გათავისუფლება ამონარიდები მოსწავლე-მასწავლებლის დღიურებიდან

ძარღვები

(მარინეს დღიური)

9 აგვისტო.

სადილობისას თვალი მაჯისკენ გამექცა. მომწვანო ვენები  ხეების ტოტებს ჰგავს. ზეცამდე აწვდილს. მაგრამ, ესენი სისხლის ჭურჭლები არიან. ერთი ვიფიქრე: დაუსვი დანის პირი, დაამსხვრიე, გატეხე  და დამთავრდება ყველაფერი. დავიღვრები და დავიშრიტები.

დამთავრდება დედაჩემის და მამაჩემის გაუთავებელი ჩხუბი. ხანდახან შიშისაგან ისე ვპატარავდები, მგონია რომ ყვითელი  სიმინდის მარცვლად ვიქცევი ხოლმე. იმ სიმინდის,  სათითაოდ პაწაწკინტელა ორმოებში რომ ვთესავ, ბოლოს კი  ტაროებს ვამტვრევ. მერე ვსხდებით მთელი ოჯახი და ამ ტაროებს ვფშვნით დიდ ტაშტებში. ყოველი მარცვლის დანახვაზე  მახსენდება, როგორ ვიქცევი ხოლმე სიმინდად, როცა ჩემთან შავი, უკუნეთი შიში მოდის. სულ ჩხრიალ -ჩხრიალით ვვარდები რკინის ტაშტში – სიმინდად ქცეული მე.

დამთავრდება გამუდმებით იმის შეგრძნება რომ რაღაცას ვაშავებ, როდესაც ჩემს მეზობელ მუსლიმ გოგოსთან ერთად კენჭებით სახლს ვაშენებ. ჩუმად უბანში დიდი კაკლის ხის ძირას მოფარებული ვთამაშობთ და ჩურჩულით ვსაუბრობთ, რომ მე დედაჩემმა არ დამინახოს და ფატიმა კი – დედამისმა.

გადმოდგება დედაჩემი და დაიწყებს ძახილს:

• მარინე, მარინეეეე…

მაშინვე თუ არ გააგონე, მერე ძალიან გაბრაზდება. სკოლაში აღარ გამიშვებს და მთელი დღე ქილების რეცხვა მომიწევს ან სიმინდის დაფშვნა. სახლში ბევრი საქმეა.

დედაჩემი მეუბნება, რომ  მთავარია, კარგ ოჯახში მოვხვდე, თუ გამიმართლებს ჩემს ქმარს ბევრი ცხვარი უნდა ჰყავდეს, მე კიდევ ბევრი შვილი – რა თქმა უნდა, ბიჭი.

იმ დღეს გავიგონე, დედაჩემი როგორ ეუბნებოდა მეზობლის ქალებს, ციალას მოსწონებია მარინე სარძლოდო. შევატყვე ამაყი და გახარებული იყო.

ამის მერე დავიწყე ჩემს ცისფერ ძარღვებზე ფიქრი და მიშტერება.

ძველი ავტობუსით

ანა

ვერ წარმოვიდგენდი, რომ კიდევ არსებობდა ძველი ცისფერი ავტობუსები, მრგვალი ფანჯრებით და გახეხილტყავიანი სავარძლებით.

მძღოლს საჭისთვის ჩითის ნაჭერი ბაწრის ძაფით შემოუკვრია. წმინდანების ხატები ჩამოუკიდია და ჰამლეტ გონაშვილს უსმენს. თან გაზეთში გადახვეულ თუთუნს მონდომებით ეწევა.

კუბოკრულჩანთიანი ასაკოვანი ქალის გვერდით ვჯდები და ვიწყებ იმაზე ფიქრს, სად მივდივარ და რა დამხვდება.

ბავშვობიდან ძალიან ჩვეულებრივი ოცნებები მქონდა. მასწავლებლის პროფესია მიტაცებდა. მეტი არაფერი. ამიტომ სულ მასწავლებლობანას ვთამაშობდი, რვეულებისგან ჟურნალებს ვაკეთებდი. ჩვენი ეზოს ღობეზე ცარცით ასოები გამომყავდა – მსმენელი  კი მეზობელი ან წარმოსახვითი ბავშვები იყვნენ. ხშირად თოჯინები და ხეებიც კი.

როგორც ჩანს ოცნებები ამისრულდა, დავამთავრე უნივერსიტეტი (ჩემების წინააღმდეგობების მიუხედავად, „აბა მასწავლებლობა რა პროფესიაა, რა შემოსავალი და რა პერსპექტივა გექნება“ შეგონებებით.) და კახეთის შორეულ სოფელში მივემგზავრები, საჯარო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლად.

იმიტომ, რომ ყველაზე მეტად ასეთ სოფლების სკოლის მოსწავლეებს სჭირდებათ დახმარება, იმიტომ, რომ სოფელი ძალიან მიყვარს.

