არადა არის. და საერთოდაც, მოწევის საწინააღმდეგო კამპანიის ფონზე ზედმეტად დიდ მასშტაბებს ხომ არ მიაღწია მწეველთა დისკრიმინაციამ? მაინცდამაინც ასე უნდა გამოვკეტოთ და მაშინ დავისვენებთ არამწეველები?
და კაცმა რომ თქვას, რას აშავებენ ასეთს? თუ პასიური მწეველობა და კვამლის ყნოსვა არ გსურს, ნუ დაუჯდები გვერდით მაინცდამაინც იმ მომენტში, როცა ეწევა.. ან ავტომფლობელთა მიმართაც ანალოგიური შემართებით გავილაშქროთ, ისინი ხომ ჰაერს ბევრად უფრო მეტად აბინძურებენ, ვიდრე მწეველები..
თუმცა ახლა ამ პრობლემატური საკითხის განხილვა და მასში ჩაღრმავება სულაც არ მსურს, არამედ ერთი უცნაური და საინტერესო ამბავი უნდა მოგიყვეთ, რომელიც სულ ცოტა ხნის წინ გადამხდა, როცა თბილისს ჩემი ნორვეგიელი მეგობარი, მორტენი ესტუმრა.
დავხვდი. სამი დღით ჩამოვიდა, დიდი ხანი „იმუქრებოდა” უქმეებზე ჩამოვალ და ამდენს რომ ტრიპაჩობთ (როგორც ხვდებით, ეს სიტყვა მას არ გამოუყენებია), მანახეთ ერთი რა არის ასეთი ეს საქართველო და ქართული სამზარეულოო. კაი ტიპია მორტენი, ოსლოში ცხოვრობს, ხელოვნებათმცოდნეა და უნივერსიტეტში თანამედროვე ხელოვნების ტენდენციებს, თუ რაღაც ამდაგვარ უცნაურ საგანს ასწავლის. უცნაურს იმიტომ, რომ ასე სჩვევია, მოულოდნელად გაგაჩერებს შუა ქუჩაში, შეხედავს რაღაც ნანგრევებს, ან რაიმე ჩვეულებრივ მინაწერს კედელზე, ვთქვათ: „ლექსოს + მარი = შ” და გეკითხება: „ოო, სანდერს, ეს ქართველი სტრიტარტერის ნამუშევარია?” მერე გაჭირვებით ვუხსნი, რომ ეს არც ისე თანამედროვე ტენდენციაა, საკუთარი სიყვარულის კედლისთვის გაზიარებისა, რომელსაც ქართველი თინეიჯერები მისდევენ. მორტენი ყურებს ჩამოუშვებს და ახალ-ახალ ადგილებს ეძებს, რომ რომელიმე ქართველი გენია აღმოაჩინოს ძველი სახლების კედლებზე. თუმცა ასეთი გენიის აღმოჩენის ნაცვლად, ერთი მყუდრო კაფე აღმოვაჩინეთ არც ისე ძველ უბანში, შევედით და სანამ ბინდი მოედებოდა ქალაქს და ჩვენი დიდი ნადიმის გამართვის დროც დადგებოდა (ჯადოსნური ქართული სამზარეულოთი), გადავწყვიტეთ მანამდე ცოტა წაგვეხემსა და მიგვეკითხ-მოგვეკითხა ერთმანეთი. ჩემი და მორტენის მეგობრობის და საუბრის დეტალებით თავს აღარ შეგაწყენთ, ჩვენი დრამა მაშინ დაიწყო, როცა ახლომდებარე მაგიდაზე მჯდომმა ლამაზმანმა სიგარეტი მოიმარჯვა, მოუკიდა და გააფუილა. დიახ, სხვანაირად ვერ ვთარგმნე მორტენის მიერ ნათქვამი სიტყვა „Shmeaz”, რომელიც ოსლოურ სლენგზე სწორედ „გაფუილებას” უდრის. მორტენმა გაოცებულმა შემომხედა, შემაწყვეტინა თხრობა იმის შესახებ, რომ საქართველო ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა იყო მსოფლიოში, რომელშიც ქალებმა არჩევნებზე ხმის უფლება მიიღეს, და მითხრა: „ეე, სანდერს, თვენთან ასე თავისუფლად ეწევიან?” ამ შეკითხვით შემკრთალ მესა და ცოტა არ იყოს გაბრაზებულ მორტენს შორის გამართული დიალოგის თარგმანს თითქმის უცვლელად გთავაზობთ:
–ნუ, კი, რა პრობლემაა? – ვითომვერგავიგე დავიჭირე.
–შენ ხომ არ ეწევი, არა? – ცალი თვალი დაძაბა მორტენმა.
–არა, არ ვეწევი, მარა სხვებს ხომ ვერ დავუშლი? – თავს ვიმართლებ.
–რას ქვია ვერ დაუშლი.. მივალ ეხლა იმ მაგიდასთან და მოვთხოვ, რომ არ მოწიოს.
–ეე, ეე, მორტენ, მოიცა.. ეგრე არ გამოვა.. – ახლა რამე შარში გამხვევს ეს გაუთლელი ვიკინგი ესა, ვფიქრობ.
–მაშინ გავიდეთ ამ კაფედან.
–ყველგან ეგრეა თითქმის.
–სადაც არ ეწევიან იქ შევიდეთ.
–კარგი რა, აღარ მინდა ეს ფასთფუდი.
–კაი, მაშინ ვაქოს („ვახო”-ს ნორვეგიული ვარიანტი. ავტ. შენ.) დაურეკე და სახლში ავიდეთ, მე აქ ვერ გავჩერდები, ეწევიან.
