სამიზნე ცნება: დამოკიდებულება
თემა: შეფარდება; პროპორცია; მასშტაბი
მე-6 კლასი
დრო: 7-8 საათი
სამიზნე ცნებასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები:
- დამოკიდებულება აღწერს, როგორ არის დაკავშირებული რაოდენობები, ობიექტები ან/და მოვლენები ერთმანეთთან.
- სიდიდეებს, ობიექტებს, რაოდენობებს შორის არსებული დამოკიდებულებების გამოსახვა შესაძლებელია სხვადასხვა ხერხით: ცხრილი, სქემა, გრაფიკი (გამოსახულება);
საკვანძო შეკითხვა: როგორ ვიყენებთ მასშტაბს რეალურ ცხოვრებაში გაზომვის საშუალებად?
თემას ვიწყებთ სიტუაციური მაგალითის განხილვით: ნინო მაღაზიაში ყიდულობს ქსოვილს. გამყიდველს ეუბნება, რომ 5-ჯერ მეტი ქსოვილი ესაჭიროება.
ნინომ ქსოვილის მახასიათებლის აღსაწერად, რომელიც მას სჭირდება, იგი სხვა ქსოვილს შეადარა. ანუ დაამყარა კავშირი მათ შორის. თანაფარდობა ნინოს ნაყიდი ქსოვილის სიგრძესა და ქსოვილის სიგრძეს შორის, რომელიც მან გამოიყენა, არის 5:1.
კონცეფციის უკეთ გასააზრებლად მოსწავლეებს ვთხოვე, შეედარებინათ ქერათმიან მოსწავლეთა რაოდენობა შავთმიანებთან.
პროპორციის ცნების გაცნობისა და რამდენიმე პროცედურული სავარჯიშოს შესრულების შემდეგ მოსწავლეებმა შეასრულეს დავალებები ცხოვრებისეული პრობლემებზე.
მოგითხრობთ რამდენიმე აქტივობის შესახებ, რომელთა შესრულებით მოსწავლეებმა უკეთ გაიაზრეს საკითხი და დაინახეს მისი გამოყენების აქტუალურობა.
აქტივობა 1: სახლის გეგმა
მოსწავლეებს ვაჩვენე საჯარო რეესტრის მიერ დამოწმებული საკადასტრო გეგმის ავთენტური ნიმუშები. (მათი აღება შეიძლება მედიიდან).
დავალება ჯგუფური იყო. ოთხ ჯგუფად განაწილებულ მოსწავლეებს დაურიგდათ ავთენტური საკადასტრო გეგმები.
დავალება 1. მოსწავლეებს გეგმაზე მითითებული მასშტაბის მიხედვით უნდა დაედგინათ ნაკვეთისა და შენობა-ნაგებობების რეალური ზომები.
დავალება 2. საკარმიდამოს მეპატრონემ გადაწყვიტა, სახლის უკან ააგოს მართკუთხა პარალელეპიპედის ფორმის შენობა საცურაო აუზისათვის. აუზის სიგრძე და სიგანე შესაბამისად 10მx5მ. გაითვალისწინეთ სივრცის დასატოვებელი არეები: აუზის ყველა მხრიდან ცარიელი სივრცე 2,5მ-ია, ხოლო შენობა სახლის კედლის პარალელურია და კედელს დაცილებულია არანაკლებ 5 მ-ისა.
დაეხმარეთ სახლის მეპატრონეს საკადასტრო გეგმას დაუმატოს აუზისათვის განკუთვნილი შენობის „მასშტაბური“ ნახაზი.
ეს დავალება მოსწავლეებს ეხმარება, გადაჭრან პრობლემა მასშტაბის ფაქტორების, თანაფარდობისა და პროპორციის გამოყენებით, რომელიც იზომება ფიგურის მასშტაბური ნახაზით.
მოსწავლეებს საშინაო დავალებად მიეცათ, შეექმნათ და კლასის წინაშე წარმოედგინათ თავიანთი სახლის ან ერთი ოთახის გეგმა.
| შენი ბინის (ან ეზოს ან ოთახის) გეგმა
შეასრულე საჭირო გაზომვები. შეარჩიე მასშტაბი. დახაზე შენი ბინის (ან ეზოს ან ოთახის) გეგმა. წარმოადგინე ნახაზი კლასის წინაშე. უპასუხე კითხვებს: რა თანაფარდობაა ოთახის (ბინის ან ეზოს) სიგრძესა და სიგანეს შორის? როგორ შეარჩიე მასშტაბი? რამდენი კვადრატული მეტრია შენი ბინის ფართობი?
|
მოსწავლეებმა გაიაზრეს, რომ მასშტაბური „სურათი“ გეგმა უნდა იყოს ორიგინალის პროპორციული.