ერთხელ  ბებიაჩემმა მითხრა: ანა, შვილო, ცხოვრებას ადამიანი იქ მიჰყავს, სადაც ის ყველაზე მეტად სჭირდებათო. აი, მე პაპაშენთან მომიყვანაო, პაპაშენი ჩემ გარეშე განა წარმოგიდგენიაო? რა ეშველებოდა მე რომ არ ვყოლოდი, ვინ გადაატანინებდა ამდენ სადარდებელს, ომში დაკარგულ ძმას და ნაადრევად დაღუპულ მამასო.

მეუბნებოდა ბებიაჩემი, თან დაცვარულ შუბლს თავშლის კუთხით იწმენდდა.

არა, მაინც სად მივდივარ, რა მინდა – არ მასვენებს ეჭვის ჭია. ჩემი ეჭვის ჭია მით  უფრო ძლიერდება და აუტანელი ხდება, რაც ქალაქს მოვწყდით და გზა ხრეშიანი, უდაბური გახდა. ირგვლივ მხოლოდ ჟანგიანი ღობეები, დაშლილი სახლები და ძველი საბჭოური მოსაცდელებია.   ვიღაცის ეზოში სტალინიც გაუცოცხლებიათ, მისი ყვითელი ბიუსტი მკაცრად და გოროზად იყურება. თავზარი მეცემა – მე, სტალინის და კომუნისტების მოძულე,  ნუთუ მათ „ფანკლუბში“ მოვხვდები?

მეზობლად მჯდომ ქალს ჩანთაში მამალი ჰყოლია, ისეთი დაიყივლა შიშისაგან წამოვიყვირე.  მამალმა კი თავისი წითელი თავი და გიშერივით თვალები ჩემკენ მოატრიალა, თითქოს ისიც მეკითხებოდა: შენ რაღა გინდა აქო?

შეხვედრა

(მარინეს დღიური)

სექტემბერი, ორშაბათი

არდადეგები დასრულდა. სახლის საქმეები კი – ჯერ ვერა. დედაჩემი ფიქრობს, იქნებ სკოლაში ჯერ არ გამიშვას, იმიტომ, რომ ლობიო დასარჩევია, კარტოფილი ამოსაღები. მუდარის თვალებით ვუყურებ, იქნებ გამიშვას, იქნებ.

• კარგი წადი, ოღონდ იცოდე, თავი წესიერად დაიჭირე! ნუ დაიწყებ უაზრო სიცილს და ღრეჭვას. ცუდი თვალით არ შემოგხედოს არავინ, ემანდ თავი არ მოგვეჭრას, დიდი ხარ უკვე.

მითანხმდება დედაჩემი და დარიგებები ზვავივით მატყდება თავზე.

პირველ დღეს სკოლაში თეთრი ზედა და შავი ბოლო უნდა გვეცვას. ასეა წესი – უკვე რამდენი წელია.  რატომ მაინცდამაინც თეთრი ან შავი წარმოდგენა არ მაქვს. მეც ვიცვამ დედაჩემის ნაქონ გადაკეთებულ პერანგს, შავ გრძელ კოჭამდე ბოლოს და შავ ძველ,  რამდენჯერმე დაკერებულ, მაგრამ კარგად გაპრიალებულ ფეხსაცმელებს. ჩვენს ეზოშივე ვკრეფ რამდენიმე შემოდგომის  ყვითელ ვარდს, ვაფორმებ სუროს ფოთლებით, წითელი ლენტით ლამაზად ვკრავ. ჩემს მასწავლებელს უნდა მივართვა. ესეც წესია. დაუწერელი წესებით სავსეა ჩემი/ჩვენი ცხოვრება. ზოგჯერ კი იმდენად მოსაბეზრებელი, რომ ძალაუნებურად გაგექცევა მაჯებისკენ თვალი და დაიწყებ იმაზე ფიქრს, რა იქნება, რომ წესები არ არსებობდეს, მაგრამ წესების შეცვლა ან გაუქმება მხოლოდ ამ ლურჯი ძარღვების გახეთქვით იქნება შესაძლებელი. ლოგიკურიცაა: გავქრები მე და გაქრება წესებიც.

სკოლაში, უბნიდან რამდენიმე ბავშვი დავდივართ ერთად. შევიკრიბებით და გავუდგებით გზას. ჩვენი სკოლა არ არის ახლოს, რაც ძალიან მიხარია. იმიტომ, რომ გზაში ბევრს ვსაუბრობთ და ვხუმრობთ. მოკლედ ჩემთვის დიდი ბედნიერება მოაქვს იმას, რომ სკოლის გზა ჩემი სახლიდან შორსაა. ჩემს მეგობრებს უკვე მოსწონთ ბიჭები და ფიქრობენ, ვის მისთხოვდნენ, რამდენი შვილი გააჩინონ, როგორი ქორწილი გადაიხადონ და ასეთ რაღაცებზე. ჯერი ჩემზე რომ მოდგება ხოლმე, ვწითლდები, იმიტომ, რომ არც ბიჭი მომწონს და არც გათხოვება მინდ. მინდა კი არა, ამაზე ფიქრისას უსიამოვნო შეგრძნებისგან მბურძგლავს.

