წარმოგიდგენთ კიდევ ერთ ფრაგმენტს გერშენ კაუფმანის, ლევ რაფაელის და პამელა ესპელანდის წიგნიდან „შენ უფრო ძლიერი ხარ, ვიდრე გგონია. შენი თვითშეფასების გზამკვლევი“. წიგნი ისეა დაწერილი, რომ მკითხველისთვის ნათელი ხდება ავტორების მიზანი, დაელაპარაკონ მოზარდებს და მათ მშობლებს რაც შეიძლება მარტივი და გასაგები ენით. თხრობა გაჯერებულია რეალური ამბებისა და სიტუაციების აღწერით, რაც წიგნს საინტერესოდ საკითხავს და ადვილად აღსაქმელს ხდის.
ჩვენ ხშირად ვხმარობთ სიტყვას „საჭიროა“. ჩვენ გვჭირდება სწრაფი ინტერნეტი, ბრენდული ტანსაცმელი, ახალი ვარცხნილობა… მაგრამ ეს არ არის მოთხოვნილებები. ეს საჭიროებებია და განსხვავდება მოთხოვნილებებისგან, რომლებზეც საუბრობენ ავტორები წიგნის ამ თავში:
- სხვა ადამიანებთან ურთიერთობის მოთხოვნილება
- ფიზიკური ურთიერთობის (შეხების, ჩახუტების) მოთხოვნილება
- ერთობის, თანაზიარობის მოთხოვნილება
- სხვებისგან განსხვავებულობის მოთხოვნილება
- სხვა ადამიანებზე ზრუნვის, მათი მხარდაჭერისა და დახმარების მოთხოვნილება
- საკუთარი ღირსების, მნიშვნელოვნებისა და საჭიროების შეგრძნების მოთხოვნილება
- საკუთრი ცხოვრების და სოციუმში არსებული ურთიერთობების მართვის მოთხოვნილება.
გრძნობები, ისევე როგორც მოთხოვნილებები, არ შეიძლება იყოს სწორი ან არასწორი, კარგი ან ცუდი. უბრალოდ, დიდებმაც და პატარებმაც უნდა გააცნობიერონ, რომ რაც უფრო მეტი იციან საკუთრ მოთხოვნილებებზე, მით უფრო უკეთ შეძლებენ, სხვებსაც გააცნონ ისინი, რითაც პიროვნულად უფრო მეტად გაძლიერდებიან.
. სხვა ადამიანებთან ურთიერთობის მოთხოვნილება ადამიანს დაბადებისთანავე აქვს. ჩვენ ყველას გვახასიათებს ერთმანეთზე ზრუნვის მოხოვნილება. ჩვენთვის სასიცოცხლოდ აუცილებელია დავრწმუნდეთ, რომ სხვებისთვის მნიშვნელოვნები, სასურველები და განსაკუთრებულები ვართ. თანამედროვე დასავლური კულტურა მიიჩნევს, რომ უმჯობესია, ადამიანი იყოს დამოუკიდებელი, თვითკმარი და არ სჭირდებოდეს სხვისი დახმარება. სინამდვილეში კი, – განმარტავენ ავტორები, – დიდი ძალისხმევაა საჭირო, რომ სხვა ადამიანებთან კეთილგანწყობილი ურთიერთობა შევინარჩუნოთ. ზოგჯერ ძალიან ძნელია, იყო და, ძმა, შვილი. ხოლო როდესაც დრო გავა – ცოლი, ქმარი, პარტნიორი და მშობელი. სწორედ ახლობელი ადამიანები გვეხმარებიან, საჭიროების შემთხვევაში გავძლიერდეთ ჩვენს როლში, რომელშიც გვინდა ვიყოთ საკმარისად კომპეტენტურები და თანაგრძნობით აღსავსეები იმისთვის, რომ არ განვიკითხოთ ისინი, ვისაც მხარდაჭერა და თანადგომა სჭირდება. თუ ადამიანს სჭირდება მხარდაჭერა, ეს არ არის სისუსტე, ეს ძლიერებაა. ემოციური მხარდაჭერის საჭიროება ძლიერების წყაროა. მას, ვისაც შეუძლია, გულახდილად აღიაროს, რომ ემოციური მხარდაჭერა სჭირდება, უფრო მეტი შანსი აქვს, იყოს ბედნიერი.
რეკომენდაციები უფროსებისათვის
ურჩიეთ შვილებს, დაფიქრდნენ მათთვის ყველაზე მნიშვნელოვან ურთიერთობებზე და იქნებ ჩაინიშნონ კიდეც. დაფიქრდნენ იმაზე, ვინ არის მათი ზრუნვის მთავარი ობიექტი და ვინ უფრო მეტად ზრუნავს თავად მათზე. ურჩიეთ ბავშვებსა და თინეიჯერებს, დრო დაუთმონ მისთვის მნიშვნელოვან ადამიანს, რითაც ურთიერთობის საკუთრ მოთხოვნილებას დაიკმაყოფილებენ და მერე იქნებ ისიც ჩაინიშნონ, რას აკეთებდნენ ერთად და რას გრძნობდნენ ამ დროს.
