ჟან რენუარის 1943 წლის ფილმი „This Land is Mine“, უპირველესად, ადამიანის პიროვნულ ტრანსფორმაციაზეა, იმაზე, როგორ შეიძლება, შიში, სიჩუმე და ისტორიისთვის თავდაუზოგავი თავის არიდება საბოლოოდ თვითგადარჩენის ნაცვლად თვითშეგნებად იქცეს. ფილმი გადაღებულია მეორე მსოფლიო ომის დროს, როცა ევროპაში ჯერ კიდევ არ იყო ცნობილი ომის შედეგი, როდესაც ფაშიზმი არა მარტო მტრის ხატად, არამედ გარდაუვალ პოლიტიკურ რეალობად განიხილებოდა. ამ კონტექსტში ფილმი უფრო მეტია, ვიდრე მხატვრული ტექსტი – ეს არის პირდაპირი მიმართვა, სამოქალაქო სიმამაცისა და შინაგანი გარდატეხის ისტორია, რომელიც დღესაც შეიძლება იქცეს რესურსად მათთვის, ვისთვისაც მასწავლებლობა არა მარტო პროფესიულ, არამედ ღირებულებით საქმეს ნიშნავს.
ფილმის მთავარი გმირი, ალბერტ ლარი, მორცხვი, შეუმჩნეველი, თითქოს შიშით დამორჩილებული მასწავლებელია. მისი არქეტიპი იმ თაობების წარმომადგენელია, რომლებიც ძალაუფლების წნეხის ფონზე საკუთარ თავში მხოლოდ მორჩილებით პოვებდნენ სიმშვიდეს. მაგრამ რენუარის ნარატივი არ გვაჩვენებს მხოლოდ დამორჩილებულ ადამიანებს – ის გვიჩვენებს, როგორ იქცევა მორალური შოკი, სხვაზე პასუხისმგებლობა და აზრის თავისუფლების შიმშილი ტრანსფორმაციის საწყისად. ალბერტი ეტაპობრივად იძენს ხმას, თავდაპირველად – ხმადაბალი სიტყვით, მერე – საჯაროდ და ბოლოს — სასამართლო დარბაზში წარმოთქმული მონოლოგით, რომელიც შეიძლება ჩაითვალოს დამოუკიდებელ ლიტერატურულ ტექსტად.
ეს მონოლოგი თავისი მაღალი ზნეობრიობით და მოქალაქეობრივი დატვირთვით აცდენილია უბრალო სასამართლო სცენის ჩარჩოებს და გვახსენებს კლასიკური გმირების მონოლოგებს ლიტერატურაში. ალბერტ ლარი დგება იქ, სადაც პედაგოგის მორალური პასუხისმგებლობა სცდება მისი საგნის ფარგლებს და პიროვნების ხასიათად ყალიბდება. განათლება როგორც თავისუფლების წინაპირობა არა მარტო თეორიულად, არამედ ემპირიულადაც აისახება ფილმში. სწავლება იქცევა წინააღმდეგობის ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ და ახალ თაობაზე ორიენტირებულ ფორმად, რაც ფილმს განსაკუთრებულ მნიშვნელობას სძენს მასწავლებლებისთვის, განსაკუთრებით იმ საზოგადოებებში, სადაც ისტორიული მეხსიერება კვლავ აქტიურად მონაწილეობს პოლიტიკურ და კულტურულ აწმყოში.
ქართულ რეალობაში ეს თემა ორმაგად რეზონანსულია. თაობების მეხსიერებაში ჩარჩენილი საბჭოთა პერიოდის წნეხი ქმნის ფონს, რომელზეც რენუარის ფილმი წარმოუდგენლად თანამედროვე ტექსტად აღიქმება. ალბერტ ლარი შეიძლება დაინახო როგორც პედაგოგი, რომელიც არსებობდა როგორც 1937 წელს, ისე დღევანდელ სოფლის სკოლაში, სადაც მასწავლებელი ხშირად კვლავ დგას არჩევანის წინაშე – გადარჩეს მორალურად თუ დარჩეს ჩრდილში.
ამ თვალსაზრისით, სასწავლო პროცესში ფილმის გამოყენება ლიტერატურისა და ისტორიის ინტეგრაციის შესაძლებლობას იძლევა. შეიძლება, დისკუსიის ფორმატში დაისვას კითხვები: როგორ გვეხმარება ცოდნა უკეთესი საზოგადოების აშენებაში? რას ნიშნავს სიმამაცე მაშინ, როცა მას თან ახლავს მარტოობა? პედაგოგი მხოლოდ ცოდნის გადამცემია თუ მისი სიტყვა ფუნდამენტურად უკავშირდება იმას, თუ როგორი მოქალაქეები გაიზრდებიან კლასში? ამ კითხვებზე მუშაობა მოზარდებთან არა მხოლოდ კრიტიკულ აზროვნებას უვითარებს მათ, არამედ თავად მასწავლებელსაც ახსენებს, რომ სიტყვას შეუძლია გადაარჩინოს, როცა მისი დრო დგება.
„This Land is Mine“ (ეს ჩემი მიწაა) წარმოგვიდგენს განათლებას როგორც სიმშვიდის, თანაგრძნობის და ხანდახან წინააღმდეგობის ენას. ალბერტ ლარი არ ხდება რევოლუციონერი, არ იღებს იარაღს ხელში, მაგრამ მის იარაღად იქცევა სიტყვა. ეს სიტყვა გადის შიშზე, მარტოობაზე, უნდობლობაზე და საბოლოოდ იქცევა საჯარო აქტად. მასწავლებლის ხმა, რომელიც ფილმის დასაწყისში დაფის ხმაურს ერწყმის, დასასრულს საზოგადოებრივ დარბაზს ავსებს და მაყურებელს არწმუნებს, რომ ზოგიერთი ხმა არ ექვემდებარება ჩახშობას, თუნდაც მას დრო დასჭირდეს.
ჟან რენუარის ეს ფილმი, თითქოს შავ-თეთრი სიჩუმით მოთხრობილი ამბავი, სინამდვილეში ხმაურიანად ჰყვება იმაზე, რაც პედაგოგის სიჩუმის მიღმა დგას: სამოქალაქო პოზიციაზე, ღირებულებებსა და გამბედაობაზე. ამიტომ „This Land is Mine“ დღესაც რჩება ნამუშევრად, რომელიც მასწავლებელს აძლევს საშუალებას, თავისი პროფესია კიდევ ერთხელ განიცადოს როგორც მორალური სივრცე, სადაც სიტყვას შეუძლია გადაარჩინოს არა მხოლოდ მოსწავლე, არამედ თავად პედაგოგიც.