– აბა, რა გინდა? გინდა შინაბერა დარჩე? – მეკითხება ნინო და თან უკვირს. როგორ შეიძლება 14 წლის ასაკში გოგომ ბიჭზე და ქორწილზე არ იფიქროს.

მე რაღაცას ვბურტყუნებ, გაუგებრად. რომ ვთქვა, რომ სწავლა მინდა, შეიძლება გიჟად ჩამთვალონ. ამიტომ არ ვამბობ. ის კი არა, ჩემს თავსაც ძლივს ვუმხელ და არც ვფიქრობ ამაზე.

სკოლაში როგორც კი მივედი, მაშინვე შემომეხვივნენ კლასელები და მახარეს, იცი წელს ახალი მასწავლებელი გვეყოლება თბილისიდანო.

გამიკვირდა, თბილისიდან აქ რამ წამოიყვანა, ისეთი რა პრობლემა უნდა ჰქონოდა, რომ იქიდან გამოიქცა. ჩემთვის თბილისი ოცნებების ასრულების სიმბოლოა. ერთხელ, ბიცოლაჩემმა წამიყვანა და გავგიჟდი: რამდენი წიგნი იყიდებოდა! ვიფიქრე, ნეტა აქ დამსვა და არ ამაყენა სანამ ყველას არ წავიკითხავ-მეთქი. სულ ნაირნაირი ყდებითა და ამბებით.  ჩემი მეგობრები სერიალებზე გიჟდებიან, უყურებენ და მერე განიხილავენ გმირების საქციელს, გარეგნობას.  მე კიდევ კითხვა მიყვარს, დავხუჭავ თვალებს და წარმოვიდგენ ხოლმე ყველაფერს, რაც წერია. პერსონაჟების ნაკვთებს, ტანსაცმელს, ღიმილს, გუნებაში ხანდახან გადავაკეთებ ხოლმე ამბებს, ან გაგრძელებებს მოვუძებნი. ხანდახან ისე გამიტაცებს ამეებზე ფიქრი, რომ აღარც კი მახსოვს, სად ვარ და ვინ ვარ. ეზოში წამოწოლილს, გასრესილი ბალახის სუნი მიღიტინებს ცხვირში, თავში კი უამრავი  რამ.

• ადე გოგო, მოეშვი ოცნებებს, ჩამოდი მიწაზე! – მეძახის დედაჩემი და მთელი ძალით ვეხეთქები მწარე რეალობას – უკვე მოსაღამოვდა, ნახირი უნდა მოვიდეს. ჩვენს ძროხას უნდა დავხვდე.

ჩვენი ახალი მასწავლებელი ახალგაზრდა გოგო აღმოჩნდა. ისეთი შეგრძნება დამეუფლა, რომ ვუყურებდი, თითქოს იმის იქით ყველაფერს ვხედავდი, გამჭვირვალე და ძალიან თეთრი იყო. ასეთებზე ჩვენთან ამბობენ, ოჯახში არ გამოდგება, ჯანი არა აქვსო. იქნებ ამიტომაც წამოვიდა აქ ამ მიყრუებულ ადგილას, რომ სხვა არაფერი შეუძლია: არც რეცხვა, არც ქმრის მოვლა, არც ბავშვების გაჩენა.

ანა ჰქვია.

პირველივე გაკვეთილზე როდესაც გვეცნობოდა, გვითხრა, რომ ძალიან უყვარს თავისი პროფესია და  მისი ოცნება ასრულდა, როდესაც ჩვენთან მოვიდა.

პირი დამრჩა ღია, კინაღამ წამოვროშე, სულ ეგ არის თქვენი ოცნებები-მეთქი? კიდევ კარგი თავი შევიკავე.

კიდევ გვითხრა, რომ შეეცდება, გაგვაგებინოს, რა არის თავისუფლება; რატომ უნდა ვისწავლოთ და ვიკითხოთ; რაში გამოგვადგება; რატომ უნდა გვესმოდეს და ვეგუებოდეთ იმათ, ვინც ჩვენს აზრს, ან რწმენას ან გემოვნებას არ იზიარებს. კიდევ ბევრი ასეთი სისულელე ილაპარაკა. მაგრამ მომეჩვენა, რომ როცა საუბრობდა არც ისეთი სუსტი ჩანდა, პირიქით ყოველ სიტყვას დამაჯერებლად წარმოთქვამდა, ბოლოს გავიფიქრე: აი, ძლიერი ქალი-მეთქი.

ანას წითელი თმა აქვს, ღაჟღაჟა, მკვეთრი. მის თამბაქოსფერ შარვალს ძალიან უხდება. ჩვენთან არავინ იღებავს ასე – გამომწვევიაო, ამბობენ.

ანა ფერადია.  ჩვენ ყველანი კი შავ-თეთრები. ნეტავ, ოდესმე თუ ჩავიცვამ ასე.

