ამერიკელი ავტორის, სპიკერისა და განმანათლებლის, ერიკ შენინგერის 2019 წელს გამოცემული წიგნის, Digital Leadership-ის ეს ნაწილი სასკოლო განათლების დღევანდელ გამოწვევებს ეძღვნება. ავტორი მკითხველთან საუბრისას ცდილობს, გაგვიზიაროს თავისი დამოკიდებულება სკოლების ტრანსფორმაციაზე და ხაზი გაუსვას იმ სირთულეებს, რომლებიც ყოველთვის თან ახლავს ასეთი ტიპის ფუნდამენტური ხასიათის ცვლილებებს. მიუხედავად წიგნის პოპულარობისა, აშშ–სა და სხვა ინგლისურენოვან ქვეყანაში, ავტორის ტონი და ემოცია ნათლად გვიჩვენებს, რამდენად მძიმედ მიმდინარეობს სასკოლო სამყაროს „დიგიტალიზაცია“ – ციფრული ტექნოლოგიების საშუალებებზე გადასვლა აშშ-ის სასკოლო განათლების სექტორშიც კი. საინტერესო და დასაფასებელია ერიკ შენინგერის შემართება და მისი ჯანსაღი დამოკიდებულება ცვლილებების ნელი ტემპისა და სიძნელეებისადმი. აქ კარგად ჩანს ავტორის ადამიანური, ჰუმანისტური დამოკიდებულება მასწავლებლისადმი; ადამიანებისადმი, რომლებსაც პროფესიულად ევალებათ ჩვენს ბავშვებთან მუშაობა, მათთან მრავალი საათის გატარება და რომელთათვისაც საკმაოდ მტკივნეულია ტრადიციული საგანმანათლებლო სამყაროდან „ციფრულ რევოლუციურ“ მეთოდებზე გადასვლა ტექნოლოგიების ასეთი ტემპით განვითარებისა და ცვლილებების დროში.
„მასწავლებელი, რომელიც კავშირს ამყარებს მოსწავლეებთან, ერთ-ერთი მათგანი ხდება და მათგან უფრო მეტს სწავლობს, ვიდრე თვითონ ასწავლის. ის, ვინც არაფერს სწავლობს აუდიტორიისგან, არაფრად ღირს. როდესაც ვინმეს ვესაუბრები, მისგან ვსწავლობ. მისგან მეტს ვიღებ, ვიდრე გავცემ. ამგვარად, ნამდვილი მასწავლებელი თავს თავისი მოსწავლეების მოსწავლედ ხედავს. თუ თქვენს მოსწავლეებს ასეთი მიდგომით ასწავლით, ამ ურთიერთობიდან ბევრად მეტს მიიღებთ (მაჰათმა განდი, საუბარი ხადი ვიდიალაიას სტუდენტებთან, სევაგრამი, 15 თებერვალი, 1942 წელი).
„ბავშვები არ სწავლობენ იმ ადამიანებისგან, რომლებიც არ მოსწონთ!“
რიტა პირსონი, ამერიკელი მასწავლებელი,
სასკოლო განათლების კონსულტანტი
ამერიკულ სასკოლო სისტემაში კვლავაც ბატონობს ფრედერიკ ტეილორის „ეფექტურობის კულტი“ (ფ. ტეილორი – XIX-XX საუკუნეების ამერიკელი ინჟინერი, ბიზნესის მართვის და წარმოების ეფექტურობის კულტის იდეოლოგი, ლ.ა.), რომელიც ქმედითი საშუალება იყო ინდუსტრიული ეპოქის კონვეიერული წარმოებისა და საქარხნო წარმოების განმეორებითი ოპერაციების სამართავად. სამწუხაროდ, ტეილორის მიდგომები კვლავ მთავარ სამართავ სქემად რჩება ჩვენს სკოლებში, არ აქვს მნიშვნელობა, რომელ წელს დაფუძნდა სკოლა. საბედნიეროდ, ეს არ ეხება ყველა პროფესიას.
დროთა განმავლობაში, მაგალითად, ექიმების პრაქტიკა, საშუალებები და სამუშაო სივრცე მნიშვნელოვნად შეიცვალა, რათა თახვედრაში ყოფილიყო თანამედროვე კვლევასთან და ახალ ტექნოლოგიებთან, პაციენტების უკეთ მოვლისა და მკურნალობისათვის. იურისტები ფართოდ იყენებენ კვლევის ონლაინრესურსებს, მათი გამოსვლების, ხელშეკრულებებისა და ბრიფინგების მოსამზადებლად, მათი კლიენტების საკეთილდღეოდ.
ავტომობილების ტექნიკოსები აქტიურად ჩამოტვირთავენ ინფორმაციას მანქანების ნაწილებისა და ტექნოლოგიების შესახებ, ავტომობილის სარემონტო საჭიროებების განსასაზღვრად.
Amazon-ის გადამზიდავი საწყობები სულ უფრო ავტომატიზებული გახდნენ და ამანათები, რომლებიც თქვენს ბინაში მოაქვთ, ადამიანთან მცირე კონტაქტით მოგზაურობენ ადრესატებისკენ. თვით ნარჩენების გამტან მანქანებსა და ტაქსებსაც კი უკვე აქვთ „ჩქარი პასუხის“ (quick response – QR) კოდები, რომლებიც პოტენციურ მომხმარებელს მათი ვებსაიტებისკენ მიუძღვიან.
ყველა სექტორი, ყოველი სამუშაო, ყოველი თანამშრომელი უკვე ვალდებულია, უპასუხოს გეომეტრიული სიჩქარით მიმდინარე ცვლილებებს, რომლებსაც ხშირად ახალი ტექნოლოგიები განაპირობებს. საკმარისია მხოლოდ იმის ნახვა, თუ როგორ გაიზარდნენ და გაიფურჩქნენ Netflix, Uber და Airbnb-ის ტიპის კომპანიები მათ უშუალო კონკურენტებთან შედარებით, რომლებიც ან არ შეცვლილან, ან ცვლილებებს დროულად ვერ აუწყვეს ფეხი. სწორედ ამ ცვლილელბების შესახებ საუბრობენ ქ.-ნი პამელას მსგავსი განმანათლებლები, რომლებიც ცდილობენ, გაიგონ გლობალური ცვლილებების დინამიკა. იმ სამყაროს დინამიკა, რომელშიც ახალგაზრდებს ცხოვრების გაგრძელება მოუწევთ.
ისინი სვამენ შეკითხვებს: „დადგა თუ არა განათლებისა და განმანათლებლებისთვის ის დრო, როდესაც პასუხები გაეცემა ოცდამეერთე საუკუნეში მომხდარ ცვლილებებს?“;
„დადგა თუ არა დრო, გავიდეთ კედლებით შემოსაზღვრული საკლასო სივრცეებიდან სხვა სასწავლო სივრცეებში, სადაც შესაძლებლობები უსაზღვროა და სწავლების პროცესი სცდება სკოლისა და სასკოლო ოლქების საზღვრებს?“
„ნუთუ არ დადგა დრო, თავი დავანებოთ პოლიტიკური და კერძო სექტორების გეგმებს, რომლებიც აგრძელებენ მეოცე საუკუნის სტანდარტიზაციის მეთოდოლოგიებით აზროვნებას, რომ მოვახდინოთ სასწავლო გეგმების, შეფასებისა და პედაგოგიკის „დესტანდარტიზაცია“ ღრმა სწავლებისათვის?“
სასკოლო სივრცის კონცეფცია, როგორც ფიზიკურის, ისე ვირტუალურისა, წარმოადგენს კრიტიკულად მნიშვნელოვან საწყის წერტილს აუცილებელი ცვლილებების მოსახდენად. ცვლილებებისა, როდესაც განმანათლებელს შეეძლება სწავლების პერსონალიზებული, ინდივიდუალიზებული და დიფერენცირებული მიდგომების გამოყენება, ახალი ტექნოლოგიების საშუალებით.
შემოქმედებითი მოქნილობა და სივრცის ადაპტაციის უნარი, შეიძლება გახდეს ის „დასაწყისი“ [ახალი სწავლებისათვის], რომლის დროსაც მოსწავლე თვითონ შექმნის ნიმუშს ან არტეფქტს, იმის დასტურად, რომ მან ცოდნა შეითვისა. ეს არ იქნება უფროსებისგან ნასწავლის უბრალოდ „გამოყენება“ [ტესტების ჩასაბარებლად]. სივრცესა და ტექნოლოგიებს დიდი მნიშვნელობა აქვს.
ქ-ნ პამელას აზრით, დღეს სწორედ მასწავლებლებზეა დამოკიდებული სწავლისა და სწავლების ტრანსფორმაცია – მათზეა დამოკიდებული, რამდენად წარმომადგენლობითი იქნება განათლება ახალგაზრდების დღევანდელი ან ხვალინდელი საჭიროებებისათვის.
ერთხელ, ქ-ნი პამელა, მოგზაურობის დროს მოხვდა სკოლაში, რომელიც აშენდა, როგორც ინტერაქტიური სასწავლო სივრცე – სკოლა, რომელიც წარმოადგენდა დღევანდელობასა და მომავალს, მაგრამ არა წარსულს. სკოლის დიზაინი ისე იყო შექმნილი, რომ მას შეეძლო ყველა საფეხურის კლასის მასპინძლობა, დაწყებითიდან დამამთავრებელი კლასის ჩათვლით.
ის ისე იყო აშენებული, რომ მოსწავლეებს შეძლებოდათ სუფთა ჰაერზე ყოფნის, მოძრაობისა და ბუნებრივი განათების გამოყენება სწავლის დროს. ეს სკოლა, პროექტების მაგალითებზე სწავლის პრინციპებზე შეიქმნა.
ღია და დახურული სასწავლო სივრცეების მოქნილი კომბინაცია ერთმანეთთან აკავშირებდა ღია და მყუდრო ადგილებს. მათ სახელებიც შესაბამისი ჰქონდათ: „ბუდე“, „ვარჯი“, „გამოქვაბული“ და „ტევრი“, რომლებიც შეესაბამებოდნენ სკოლის გარეთ მდებარე გარემოს. სკოლის ავეჯი და ტექნიკური აღჭურვილობა მოიცავდა სწავლისათვის საჭირო დანადგარებისა და ტექნოლოგიების გრძელ ჩამონათვალს, როგორც მოსწავლეების, ისე მასწავლებლებისათვის. ეს გახლდათ სკოლა, რომელსაც ბევრი ალბათ „სკოლა-ოცნებას“ შეარქმევდა.
მიუხედავად აღწერილი ინოვაციებისა, ქ-მა პამელამ აღმოაჩინა, რომ მასწავლებლები და ბავშვები არ აკეთებდნენ იმას, რასაც მათგან მოელოდნენ. მასწავლებელმა ღიად უთხრა პამელას: „მე უპირატესობას მერხებისა და სასკოლო ოთახის სივრცეს ვანიჭებ“.
პამელამ ნახა, რომ ბავშვები დაუსრულებლად ავსებდნენ სამუშაო ფურცლებს, რიგრიგობით კითხულობდნენ ტექსტს და უსმენდნენ მასწავლებლის მიერ მართულ ინსტრუქციებს. კედელზე გაკრული ცნობები აღწერდნენ კითხვის, ბიბლიოთეკის ან კლასის წესებს. რაც თავის მხრივ ნიშნავდა: „იყავი მორჩილი“; „იჯექი“, „იყავი ჩუმად“. ინტერაქტიური Whiteboard-სა (ციფრული დაფა, ინფორმაციის ვიზუალიზაციისა და პრეზენტაციისათვის) და სხვა ძვირადღირებულ ტექნოლოგიებს ხშირად გამოუყენებლად ედებოდათ მტვერი.
სამწუხაროდ, განათლებაში არსებული ტენდენციები პირდაპირ იმეორებდნენ მთავრობის პოლიტიკის იმ მრავალ შეცდომას, რომლებიც „კომისია 911-მა“ (11 სექტემბრის ტერაქტების შემდეგ აშშ-ის შექმნილი სამთავრობო, ორპარტიული კომისია, აშშ-ის საშინაო და საგარეო პოლიტიკის სუსტი მხარეების გამოსავლენად, ლ.ა.) გამოავლინა: არასწორი პოლიტიკა, მართვა, ორგანიზაციული კომპეტენციები და წარმოსახვა.
პამელას აზრით, ზოგადად, განათლების სექტორი ძველ ფორმატებსა და პარადიგმებზეა დაფუძნებული; სამუშაო კვლავ „სიცარიელის შევსების“ პრინციპით მიმდინარეობს; არ აქვს სტრატეგია ახალი შესაძლებლობების, საშუალებებისა და პედაგოგიკის გამოსაყენებლად; ვერ ახერხებს იმ მომავლის წარმოდგენას, რომელიც მნიშვნელოვნად იქნება განსხვავებული გუშინდელი და დღევანდელი დღისგან. პამელას აზრით, ჩვენ, ახალმა ლიდერებმა უნდა გამოვიყენოთ ყველა შესაძლებლობა არსებული პრაქტიკის ქმედითუნარიანობის კრიტიკისთვის, ამ პრაქტიკისადმი ინერციული ერთგულების მიზეზების გამოსაკვლევად და ამ ძველი წესების სასწავლო პროცესიდან განსადევნად, მოსწავლეთა თანამედროვე თაობის მიზნებიდან და ინტერესებიდან გამომდინარე.
დღეს ადამიანი სამუშაოდ მიდის არა თავის სამუშაო „კუბში“ (სამუშაო სივრცე აშშ-ის ოფისებში, სადაც თითოეულ თანამშრომელს გამოყოფილი აქვს ნახევრად ღია, შემოსაზღვრული სამუშაო ადგილი, ე.წ. „კუბიკი-cubicle“, ლა.) ან კონვეიერულ ხაზზე, არამედ სხვაგვარ, ხშირად ძალიან აქტიურ სივრცეში, რომლებშიც ტექნოლოგიები შერწყმულია სამუშაოსთან – იქნება ეს McDonald’s, Google თუ ავტომექანიკური სახელოსნო. ვირჯინიის უნივერსიტეტის „კო-ლაბორატორიაში“ ვიზიტის დროს, ქ-ნ პამელას საშუალება მიეცა, ენახა თანამედროვე საინჟინრო-ტექნოლოგიური სამუშაო: მრავალგვარი გამოყენების სივრცე, რომელიც აერთიანებს დასასვენებელ სავარძლებსა და პროგრამირებისა და დიზაინის განსხვავებულ სივრცეებს, რომლებიც სამშენებლო ლაბორატორიისგან მხოლოდ გამჭვირვალე მინის კედლით არის გამოყოფილი, ხოლო სამშენებლო სივრცე სავსეა სამგანზომილებიანი (3D) პრინტერებითა და გამოსაცდელი ლაბორატორიებით. დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა აგვიხსნა, რომ კლასიკური საინჟინრო სასწავლო პროგრამა, ისევე როგორც, ვთქვათ, სამედიცინო სასწავლო კურიკულუმი, დღეს ისწავლება სხვა, მომიჯნავე და ინტერდისციპლინური პროგრამებისგან იზოლირებულად. მისი სიტყვებით საინჟინრო მიმართულება დღეს აღარ არსებობს დამოუკიდებლად. დღევანდელი ინჟინერი ცოდნას სხვადასხვა სფეროდან იღებს და ეს სფეროებია – დიზაინი, ინჟინერია, ტესტირება და წარმოება.
ასეთი სახის ცვლილება უკვე ყველა სფეროში მიმდინარეობს. მაგრამ ცვლილებები, რომლებსაც სკოლებში ველოდებით, არ ეხება სამუშაო ძალას თუ სპეციალისტებს: ისინი მოიცავენ ადამიანის კვლევის, კავშირების, კომუნიკაციისა და შემოქმედების თავისებურებებს; ადამიანს, როგორც მსოფლიო საზოგადოების ნაწილს, ადამიანს ოჯახში და ოჯახის გარეთ.
სტატია და თარგმანი მოამზადა ლევან ალფაიძემ
ერიკ შენინგერის წიგნიდან „Digital Leadership“