–მორტენ.. აა.. – ვცდილობ შევაპარო ქართული ჭეშმარიტება, – ვახოც ეწევა, მეგობრები რომ ამოვლენ, მათგანაც ბევრი ეწევა და აზრი არ აქვს.
–ეე, მეღადავები? (Are you kiddin me?)
–რატო?
–მე და შენ არ ვეწევით და ჩვენთან მოწევენ?
–კი, მოწევენ, რავი, აქ ასეა, არაა პრობლემა, მეგობრები ვართ და ვინც არ ვეწევით, ვცდილობთ გავუგოთ მათ, ვინც ეწევა.. აბა ყოველ წუთს აივანზე ხომ ვერ ირბენენ..
–… მორტენი ზოგადსაკაცობრიო საკითხზე მოფიქრალივით დუმს და გამჭოლი მზერით მიყურებს.
–ასე რომ დავრჩეთ აქ, ვენტილაცია მაინცაა.. – ვამშვიდებ.
–შენმა მეგობრებმა იციან რა ემართება არამწეველს მწეველების კამპანიაში?
–ნუ დიდი დიდი თმებზე აგყვეს სუნი..
–მაცადე ერთ წამს.
მორტენი ჩანთიდან ლეპტოპს იღებს. რთავს. შემდეგ – Wi-Fi. მსოფლიოს ფართო ქსელში ვართ. ამის შემდეგ მორტენი რიგრიგობით ხსნის რამდენიმე ვებგვერდს და ზღვა ინფორმაციას მაყრის. აქედან ვიგებ, რომ ენდოკრინოლოგიური საზოგადოების რიგით 94-ე შეხვედრაზე წარმოდგენილ იქნა კვლევა, პროფესორ თეოდორ ფრიდმენის მიერ, რომლის მიხედვითაც პასიური მწეველები დიაბეტისა და ჭარბწონიანობის უფრო დიდი რისკის ქვეშ არიან, ვიდრე მწეველები. ასევე, პასიური მოწევა იწვევს ჩვილთა უეცარ სიკვდილიანობას, მოზრდილებში კი გულსისხლძარღვთა და ნევროლოგიურ გართულებებს. ვცდილობ მორტენი შევაჩერო, მაგრამ თავისი ხელი ლეიფერიქსონივით მოისროლა ინტერნეტსივრცეში და რა შეაჩერებს ასეთ დროს ჭეშმარიტ ვიკინგს. აგრძელებს: კვლევები, კვლევები, კვლევები. იმ ბავშვების 40 პროცენტი, რომელთა გარშემოც თამბაქოს ეწევიან, ხდებიან აგრესიულები და ეწყებათ ნეიროფსიქოლოგიური აშლილობა. ასევე, პასიური მწეველები მწეველთა მსგავსად ზიანდებიან და ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის დასკვნის მიხედვით ხშირ შემთხვევაში ბრონქიტითა და პნევმონიით ავადდებიან. ხოლო პასიური მწეველების 20 პროცენტი, ანუ ყოველი მეხუთე ადამიანი, რომელიც მუდმივად მწეველთა გვერდით იმყოფება – ამავე მიზეზით იღუპება.
–გესმის, სანდერს, ეგ შენი No problem დიდი პრობლემაა.. ეგ იციან შენმა მეგობრებმა? რომ აფუილებენ (ისევ Shmeaz), მაშინ ფიქრობენ, რომ შენი პოტენციური მკვლელები არიან?
ბოლოსთვის ვიკიპედიაზე შევყავარ, საიდანაც ვიგებთ, რომ პასიურ მწეველთა 30 პროცენტი სწორედ ამ მიზეზით ცხოვრების რომელიმე ეტაპზე ფილტვის სიმსივნით ავადდება, რაც თითქმის ნახევარ შემთხვევებში იმდენად მძიმეა, რომ გარდაუვალ სიკვდილს იწვევს. დანარჩენ უარყოფით ასპექტებზე ყურადღებას აღარ გავამახვილებ, რადგან დარწმუნებული ვარ, ვინც ამ ბლოგს კითხულობთ, იქნებით მწეველი, არამწეველი, თუ პასიური მწეველი – ყველას მიგიწვდებათ ხელი ინტერნეტზე და შეგიძლიათ შესაბამისი ცნობები თავად იხილოთ, თუნდაც იმავე ვიკიპედიაზე. სურათი ზედმეტად მძიმეა. მორტენი ლეპტოპს ხურავს. საჭმელ-სასმელს თითქმის ხელუხლებლად ვტოვებთ, ანგარიშს ვასწორებთ და კაფედან გავდივართ.
სამი დღის შემდეგ მორტენი გავაცილე. სამი დღის განმავლობაში მაქსიმალურად შევეცადე პირველი შთაბეჭდილებები გამექარწყლებინა და მისთვის საქართველო შემეყვარებინა. არ ვიცი, ნორვეგიელებს რას მოუყვება, მაგრამ დარწმუნებული ვარ კარგსაც ბევრს ეტყვის. ორი დღის წინ სკაიპში მომწერა:
–ჰეი, სანდერს, რას შვები, სად ხარ?
–ჰეეი.. ვიკინგო, როგორ ხარ? მეგობრებთან ვარ ახლა..
–ეწევიან?
–ჰა?
–ეწევიან შენი მეგობრები?
–ერთი ეწევა.. კაი ეხლა, არ დაიწყო თავიდან… ჰეი..
–…
–მორტენ!
პასუხი არ არის.
–მორტენ!
პასუხი არ არის.
რა დაემართა ამ ბიჭს. მორტენ!