ესეც ჩემი პირველი დღე სკოლაში. აქ ვამთავრებ წერას, მამაჩემი მეძახის ჩვენი ძროხა ნახირს არ მოჰყოლია და უნდა წავიდეთ, მოვძებნოთ.

თავისუფლება

ანა

იქ ვარ, სადაც უნდა ვიყო. იქ ვარ, სადაც უნდა ვიყო. იქ ვარ, სადაც უნდა ვიყო. ვიმეორებ გულში უამრავჯერ და თვალი საკლასო ოთახის ჩამონგრეული ბათქაშისკენ გამირბის.  ისე ჩამონგრეულა ეს კედელი, რომელიღაც მონასტერს წააგავს, რომელიც ავი თვალით იყურება და მანიშნებს, არც კი გაბედო აქ რაიმეს შეცვლაზე ფიქრიო.

წვიმის წყალს ჭერიც ათასგვარი ყავისფერი ორნამენტით მოუხატავს, ფანჯრებში შუშები ჩამსხვრეულა და მათ მაგივრად  ფიცრები აუკრავთ.

კლასის თვალიერებას ვასრულებ. ახლა ჩემს ახალ მოსწავლეებს ვაკვირდები.

დაღლილი სახეები. გაუხეშებული ხელები. ძველი ტანსაცმელი. სევდიანი გამოხედვა. უხერხული სიჩუმე.

ვეცნობი. შემდეგ ბავშვები მეცნობიან. ვუყვები ჩემს ამბავს და მათი გაკვირვებული თვალები ჩემს ბურღვას იწყებენ. საიდანღაც ფხუკუნიც მესმის, როცა ვამბობ, მასწავლებლობა ჩემი ოცნების პროფესიაა-მეთქი.

რა თქმა უნდა, ვღელავ.

მეორე გაკვეთილზე უკვე მომზადებული ვარ. ჩვენი საუბრის თემა სწავლისა და სკოლის მნიშვნელობას ეხება. ვამბობ, რომ განათლების მიღება უმნიშვნელოვანესია, რომ სწავლა საჭიროა სამომავლო ცხოვრებისთვის.

რაში გვჭირდება განათლება? ვსვამ კითხვას და დაფაზე პასუხების ჩამოწერას ვიწყებ:

იმიტომ, რომ  – შვილები ვამეცადინოთ.

იმიტომ, რომ  – არ ვიცი.

იმიტომ, რომ – ვფიქრობ, სულ არ გვჭირდება.

იმიტომ, რომ – კარგი სამსახური ვიშოვოთ.

იმიტომ, რომ – ჩემს მშობლებს სურთ ასე.

იმიტომ, რომ – სკოლაში ვისვენებ.

იმიტომ, რომ  – როცა შვილი გვკითხავს რაიმეს, არ შევრცხვეთ.

იმიტომ, რომ – კარგი ქმარი გვყავდეს.

იმიტომ, რომ – ასეთი წესია.

იმიტომ, რომ – თუ ვისწავლით, უფრო მეტი შანსია, თავისუფლები ვიყოთ.

მომენტალურად ვბრუნდები კლასისკენ. ბოლო პასუხის ავტორი გამხდარი, მაღალი გოგონაა. აშკარად დაპატარავებული ზედით და გრძელი წაბლისფერი თმით. ერთხანს ვაკვირდები, ვცდილობ, გამოვიცნო, რის თქმა სურს, ან იქნებ  ის მომესმა, რასაც მე გულში ველოდი. გოგონას მარინე ჰქვია.  მიყურებს. ისეთი გამოხედვა აქვს, სრულიად დარწმუნებულია თავის სიტყვებში. ვთხოვ, რომ ამიხსნას, რას გულისხმობს, რა არის მისთვის თავისუფლება.

მარინე ერთხანს დუმს. შემდეგ თავს ქინდრავს და ძალიან, ძალიან ჩუმად იწყებს:

თავისუფლებაა,  როდესაც აზრის გამოთქმის არ გრცხვენია. შენს მომავალს შენ წყვეტ. შენ წყვეტ, როგორ იცხოვრო. როდის და ვისთან უნდა შექმნა ოჯახი ან საერთოდ უნდა შექმნა თუ არა. კლასში სიჩუმეა.  გაოცებული ბავშვები მარინეს მისჩერებიან. მარინე კი გაწითლებული და დამფრთხალია.

კარგი, ვამბობ მე და ვთხოვ, რომ დაჯდეს. შემდეგ მთელ კლასს ვუბრუნდები და ვეუბნები, რომ ერთი კარგი წიგნი მინდა გავაცნო. წიგნი ძალიან მაგარ გოგოზეა, რომელმაც განათლების, სწავლის უფლება საკუთარი სიცოცხლის ფასად მოიპოვა, რომელმაც ყველაზე უკეთ იცის, რა არის თავისუფლება  და რად დაუჯდა მას ამ თავისუფლების მოპოვება. გოგონას მალალა ჰქვია, რომელმაც თავისი სათქმელი ძალიან ხმამაღლა თქვა. ვხსნი ჩანთას,  ვიღებ წიგნს: „მე ვარ მალალა“ და მარინეს ვაწვდი:

• მარინე წაიკითხე ჯერ შენ და შემდეგ კლასს წარუდგინე, უამბე ამ წიგნზე. ვინც დაინტერესდება, შემდეგ მას ვათხოვებ.