. ფიზიკური ურთიერთობის (შეხების, ჩახუტების) მოთხოვნილება – ჩვილებს, პატარა ბავშვებს, მოზარდებს, ზრდასრულებს, ასაკოვან ადამიანებს დროდადრო სჭირდებათ ფიზიკური სიახლოვე, ჩახუტება, რითაც ისინი ურთიერთსიმპათიას გამოხატავენ. შეხება და ჩახუტება ამშვიდებს ადამიანს. დადასტურებულია, რომ ჩვილები, რომლებიც არასაკმარისი ფიზიკური ურთიერთობების პირობებში იზრდებიან, ფიზიკურად და გონებრივად სათანადოდ ვერ ვითარდებიან. ფიზიკური ურთიერთობის ან, როგორც ფსიქოლოგები უწოდებენ, ტაქტილური ურთიერთობის მოთხოვნილებას ასაკი არ აქვს, რადგან ამ დროს ადამიანი უსაფრთხოებას, კომფორტს და სიყვარულს გრძნობს. ასევე, მეცნიერულადაა დადასტურებული, რომ ფიზიკური ურთიერთობა ცენტრალური ნერვული სისტემის სტიმულირებას ახდენს, აძლიერებს იმუნიტეტს, ზოგად ჯანმრთელობას და ემოციურ მდგომარეობას.
ამ საკითხზე საუბრისას გვერდს ვერ ავუვლით ერთ მნიშვნელოვან გარემოებას: მშობლების ნაწილს მიაჩნია, რომ თინეიჯერები უკვე იმ ასაკში არიან, როდესაც ჩახუტება და მსგავსი ფიზიკური კონტაქტი აღარ არის საჭირო. ეს თანამედროვე დასავლური კულტურის პრობლემაა. ბავშვებმა და მოზარდებმა უნდა იცოდნენ, რომ არსებობს „კარგი“ და „ცუდი“ შეხება და იცოდნენ, როგორ გაარჩიონ ისინი ერთმანეთისგან. თუ ვინმე ცდილობს, შეეხოს ბავშვს და ამ დროს ეს უკანასკნელი თავს უხერხულად გრძნობს ან საერთოდაც ეშინია, საჭიროა, დაუჯეროს საკუთრ შეგრძნებებს და უარი უთხრას ასეთ ადამინს, ვინც არ უნდა იყოს ის, ნებისმიერი სახის ფიზიკურ კონტაქტზე, რაც შეიძლება სწრაფად მოშორდეს იმ ადგილს და შემდეგ მოუყვეს ამ შემთხვევის შესახებ ადამინს, რომელსაც ყველაზე მეტად ენდობა.
. ერთობის, თანაზიარობის მოთხოვნილება – მათეს სურს, მამასავით ძლიერი გაიზარდოს. ლიზას დედიკო ძალიან ჭკვიანია, ამიტომ მასაც უნდა, დედას დაემსგავსოს. დემეტრეს უფროსი ძმა ექიმია და ისიც ოცნებობს, მასავით ექიმი გამოვიდეს, ელენეს კი საკუთრი ძალიან განათლებული მასწავლებელი ჰყავს ეტალონად. ვატოს უნდა, თავის კუმირს, ცნობილ ფეხბურთელს დაემსგავსოს.
ადამიანების უმრავლესობას ადრეული ბავშობიდანვე ჰყავს აღფრთოვანების ობიექტი, ცდილობს, მასავით ჩაიცვას, მისნაირი მანერები ჰქონდეს, მასავით ილაპარაკოს და მოიქცეს. ამით ადამიანები და განსაკუთრებით ბავშვები კუმირთან ერთიანობის, თანაზიარობის მოთხოვნილების დაკმაყოფილებას ცდილობენ.
ერთიანობის მოთხოვნილების დაკმაყოფილების კიდევ ერთი გავრცელებული ხერხია გაერთიანება სხვადასხვა რეალურ თუ ვირტუალურ ჯგუფში, სპორტულ თუ თეატრალურ სექციაში, გუნდში, რომელშიც მისაბაძი ობიექტი დადის. უფროსებს უნდა ესმოდეთ პატარების და მხარს უჭერდნენ მათ. შეიძლება, შესთავაზონ მოზარდ შვილებს, გაიხსენონ მათთვის მისაბაძი სამი ადამიანი. დაფიქრდნენ იმაზე, რატომ მოსწონთ ისინი, რატომ სურთ, მაინცდამაინც მათ დაემსგავსონ. ასევე მნიშვნელოვანია დაფიქრება და იმის გაცნობიერება, რატომ იზიდავს მოზარდს ესა თუ ის ჯგუფი, კლუბი, სექცია გაერთიანება თუ ორგანიზაცია.
. სხვებისგან განსხვავებულობის მოთხოვნილება – ადამიანს აქვს მოთხოვნილება, იყოს უნიკალური. მოდი, ვაღიაროთ: ნებისმიერი ჩვენგანი დარწმუნებულია, რომ დედამიწაზე არ ცხოვრობს ზუსტად ასეთივე მეორე ადამიანი. ამის აღიარება და სხვებისთვის თქმა მნიშვნელოვანია: „მე განსხვავებული ვარ, მე არავის ვგავარ“. უფროსებმა, სავარაუდოდ, იციან და პატარებსაც უნდა აუხსნან, რომ ადამიანი მთელი ცხოვრება ორჭოფობაშია ერთობის, თანაზიარობის მოთხოვნილებასა და სხვებისგან განსხვავებულობის მოთხოვნილებას შორის. აქვს მომენტები, როდესაც მთელი არსებით ცდილობს სათაყვანებელი კერპის კოპირებას და მომენტები, როცა მხოლოდ საკუთრი თავის სჯერა, თუმცა საბოლოოდ აუცილებლად იპოვის ცხოვრებაში უნიკალურ, მხოლოდ მისთვის განკუთვნილ ადგილს.
მოთხოვნილებათა ბოლო სამი ტიპის შესახებ ავტორთა მოსაზრებას მომდევნო სტატიაში გაგიზიარებთ.
