ინტერნეტის შექმნის ზუსტ თარიღს ვერ დავასახელებთ. მან მრავალი საფეხური გაიარა, ვიდრე საბოლოო, ჩვენთვის ნაცნობ სახეს მიიღებდა. მისი განვითარება შეგვიძლია რამდენიმე ეტაპად დავყოთ. ერთ-ერთი ასეთი ეტაპი 1969 წლის 29 ოქტომბერს დაიწყო, როდესაც ერთმანეთისგან 640 კილომეტრით დაშორებულ ორ კომპიუტერს შორის პირველი ინტერნეტკავშირი შედგა. ამ შემთხვევაზე ქვემოთ დაწვრილებით ვისაუბრებთ, მანამდე კი ორიოდე სიტყვით ინტერენტის პრეისტორიას მოგითხრობთ.
პრეისტორია
მას შემდეგ, რაც საბჭოთა კავშირმა ხელოვნური თანამგზავრი შექმნა და 1957 წელს დედამიწის ორბიტაზე გაუშვა, შეერთებული შტატების თავდაცვის უწყებამ მიიჩნია, რომ საბჭოთა კავშირში ტექნოლოგიები მაღალ დონეზე იყო განვითარებული და ფართომასშტაბიანი ომის შემთხვევაში ამერიკელებს ინფორმაციის გადაცემის საიმედო სისტემა დასჭირდებოდათ. მანამდე არსებული სისტემების ერთ-ერთი ნაკლი ის იყო, რომ მათ სამართავი ცენტრი ჰქონდათ, ანუ ადგილი, რომლის გათიშვის შემთხვევაშიც მთელი სისტემა ითიშებოდა. მაგალითად, ტელევიზიაში ცენტრალური სააპარატო თუ გამოირთო, მთელი ტელევიზია გაითიშება. რადიოც იმავე პრინციპზეა აგებული. საჭირო იყო ისეთი ქსელის შექმნა, რომელსაც არ ექნებოდა მართვის ერთიანი ცენტრი და რომელიმე სეგმენტის გათიშვის შემთხვევაში დანარჩენები შეუფერხებლად იმუშავებდა. ამ მიზნით დაარსდა მოწინავე პროექტების კვლევის სააგენტო – Advanced Research Projects Agency, ცნობილი როგორც ARPA. სწორედ იქ შეიმუშავეს ინტერენტის კონცეფცია.
ამრიგად, ინტერნეტის შექმნის იდეა ამერიკელ სამხედროებს ეკუთვნით, იდეის განხორციელება კი ამერიკულმა უნივერსიტეტებმა ითავეს. ასე შეიქმნა ინტერენტის წინამორბედი – ARPANET-ი.
პირველი ინტერნეტკავშირი
1969 წლის 29 ოქტომბერს ARPANET-ში ჩართულ ორ ობიექტს შორის პირველი კავშირი შედგა. ისინი ერთმანეთისგან 640 კილომეტრით იყვნენ დაშორებულნი. ერთი კალიფორნიის უნივერსიტეტში, ქალაქ ლოს-ანჯელესში (UCLA) მდებარეობდა, მეორე კი – სტენფორდის კვლევათა ინსტიტუტში (SRI). ჩარლი კლაინი (Charley Kline) ცდილობდა, სტენფორდის კვლევათა ინსტიტუტის კომპიუტერს დაკავშირებოდა და მისთვის მონაცემები გადაეგზავნა. მონაცემთა გადაცემის პროცესს სტენფორდში ბილ დიუვალი (Bill Duvall) აკვირდებოდა. ამ ისტორიული ექსპერიმენტის შედეგებს იგი ტელეფონით ამცნობდა კოლეგას.
პირველი ჩართვისას მხოლოდ სამი სიმბოლოს გადაგზავნა (LOG) მოხერხდა, რის შემდეგაც ქსელმა ფუნქციობა შეწყვიტა. გადასაცემი სიტყვა იყო LOGON (ანუ სისტემაში შესვლის ბრძანება). სისტემის სამუშაო რეჟიმში დაბრუნება მხოლოდ საათ-ნახევრის შემდეგ მოხერხდა და მომდევნო ცდა წარმატებით დასრულდა. სწორედ ეს თარიღი შეიძლება ჩაითვალოს ინტერნეტის დაბადების დღედ.
ამერიკის შეერთებული შტატების პარალელურად ევროპის ქვეყნებშიც დაიწყეს ინტერნეტის მსგავსი ქსელების შექმნა. 1973 წელს ტრანსატლანტიკური კაბელის საშუალებით მასში პირველი არაამერიკული ორგანიზაციები ჩაერთო (დიდი ბრიტანეთიდან და ნორვეგიიდან) და ქსელი საერთაშორისო გახდა. 1983 წელს კი „ინტერნეტი” ეწოდა ერთიან ქსელს, რომლის მნიშვნელოვან ნაწილს ARPANET-ი წარმოადგენდა.
თანამედროვე საკომუნიკაციო ქსელი
თავდაპირველად ინტერენტის საშუალებით მხოლოდ ინფორმაციის გაგზავნა და მიღება იყო შესაძლებელი. ეს იმ დროისთვის დიდი წინ გადადგმული ნაბიჯი გახლდათ, რადგან დიდი მოცულობის ინფორმაციის გაგზავნა და მიღება მანამდე მხოლოდ ფაქსით იყო შესაძლებელი. ფაქსით მრავალგვერდიანი ტექსტის გაგზავნა და მიღება, მოგეხსენებათ, რამდენიმე სირთულესთან არის დაკავშირებული, ინტერენტით კი ეს იოლად ხერხდება. გარდა ამისა, ინტერნეტის საშუალებით შესაძლებელია ერთი და იმავე დოკუმენტის ერთდროულად რამდენიმე ადგილას გაგზავნა, რის შესაძლებლობასაც ფაქსი, ასევე, მოკლებულია.
შექმნის მომენტში ინტერნეტი ცარიელი იყო; ამ რთული, მაღალტექნოლოგიური ქსელის მეშვეობით ადამიანები მხოლოდ ინფორმაციას უცვლიდნენ ერთმანეთს.
ტიმ ბერნერს ლის გამოგონება
ასე გაგრძელდა, სანამ ერთ მეცნიერს არ დაებადა იდეა, რომელმაც ინტერნეტი მილიონობით ადამიანისთვის შეუცვლელ ინსტრუმენტად აქცია. 1989 წელს ევროპაში, ცერნის ლაბორატორიაში (ფრ. Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire, CERN), ტიმ ბერნერს ლიმ (Sir Timothy John «Tim» Berners Lee) ვების (World Wide Web (WWW)) კონცეფცია წარადგინა. იდეა, ერთი შეხედვით, მარტივი და დღევანდელი გადასახედიდან სავსებით ბუნებრივი იყო – ინტერნეტის მომხმარებლებს, ნაცვლად იმისა, რომ ინფორმაცია ერთმანეთისთვის გაეგზავნათ, მისი ინტერნეტში განთავსების საშუალება მიეცემოდათ.
ასე გაჩნდა ჩვენთვის ნაცნობი ვებგვერდები.
ტიმ ბერნერს ლი კიდევ უფრო შორს წავიდა და თავის მიერ შექმნილი ვებგვერდები ერთმანეთთან ბმულებით დააკავშირა, რათა მომხმარებელი ადვილად გადასულიყო სხვა გვერდზე და თავისთვის საინტერესო თემის შესახებ დამატებითი ინფორმაცია მიეღო.
საყურადღებოა, რომ ტიმ ბერნერს ლის თავისი გამოგონება არ დაუპატენეტებია, მან ის კაცობრიობას აჩუქა. მის გამოგონებას ამ წერილის მკითხველებიც ყოველგვარი გადასახადის გარეშე იყენებთ. ხოლო იმ კომპანიებმა, რომლებიც დღეს ინტერენტგიგანტებად მიიჩნევიან (Google, Amazon, Facebook და სხვა), სწორედ ტიმ ბერნერს ლის გამოგონების ხარჯზე იშოვეს კაპიტალი.
ინტერენტი ყველგან
1990 წელს ინტერნეტში სატელეფონო ხაზით (Dialup access) შეერთება გახდა შესაძლებელი. ამრიგად, ინტერნეტის გამოყენება გამარტივდა და ქსელი ყველასთვის ხელმისაწვდომი გახდა. ამან ინტერნეტში მასობრივ ჩართვას შეუწყო ხელი.
დღესდღეობით ინტერნეტში ჩართვის უამრავი საშუალება არსებობს: თანამგზავრული კავშირი, ტელეფონი, ფიჭური კავშირი, სპეციალური ოპტიკურ-ბოჭკოვანი ხაზები და სხვა. ვები დღევანდელი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია.
ინტერნეტის აუდიტორია ხუთი წლის განმავლობაში 50 მილიონ მომხმარებლამდე გაიზარდა. სხვა მასობრივ საინფორმაციო საშუალებებს მსგავსი შედეგის მისაღწევად გაცილებით მეტი ხანი დასჭირდათ: რადიოს – 38 წელი, ტელევიზიას – 13, ინტერნეტს კი საამისოდ სულ რაღაც 5 წელი ეყო.
2010 წლის იანვრიდან ინტერნეტით სარგებლობა საერთაშორისო კოსმოსური სადგურიდანაც გახდა შესაძლებელი. როდესაც ერთ-ერთ კოსმონავტს ჰკითხეს, როგორ გამოიყენა პირველად ინტერნეტი კოსმოსში, მან უპასუხა, რომ კოსმოსიდან მეუღლისთვის ინტერნეტით საჩუქარი დაუკვეთა.