ბავშვები ისევ დაძაბული და გასუსული არიან.

ზარი ირეკება.

ამოვისუნთქე.

ამოისუნთქა მარინემაც და მთელმა კლასმაც.

მალალა

(მარინეს დღიური)

რომელიღაცა თვის რომელიღაცა რიცხვი

ეს რა წამოვროშე! როგორ მრცხვენია. ცხოვრებაში პირველად ვთქვი ის, რასაც ვფიქრობდი. დასვენებაზე ბავშვები რაღაცნაირად მიყურებდნენ. თუმცა, ერთ რამეს კი მივხვდი: დიდად აღარ მაღელვებდა, რას ფიქრობდნენ ჩემზე. ანა მასწავლებელმა წიგნი მომცა. გარედან ვარდისფერთავსაბურავიანი გოგონა ახატია, დიდი თაფლისფერი, წყლიანი თვალებით.

რა თქმა უნდა, იმ ღამესვე დავიწყე კითხვა და გამთენიისას უკვე დასრულებული მქონდა.  მივხვდი, რატომ წამაკითხა ეს წიგნი ანამ. აქ ამბავია მთავარი, გოგონაზე, რომელსაც მალალა ჰქვია და რომელიც პაკისტანში განათლებისთვის იბრძვის.

ზუსტად ვიცი, რა უნდა ვუთხრა ბავშვებს და როგორ უნდა მოვუყვე მალალას ისტორია.

ამ დღეებში, რაც ანა მასწავლებელი  ჩვენს კლასში შემოვიდა, ერთი აღმოჩენა გავაკეთე: უფრო ნაკლებად ვფიქრობ ძარღვებზე, მათ გახეთქვაზე. ყველაფრის დასრულებაზე.

დედაჩემი ჩხუბობს, რომ სკოლა ძალიან ბევრ დროს მართმევს და სახლის საქმეები კი გასაკეთებელი რჩება. მე კიდევ ვეკითხები: თავისუფალი ხარ თუ არა? დედაჩემი გაოცებისგან დუმდება. ერთხანს უხერხულად იშმუშნება და ბოლოს ბურტყუნებს, რომ ახალმა მასწავლებელმა ტვინი სულ ამომიტრიალა. მე უკან არ ვიხევ და კიდევ ერთ კითხვას ვუსვამ: ბედნიერია თუ არა? დედაჩემი სკამზე ჯდება, თავშალს ისწორებს, გამხდარ ხელებს კალთაზე იწყობს და ჩუმი ხმით მეუბნება: ჯობს, ასეთ რამეებზე არ ვიფიქრო. ეს ყველაფერი ტყუილია და ცხოვრებაში არ გამომადგება.

ცხოვრებაში პირველად შემეცოდა დედაჩემი. იმიტომ, რომ ასე გაზარდეს. იმიტომ, რომ ამის სჯერა. იმიტომ, რომ საკუთარი თავის ტყვე არის და საკუთარი თავისგან გათავისუფლება კი ყველაზე რთულია.

მეშინია, მეც ასე არ მომივიდეს. არ მინდა ასეთი ცხოვრება და თვალი ისევ მაჯებისკენ გამირბის.

სკოლაში მივდივართ. ჩემი თანამგზავრები ჩუმად მომყვებიან. სასხვათაშორისო ამბებზე ვსაუბრობთ: ამინდზე, სერიალებზე.

გაკვეთილი რომ იწყება, გული აჩქარებით მიცემს.

დაფასთან გამოვდივარ, ხელში მალალას წიგნი მიჭირავს და ვიწყებ.

როგორ მშურს მალალასი, ნეტა ჩემი მშობლებიც ასე ფიქრობდნენ. თუმცა ყველა ჩვენგანს შეუძლია საკუთარი ცხოვრების, საკუთარი მომავლის შეცვლა. რადგან მალალამ ეს შეძლო  და საკუთარი სიცოცხლეც კი შესწირა თავისუფლებას, განათლების უფლების მოპოვებას, ჩვენ ჩვენი სიმორცხვე, გაუბედაობა, მორჩილება უნდა დავძლიოთ. უნდა ვუთხრათ ჩვენს მშობლებს, რომ დასრულდა. დასრულდა, დრო როდესაც  ისინი წყვეტდნენ ჩვენს ნაცვლად, როდესაც ქმრები წარმართავდნენ ცოლის ცხოვრებას, როდესაც მამები გვირჩევდნენ ქმრებს, ცოლებს. უნდა ვისწავლოთ, წავიკითხოთ და ბევრი ვიფიქროთ.

თორემ,  ისეთი მძიმე და მოსაწყენია, ისეთი ერთფეროვანია ცხოვრება, ისეთი გულსაკლავია ბრძანებების მორჩილება და სურვილების, ოცნებების ჩაკვლა, დათრგუნვა, იქნებ, იქნებ …

მაჯები, მწვანე, მოცისფრო ძარღვები.

ვეღარ ვასრულებ, ყელში ბურთი მეჩხირება და ვერ ვყლაპავ, საცაა ავტირდები. ამ დროს ანა წამოხტა, მომვარდა, გულში ჩამიკრა და მიჩურჩულა: შენ ძლიერი ხარ, ყველაფერს შეძლებ.

ბავშვები ფეხზე დგებიან და ტაშს უკრავენ.

ზარი ირეკება.

შესვენებაზე კი  ყველა ბავშვს ერთნაირად მოუნდა მალალას ამბის წაკითხვა. რიგი დადგა ვინ ვის მერე წაიკითხავდა.

ოდესმე წიგნს დავწერ, იმაზე, თუ როგორ იბადება ადამიანში თავისუფლების მოთხოვნილება. იზრდება, იზრდება და როდესაც ჰაერის ბუშტივით ხმაურით და ტკაცუნით სკდება – უკვე ვეღარაფერს ვერ შეცვლი.

ასე დაემართა ამ პატარა, გაუბედურებული სკოლის მოსწავლეებსაც. ხანდახან საკუთარ თავს ვეკითხები: ღირდა კი, რომ  ეს მოთხოვნილება გავუღვიძე მორჩილებასა და ბედს შეგუებულ ბავშვებს? თუმცა ამ დროს ისევ მარინე მახსენდება. მისი შემოხედვა. მისი სიტყვები.

ხშირად, მე და მარინე, გაკვეთილების შემდეგ, გაყინულ, ღუმელჩამქრალ კლასში ვრჩებით და ვსაუბრობთ: წიგნებზე, პერსონაჟებზე, ცხოვრებაზე. მარინე ფიქრობს, რომ მასწავლებელი გამოვა და საკუთარ სოფელს დაეხმარება იმ ბურუსისგან თავის დაღწევაში,  უცოდინარობა რომ ჰქვია. მისი აზრით, განათლება ყველა პრობლემის დაძლევის გასაღებია.

მარინემ თავისი დღიური წამაკითხა. გული შემეკუმშა. ამ პატარა გოგოს რამდენი რამ გამოუცდია. ამის მერე გადავწყვიტე მისი ოჯახის გაცნობა.

ისინი ასლებივით ჰგვანან ამ სოფლის სხვა მცხოვრებლებს. ერთნაირად აცვიათ, ერთნაირად ფიქრობენ, ერთნაირ სიტყვებს იყენებენ საუბრისას. ერთნაირად უკვირთ და უხარიათ, სწყინთ და ერთნაირად ბრაზობენ. თითქოს სხვანაირად მოქცევით რაღაც ხელშეუხებელს დაანგრევენ, რაღაც მათთვის წმინდას. არ უნდათ ჩაკეტილი წრის გარღვევა. ასე არიან მიჩვეული, ასე იყვნენ მათი მშობლები, მშობლების მშობლები. ამიტომ, როდესაც ვუხსნი, რომ მარინე ნიჭიერი, გონიერი გოგონაა და ხელი უნდა შევუწყოთ, რომ ისწავლოს, იკითხოს და საკუთარი გზა იპოვოს, გაოცებული მიყურებენ, თითქოს რომელიღაცა შორეული გალაქტიკიდან ეს-ესაა მათთან ჩამოვფრინდი და შვილს ვართმევ. პასუხს არ მცემენ. მხოლოდ მიყურებენ და ფიქრობენ. ალბათ იმაზე, რომ არ უნდათ ამ წრიდან მარინეს გაშვება. საბოლოოდ მამამ ამოღერღა: – ოჯახისთვის ვეღარ მოიცლის და ნასწავლი ქალი აქ ჩვენთან არავის უნდა არც ცოლად და არც რძლადო. დედა ამატებს:  – ვაითუ, ვეღარ მოასწროს ოჯახის შექმნა, შვილების გაჩენა და გაზრდაო.  ქალს სწავლა რაში გამოადგებაო.  შემდეგ ვიწყებ და ვუხსნი, რომ ამ ყველაფრის ერთად შეთავსება შესაძლებელია, რომ მარინესთვის სასიცოცხლოდ აუცილებელია განათლების მიღება, რომ მან  სკოლის დამთავრების შემდეგ  უნდა გააგრძელოს სწავლა, თუ გინდათ, რომ… თუ გინდათ, რომ.. (გულში ვამთავრებ:  იცოცხლოს) მათ კი ვეუბნები – რომ ბედნიერი იყოს.

აღარაფერს მპასუხობენ, უბრალოდ თავები ჩაუქინდრავთ, დაძაბულებს და გაოგნებულებს.

ვბრუნდები  სახლში. საღამოა. აქ ყველა გზა ხრეშიანი და ქვიანია. ნაპირებთან მაყვლის ბუჩქებით და ვიწრო რუებით. გზად მარინე მხვდება,  თხილის გრძელი ჯოხი უჭირავს და თავის ძროხას მოაცილებს. არ იცის, რომ მის მშობლებს ვესაუბრები. არც არის საჭირო, აღელდება და შერცხვება. ცოტა ხანს ვსაუბრობთ. მარინე მეუბნება, რომ საბოლოოდ გადაწყვიტა, მომავალ წელს ფილოლოგიურ ფაკულტეტზე ჩააბაროს.  მე მიხარია და ამ სიხარულს არც ვმალავ.

ვპირდები, მის გვერდით ვიქნები და უკვე დროა, დაიწყოს მისაღები გამოცდებისთვის მომზადება. მარინე მპირდება, რომ ჩააბარებს, დაამთავრებს, დაბრუნდება თავის სოფელში და ჩემს დაწყებულ საქმიანობას გააგრძელებს.

გული მიჩუყდება, თავს ზევით ვწევ, რომ მომდგარი ცრემლი, უკან ჩავიბრუნო.

• რა ლამაზი მთვარეა, სავსე და დიდი – ჩუმად ვჩურჩულებ, მერე მარინეს ვიკრავ გულში და წარმატებას ვუსურვებ.

რა მართალი ქალი იყო ბებიაჩემი, ბედმა სწორედ იქ მიმიყვანა, სადაც ერთ საოცარ გოგოს იმისთვის, რომ ეცოცხლა და საკუთარი თავი აღმოეჩინა, სულ პატარა ბიძგი სჭირდებოდა.

კარს მიღმა ნაპოვნი ბედნიერება

(მარინეს დღიური)

ანას გაკვეთილები ნამდვილი საოცრებაა. როდესაც მის გაკვეთილზე ვსხედვართ, მგონია, რომ დრო ჩერდება. რომ ჩავისუნთქავ, გაკვეთილის დასაწყისში, დასასრულს ამოსუნთქვას ძლივს ვახერხებ.

გვიკითხავს, გვაწერინებს, გვიყვება. გვაჩვენებს ჯადოსნური კარის სურათს და გვთხოვს, წარმოვიდგინოთ, რა ხდება კარს მიღმა. ჩვენი ფანტაზიით რა ამბები მოხდება იქ. ჩვენც ვხუჭავთ თვალებს და ვფიქრობთ, ვიგონებთ, ვთხზავთ ამბებს.

კარი პორტალია, რომელსაც სხვა სამყაროში გადავყავართ. იქ უცნაური არსებები ცხოვრობენ, სოფელი აქვთ გაშენებული. მათ გამჭვირვალე სხეული აქვთ და დიდი მწვანე თვალები. გოგონებს ხორბლის თავთავის ნაწნავები, ბიჭებს მუხის ფოთლების ქოჩორი. ამ უცნაური სოფლის, უცნაურ არსებებს დიდი მისია აქვთ. მათ  სევდიანი, მოწყენილი ადამიანების გაბედნიერება ევალებათ და ჩვენს სამყაროში სწორად ამ კარით გადმოდიან.

ვიგონებ და ვიგონებ, აზრები ერთმანეთის მიყოლებით იბადება, ისე სწრაფად ჩნდებიან რომ მათ ფურცელზე გადატანას ძლივს ვასწრებ. ანას, ძალიან მოსწონს ჩემი მოთხრობა, ისე ძალიან მოსწონს, რომ მთავაზობს, იქნებ დავბეჭდოთო. მე  ვწითლდები და პასუხის გაცემას ძლივს ვახერხებ, მოხარული ვიქნები, თუ ვინმეს მოეწონება. ანა მეუბნება, რომ ძალიან კარგად ვწერ და მწერლობაზეც უნდა ვიფიქრო. თვალებს მაგრად ვიფშვნეტ, იქნებ სიზმარია, ეს ყველაფერი. იქნებ ეზოში წამოგორებულს, კითხვისას ჩამეძინა და ყველაფერს სიზმარში ვნახულობ. იქნებ ანაც არ არსებულა, წარმოსახვაა. სადაცაა დედაჩემის ყვირილი გამომაღვიძებს და დავუბრუნდები ძველ ცხოვრებას. ფრჩხილით კანს ვიკაწრავ, რომ ტკივილმა გამაღვიძოს.  არა, არა, ეს სიმართლეა, არ მჯერა, ჩემი მოთხრობა შეიძლება დაიბეჭდოს. ვაიმე დედა! წარმოვიდგინე, რას იტყვიან ჩემები, რა სახე ექნებათ ჩემს მეგობრებს ჟურნალში ჩემს გვარს და სახელს რომ ამოიკითხავენ. ბუნდოვნად ჩამესმის ანას ხმა, რომ შესაძლოა გაგრძელებაც მოვიფიქრო და სულაც ნაწილ-ნაწილ დაიბეჭდოს. მე ყველაფერზე თანახმა ვარ.

ჩემს ნაწერს „კარს მიღმა ნაპოვნ ბედნიერებას ვარქმევ“. გულში კი ვფიქრობ, რომ ანაა სწორად ის გამჭვირვალე არსება, რომელიც რომელიღაცა ჯადოსნური კარიდან ჩვენს სამყაროში გადმოვიდა და სიცოცხლე დამიბრუნდა, მიზანი მაპოვნინა. და არა მხოლოდ მე.

ანა ფენტეზის ჟანრზე გვესაუბრება. გვესაუბრება იმაზეც, რომ ლიტერატურა, ტექსტები ადამიანებს გვაერთიანებს. მიუხედავად ჩვენი წარმოშობისა, ჩვენი ქონებრივი მდგომარეობისა, ჩვენი სარწმუნოებისა თუ რაიმე ნაკლისა. გამოდის, რომ ჩემსა და ფატიმას შორის არსებულ უხილავ, მაგრამ მტკიცე კედელსაც ანგრევს და ერთ სიბრტყეზე გვაყენებს. ლიტერატურის სამყაროში ჩვენ ერთნი ვართ: ერთნაირად მოგვწონს ან არ მოგვწონს, განვიცდით და ერთნაირად ვტირით. ამ დროს ვივიწყებთ ჩვენი ღმერთების განსხვავებულობას, ამ დროს ჩვენ ერთნი ვხდებით.

აქ ვასრულებ ჩემი დღიურის წერას, რადგან ეს დრო სჯობია მოთხრობაზე მუშაობას დავუთმო. რადგან ანამ უკვე მიიღო პასუხი, რომ ძალიან მოეწონათ „კარს მიღმა ნაპოვნი ბედნიერება“ და შემდეგ ნომერში აუცილებლად გამოაქვეყნებენ.

ჰო, კიდევ აღარც მაჯებზე ვიყურები და სიმინდის მარცვლადაც აღარ ვგრძნობ თავს.

მშობლებიც სხვანაირად ფიქრობენ უკვე და საოჯახო საქმეებით აღარ მტვირთავენ. პირიქით, დედაჩემმა ჩემი მოთხრობაც კი წაიკითხა და თვალზე მომდგარი ცრემლი გახუნებული კაბის სახელოთი შეიწმინდა.

ჯაჭვის ერთი რგოლი

ანა

სოფელში ჩემი ყოფნის დრო იწურება. წასვლა არ მინდა. ვგრძნობ, რომ აქ კიდევ საჭირო ვარ. ამიტომ, თბილისში წერილს ვაგზავნი და ვითხოვ დარჩენას. მთანხმდებიან. მარინეს ვეხმარები გამოცდებისთვის მომზადებაში. ამ გოგოს უამრავი შესაძლებლობა აღმოაჩნდა, წყლის ღრუბელივით ისრუტავს თითოეულ სიტყვას. ჩემს თვალწინ ხდება მისი გარდაქმნა სულ სხვა ადამიანად. ძლიერი და თავდაჯერებული გახდა. ძალიან ბევრს მუშაობს, კითხულობს და წერს. მისი კლასელებიც შეიცვალნენ. გაუქრათ გულგრილი გამოხედვა, ჩემი ჩატანილი წიგნები უკვე წაიკითხეს. ახლა ველოდებით, ახალ წიგნებს როდის გამოგვიგზავნიან. სკოლაში პატარა ბიბლიოთეკაც მოვაწყვეთ, სადაც ხშირად ვატარებთ პოეზიის საღამოებს. მგონია, რომ ჩაკეტილი წრე, როგორც იქნა დაირღვა. ეს ბავშვები არასდროს დაემსგავსებიან საკუთარ მშობლებს.

ჩემი ოთახის ფანჯრებიდან ტყე მოჩანს. ზამთრის პირია და ხეები ყინვებისთვის ემზადებიან, რაღაცნაირი მოლოდინით სავსეები, ტოტებგაფარჩხულები, თითქოს უხმობენ თოვლს – მოდი, მოდი ჩქარა შეგვიმოსე ტიტველი სხეულიო.

ვუყურებ ამ სევდიან პეიზაჟს და ვფიქრობ, როგორ გამიმართლა, აქ რომ ჩამოვედი და მარინე აღმოვაჩინე. ვფიქრობ, მის მიერ დაწერილ საოცარ ამბებზე.  ალბათ, გაივლის დრო და ახლა მარინე შეძლებს უამრავი ადამიანის განთავისუფლებას საკუთარი თავისგან, შემდეგ რომელიღაც მარინეს მოსწავლე გაივლის ამავე გზას. ეს დაუსრულებელი ჯაჭვია, რომლის ერთ-ერთი სულ პატარა რგოლიც მე გამოვდექი