აქტივობა 2. რუკის გამოყენება
ოთხ ჯგუფად განაწილებულ მოსწავლეებს ვურიგებ საქართველოსა და მსოფლიოს ფიზიკურ რუკებს. დავალება რუკაზე – აირჩიეთ რომელიმე ორი ქალაქი და იპოვეთ მათ შორის რეალური მანძილი. რუკაზე აირჩიე მდინარე და იპოვე მისი რეალური სიგრძე. ნამუშევრების პრეზენტაციის შემდეგ საძიებო სისტემების გამოყენებით მოსწავლეებმა გადაამოწმეს არჩეულ ქალაქებს შორის მანძილი და მდინარეების სიგრძე.
პროცესი საინტერესო იყო. მნიშვნელოვანი იყო გამოთვლილი რეალური მანძილების გადამოწმება. ზომებს შორის ცდომილების აღმოჩენა და მსჯელობა, რამ გამოიწვია ის.
აქტივობა 3. კომპლექსური დავალება
მოსწავლეები უკვე მზად არიან, შეასრულონ კომპლექსური დავალება, რომლის შინაარსი მათ თემის დასაწყისში გავაცანი. თუმცა ამ დავალების ერთ-ერთ ეტაპს საკლასო სივრცეში შევასრულებთ, რადგან რესურსები (რუკები) საკლასო ოთახში უფრო ხელმისაწვდომია.
| რამდენ საათში ჩავფრინდები?
ზაფხული ახლოვდება. გეგმავ საოცნებო მოგზაურობას. სატრანსპორტო საშუალებად თვითმფრინავს ირჩევ. შენი დავალებაა: აირჩიე ქალაქი (სადაც აეროპორტია) შესაძლებელია ტრანზიტიც. განსაზღვრე მანძილი ქალაქებს შორის რუკის დახმარებით. შეარჩიე თვითმფრინავის გონივრული სიჩქარე და გამოთვალე რა დროში ჩაფრინდები დანიშნულების ადგილზე? დავალების შესასრულებლად დაგეხმარება შემდეგი ინფორმაცია: https://www.flightradar24.com/33.81,38.71/4 https://airtaxi.ge/ge/passenger-aircraft-guide/ https://prosemenov.ru/ka/na-kakoi-skorosti-vzletaet-samolet-aerobus-kak-vzletaet-i-letaet/ დავალების პირველი ეტაპი. „სად აპირებ მოგზაურობას?“ აირჩიე სამოგზაუროდ საოცნებო ქალაქი. გაარკვიე არის თუ არა იმ ქალაქში აეროპორტი. გესაჭიროება თუ არა ტრანზიტი? მოიძიე ინფორმაცია სამგზავრო თვითმფრინავების მოდელებისა და სიჩქარის შესახებ? დავალების მეორე ეტაპი: „რუკა და მასშტაბი“ მას შემდეგ, რაც პირველი ეტაპის სამუშაოებს შეასრულებ, ისარგებლე საკლასო ოთახში არსებული რუკებით. დაადგინე ქალაქებს შორის მანძილი. დავალების მესამე ეტაპი: „დროის გამოთვლა“. დაადგინე დანიშნულების ადგილზე ჩასაფრენად დახარჯული დრო. დავალების მეოთხე ეტაპი: „პრეზენტაცია“. პრეზენტაცია წარმოადგინე რომელიმე ციფრულ საპრეზენტაციო პროგრამაში. ისაუბრე: რატომ აირჩიე სამოგზაუროდ ეს ქალაქი? როგორ დაადგინე აეროპორტის არსებობა ქალაქში და რა გზას მიმართე ტრანზიტის დასაგეგმად? (თუ ასეთი დაგჭირდა). დაგეხმარა თუ არა საძიებო სისტემებით მოპოვებული ინფორმაცია? რა სიჩქარეს ავითარებს შენი თვითმფრინავი? როგორ დაადგინე ფრენისათვის დახარჯული დრო. მოიძიე ინფორმაცია „კვანძის“ შესახებ და გამოთვალე შენი თვითმფრინავის სიჩქარე ამ ერთეულით. |
კომპლექსური დავალების სრული ბარათი იხილეთ აქ: კომპლექსური დავალების ბარათი.
მოსწავლეების ნამუშევრებს ფოტო მასალა იხილეთ აქ.
ცნებების რეალური ცხოვრებაში გამოყენება და მრავალფეროვანი სიტუაციური ამოცანები ამდიდრებს სწავლა-სწავლების პროცესს, მოსწავლეებში აღძრავს ცნობისმოყვარეობას და მოსწავლე მზად არის საჭირო ძალისხმევა გაიღოს პრობლემის გასაგებად, დასაგეგმად, გადასაწყვეტად და გასააზრებლად.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- ეროვნული სასწავლო გეგმა
https://ncp.ge/ge/curriculum?subject=36&subchild=198
- მათემატიკის გზამკვლევი კურიკულუმის შესადგენად. დამხმარე რესურსი მასწავლებლებისათვის. (მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით) ქეთი ცერცვაძე.
