ზოგადად ლიტერატურაში და, კონკრეტულად პოეზიაში, წარმატებამდე მიმავალი გზა, როგორც წესი, რთული, ხანგრძლივი, წინააღმდეგობებით და იმედგაცრუებებით სავსეა. ვინც მიზანსწრაფულია და ამ ყველაფერს უძლებს, ის იმარჯვებს, ვინც ხელს ჩაიქნევს, ანუ ვისი მოწოდებაც პოეზია არაა, ის სხვა, მეტწილად პრაგმატულ სფეროში იმკვიდრებს თავს და სამუდამოდ ივიწყებს თავის პოეტურ წარსულს. ჩემს თაობაში არაერთი, საკმაოდ ნიჭიერი, დამწყები პოეტი მახსოვს, ვინც წერას თავი მიანება, დღეს სხვა საქმიანობით არის დაკავებული და ბიურგერული ცხოვრების კიბეზე მაღლა და მაღლა მიიწევს, ყოველ შემთხვევაში, ჩემსავით იმაზე მაინც არ ფიქრობს, თვიდან თვემდე თავი როგორ გაიტანოს. ასეთ ადამიანებს პატივს ვცემ და ცოტა მშურს კიდეც მათი, რადგან მე ეს ვერ მოვახერხე.
როგორც აღვნიშნეთ, წარმატებისკენ მიმავალი გზა რთულია, მაგრამ არის გამონაკლისები, როცა პოეტები გამოჩენისთანავე იქცევენ ხოლმე მკითხველის და, რაც მთავარია, პროფესიონალი ლიტერატორების ყურადღებას, როცა მათ ლიტერატურულ ჟურნალებში თავიანთი ინიციატივითაც კი არ უწევთ ტექსტების გადაგზავნა – რედაქტორები თვითონვე ეხმიანებიან, კომპეტენტური ხალხი საჯარო თუ პირად საუბრებში საქებარ სიტყვებს არ იშურებს. ასეთ შემთხვევებში, როგორც წესი, ავტორები თვითტკბობის რეჟიმში გადადიან, რაც პროფესიულ განვითარებას გამორიცხავს და, შესაბამისად, პირველი კრებულის შემდეგ ვერაფერ ხეირიანს ვეღარ წერენ ხოლმე. თუმცა, არსებობენ ავტორები, რომლებმაც თავს დამტყდარი წარმატება მედგრად გადაიტანეს და ღირსეულად გააგრძელეს შემოქმედებითი გზა. ჩვენთვის საინტერესო, ამჯერად, ეს უკანასკნელნი არიან. როცა ასეთ პოეტებზე ვსაუბრობთ, პირველ რიგში ანა კალანდაძე გვახსენდება, რომელიც ორმოციანი წლების შუა ხანებში გამოჩნდა და იმთავითვე არნახული პოპულარობა მოიპოვა – კრიტიკოსები ხოტბას ასხამდნენ, მისი ლექსები, ხელნაწერების სახით, ხელიდან ხელში გადადიოდა.
სწორედ ასეთივე წარმატებულ დებიუტთან გვქონდა საქმე ტარიელ ხარხელაურის შემთხვევაში, მისი პირველი კრებული – „წყალი საკალმახე” – საუკეთესოა მის შემოქმედებაში და ერთ-ერთი საუკეთესო ქართულ პოეზიაში.
უახლოეს წლებში ასეთივე აჟიოტაჟი გამოიწვია ნინი ელიაშვილის გამოჩენამ. იგივე შეიძლება ითქვას პროზაში მოსულ დათია ბადალაშვილზე.
მათ რიცხვს განეკუთვნება ირინა ტაბაღუაც, რომლის ლექსები ბოლო რამდენიმე თვეა პერმანენტულად იბეჭდება ლიტერატურულ პერიოდიკაში. გასაკვირია, მაგრამ ფაქტია, რომ ის სულ რაღაც ორი წელია წერს. პირველ წელიწადს კლასიკური ლექსის წინაშე ვალის მოხდის შემდეგ, ვერლიბრზე გადავიდა. ვისაც მისი კონვენციური ლექსები წაუკითხავს, დამეთანხმება, რომ ირინა იქაც საინტერესო იყო, მაგრამ საკუთარი თავი სწორედ თავისუფალ ლექსში იპოვა და სწორედ ამ ლექსებით მიიქცია საყოველთაო ყურადღება. ვიცი, რომ რამდენიმე ავტორიტეტული ლიტერატორი უკვე მუშაობს წერილზე, სადაც მისი შემოქმედება იქნება მიმოხილული. ესეც უცნაურია, რადგან ირინას ჯერ სადებიუტო კრებულიც არ აქვს გამოცემული, თუმცა ამაზეც მიდის მუშაობა და მალე გამოვა მისი წიგნი ცნობილი პოეტის და მწერლის რედაქტორობით.
რამ განაპირობა მისი ლექსების ასეთი უეცარი პოპულარობა? მთავარი მიზეზი გულწრფელობაა, რომელსაც ზოგიერთი სითამამეს უწოდებს. ჩვენ ყველას გვინდა ვიყოთ გულწრფელნი და ღიად ვისაუბროთ იმაზე, რაზეც გვსურს საუბარი, მაგრამ საამისოდ გამბედაობა არ გვყოფნის. ირინას ლექსები აბსოლუტურად გულწრფელია, ამ ლექსებში ერთ ყალბ ნოტსაც ვერ იპოვი. კი ბატონო, ვუწოდოთ ამას სითამამე. ეს სითამამე არასოდეს გადადის ვულგარულობაში, არასოდეს ღალატობს ზომიერების გრძნობა, შემოიფარგლება მხოლოდ იმ „თამამი” ლექსიკური ერთეულების გამოყენებით, რომლებიც კონკრეტული ემოციისა და განცდის გულწრფელად გამოსახატად სჭირდება. ქალი პოეტის მხრიდან ასეთი გულწრფელობა, რომელიც მსოფლიომ კარგა ხნის წინ მოიტოვა უკან, ჩვენში ჯერ კიდევ გაკვირვებას იწვევს. დარწმუნებული ვარ, ბევრია ისეთი პოეტი ქალი, ვინც ირინას ლექსებში ისეთ სათქმელს პოულობს, რომლის თქმასაც თვითონ მხოლოდ გულში ბედავს. ეს არ არის ყურადღების მისაქცევად და იაფფასიანი ეპატაჟისთვის საჭირო სითამამე. ლექსებიდან ჩანს, რომ ავტორი უბრალოდ იმას წერს, რაც ეწერება და არაფრად დაგიდევთ საზოგადოებასა და ლიტერატურაში მიღებულ ნორმებსა და სტანდარტებს. როცა მის ლექსებს ეცნობი, აბსოლუტურ თვითმყოფადობასთან ერთად, იმასაც აცნობიერებ, რომ ამ პოეტს ქართულ ლიტერატურაში არ ჰყავს წინაპარი. მისი ლექსები შეუდარებიათ ნინო თარიშვილის ლექსებისთვის და პაოლოს „დარიანულებისთვის”, მაგრამ ეს არ მგონია მთლად სწორი ლიტერატურულ-გენეალოგიური ხაზის გავლება. თუ მაინცდამაინც ძირების ძიება გვინდა, ალბათ უფრო ანგლო-ამერიკელ რამდენიმე პოეტს ენათესავება, თუმცა ესეც შემთხვევითი გადაძახილები უფროა. როგორც უკვე ვთქვი, ირინა წერს იმას, რაც ეწერება, პარალელების გავლება კი ლიტერატორების და მკითხველების საქმეა.
კომპოზიციური თვალსაზრისით ირინას ლექსები ორ ნაწილად შეიძლება დავყოთ: ერთ ნაწილში მედიტაციურ-სენსუალური გაელვებები მოზაიკურადაა განლაგებული, საერთო განწყობა კი ფრაგმენტებს მტკიცედ კრავს და ეს დეტალები ერთიან ლექსად წარმოგვიდგება. მეორე ნაწილში ნარატიულ-ლირიკული პასაჟები ენაცვლება ერთმანეთს. ორივე კომპოზიციური ქარგა დილეტანტი მკითხველის დაბნეულობას იწვევს, პირველ შემთხვევაში მისთვის ზოგიერთს ზედმეტი დაქსაქსულობა დაუბრალებია, მეორე შემთხვევაში კი – პროზაული ტექსტის პოეზიად გასაღება. თუმცა ეს რა გასაკვირია, როცა მკითხველთა ნაწილს, სამწუხაროდ, მსოფლიო პოეტური გამოცდილების ზედაპირული ცოდნაც კი არა აქვს და ვერლიბრი დღემდე „ლიბერასტული ევროპის“ კულტურული დივერსია ჰგონია.
ირინა არ თამაშობს ლექსებში, ყველა ლექსის ლირიკული გმირი თვითონაა: ქმარს გაცილებული და, ერთგვარად, ემანსიპირებული ქალი; არც ისე კარგი დედა; ზარმაცი, მშობლების კმაყოფაზე მყოფი შვილი; შეყვარებული ქალი, რომელსაც, ღამით, თავისი ინდუსტრიული ქალაქის ქუჩებში ხეტიალი უყვარს. ღიად წერს თავის ქალურ პრობლემებზე, დედობრივ გამოცდილებაზე. სხვაგან ვერსად შეხვდებით საკეისრო კვეთის შემდეგ დარჩენილი ნაიარევის ასეთ ესთეტიზაციას:
„მაშინ ბავშვები არ მყავდა,
არც ნაიარევი მუცელი მქონდა.
მარინისტულ პეიზაჟს ჰგავს მუცელი,
ნაიარევი – ზღვის ჰორიზონტია,
ჭიპი – მზეა.
მოკლედ, მე ჩემი დაისი მაქვს“.
მე გულწრფელად მჯერა, რომ ეს საყოველთაო ყურადღება ხელს არ შეუშლის ირინას სამომავლოდ თავისი შემოქმედებითი პოტენციალის მაქსიმალურად გამოვლენაში. ბლოგს კი ენ სექსტონისადმი მიძღვნილი მისი პატარა ლექსით დავამთავრებ, რომელსაც „ნოემბრის ქალები“ ჰქვია (ავტორიც და ადრესატიც ნოემბერში არიან დაბადებულნი):
„მან პულიცერის პრემია მიიღო,
მე – რუსთაველის.
მეექვსე ჭიქაში
ფეხებზე გვეკიდა ნობელი.
საშინლად ვხარხარებდით.
ვამჩნევდით,
თუ როგორ წყდებოდა ფრთხილად
ჯაჭვი არაყში.
ყველა ხედავდა ჩვენს გარყვნილებას,
მოგვწონდა ჩვენც ეს,
„ნოემბრის ქალებს”.
