ბალეტის ბრწყინვალე წარმომადგენლები – ჯორჯ ბალანჩინი და რუდოლფ ნურეევი უდიდეს მოცეკვავედ აღიარებდნენ ფრედ ასტერს. ერთ-ერთი ცნობილი ფრანგი მოცეკვავისა და ქორეოგრაფის – როლან პეტის აზრით კი, ფრედი თანამედროვე ცეკვის საუკეთესო ოსტატთა რიცხვში შედის, მიუხედავად იმისა, რომ კლასიკურ ბალეტს არ ცეკვავდა. იგი თვლიდა, რომ ფრედ ასტერმა მიუზიკლის ჟანრის საზღვრებს გადააბიჯა და შექმნა საკუთარი სრულიად უნიკალური სტილი, ხოლო სტეპი უმაღლეს ხელოვნებად აქცია. მიხეილ ბარიშნიკოვი კი აღნიშნავდა: „ჩვენ მას ვერ ვიტანდით. მის გამო კომპლექსები გვტანჯავდა. ასტერი იმაზე მეტია, ვიდრე სრულყოფილება”.

ადამიანი, რომელმაც „სიმღერა არ იცის. თამაში არ იცის. მელოტია. ცოტას ცეკვავს” –  (ჰოლივუდური ჭორი ფრედერიკ აუსტერლიცის პირველი კინოსინჯის ანგარიშიდან). სინამდვილეში, ფრედ ასტერი (ფსევდონიმი) სცენაზე ფეხებით ხმის გამოცემის, რიტმულად კაკუნის – სტეპის დიდოსტატი იყო. და რამდენადაც გასაკვირი არ უნდა იყოს, სტეპის წარმოშობის ისტორია დაკავშირებულია  არა საცეკვაო, არამედ მუსიკალურ ტრადიციასთან, მით უფრო, თუ გავიხსენებთ გამოთქმას: „სტეპი – ეს ფეხების მუსიკაა”. ჰოლივუდური ჭორის გასაქარწყლებლად მოგახსენებთ, რომ ფრედ ასტერი სინამდვილეში გახლდათ მოცეკვავე, მსახიობი, ქორეოგრაფი, მომღერალი, მუსიკალური ჟანრის უდიდესი ოსტატი, ერთი სიტყვით ნამდვილი ჰოლივუდის ვარსკვლავი.

როგორც ჯაზის ისტორიას გვერდს ვერ ავუვლით შავკანიანი მონების 

მონაწილეობის გარეშე, ასევე სტეპის ისტორიასაც. შეგახსენებთ, რომ ამერიკის კონტინენტის აღმოჩენამ, მასზე დასახლებული ევროპელები, აფრიკელი შავკანიანების მოვაჭრეებად აქცია. კოლონიზატორებისა და ზანგი მონების თანაცხოვრებამ კი, ახალ მიწაზე ძალაუნებურად დაამკვიდრა აფრიკული მუსიკალური კულტურა განსხვავებული უცხო რიტმებით. ასე შეერწყა ევროპული და ამერიკული (თეთრებისა და შავების) მუსიკალური კულტურები ერთმანეთს, მიუხედავად იმისა, რომ რიტუალური სიმღერებისა და ცეკვების შესრულებისას ზანგებისათვის დამახასიათებელი ფეხების ბაკუნი და ხტუნვა იკრძალებოდა. 

დიახ, სტეპის ისტორიაშიც, ამერიკელი მონათმფლობელები ბუნტის თავიდან ასაცილებლად კრძალავდნენ ნებისმიერ დასარტყამ ინსტრუმენტებზე დაკვრას, რათა მონების მიერ არ გავრცელებულიყო კოდირებული სიგნალები შორ მანძილებზე. ამიტომ, რელიგიური დღესასწაულების დროს, მონებს რიტმის გადაცემა ფეხების საშუალებით მოაფიქრდათ. რიტმული სურათი თანდათან რთულდებოდა და ბოლოს და ბოლოს სტეპის სახე მიიღო. 
მიუხედავად ბგერის ფეხით გამოცემის იდეისა, რომელიც გავრცელებული იყო დედამიწის ყველა კუთხეში (აფრიკიდან – რუსეთამდე), ნამდვილი სტეპი მაინც წმინდა ამერიკულ გამოგონებად რჩება. 

 

 
(ფილმში ჟღერს ფრენკ ლესერის მუსიკა)
იმ დროისათვის საზოგადოებამ მსუბუქი მუსიკალური კომედიები ინტერესით მიიღო. განუმეორებელი პლასტიკისა და ცეკვის სრულყოფილი ტექნიკის მქონე ჯადოქრის –  ფრედ ასტერის გამოჩენამ კი განსაკუთრებული აღფრთოვანება და სიყვარული გამოიწვია  მაყურებელში. ასტერი აღნიშნავდა: „მე მუდამ ვისწრაფვი ცეკვას ფრენის ეფექტი შევმატო”. მაყურებლის დიდი სიყვარული მას სიკვდილამდე გაჰყვა. შესანიშნავი მოცეკვავე ჯინ კელი იტყვის: „ცეკვის ისტორია კინოში ასტერით იწყებაო”.

76 წლის კარიერის მანძილზე ფრედ ასტერი გადაღებული იქნა 31 მუსიკალურ ფილმში, ხოლო საუკეთესო მეწყვილესთან ჯინჯერ როჯერსთან ერთად – 10 ფილმში. მისი პარტნიორებიდან ასევე უნდა აღვნიშნოთ ჯუდი გარლენდი (ლაიზა მინელის დედა) და  ოდრი ჰეპბერნი.  

  
ჰიტის – „დღე და ღამე” ავტორი გახლავთ ამერიკელი კომპოზიტორი – კოულ პორტერი (სიმღერას უამრავი ვოკალისტი და ინსტრუმენტალისტი შემსრულებელი ჰყავს: ბილ ევანსი, არტ ტეიტუმი, ბილი ჰოლიდეი, ფრენკ სინატრა, ელა ფიცჯერალდი, ჩარლი პარკერი და სხვანი).
 
ეს კი, თანამედროვე ირლანდიური სტეპია

სტეპის ისტორიის ათვლა მე-18 საუკუნიდან იწყება. ამ პერიოდისათვის ირლანდიური ჟიგა (ძველებური სწრაფი ცეკვა) ამერიკაში აქტიურად ვრცელდება ირლანდიელი დევნილების მიერ, აგრეთვე დასავლეთ აფრიკული ჯიუბა (ზანგების საკრალური ცეკვა) და ინგლისური ჩიჩოტკა. და მიუხედავად სხვადასხვა სტილების ჩამოყალიბებისა, ვერცერთი მათგანი თავს ვერ მოიწონებდა ისეთი წინააღმდეგობრივი რიტმით, როგორიც სინკოპაა, რომელმაც 1900-1920-იან წლებში საფუძველი დაუდო ჯაზური სტეპის დაბადებას. ნათელი, უჩვეულო, სინკოპირებული მუსიკა, აღმოცენებული რეგტაიმიდან, ბლუზიდან, სპირიჩუელსიდან და მთლიანად აგებული რიტმზე, თითქოს და შექმნილი იყო სპეციალურად სტეპისათვის. 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი