იმაზე მსჯელობისას, მივცეთ თუ არა ბავშვებს დავალებები არდადეგებისთვის, ჩემი სკოლის პირველი წლებიდან სულ ორი რამ მახსენდება:
მეორე კლასში რომ გადავდიოდი, დედამ ჩათვალა, რომ იმ ზაფხულს აუცილებლად უნდა მესწავლა ლამაზად წერა. აიღო მაშინ პედაგოგიკაში ფართოდ გამოყენებული „წერის დედანი” და არც კი ვიცი ზაფხულის განმავლობაში რამდენჯერ გადამაწერინა. ვიჯექი ცხელ დღეებში მაგიდასთან, ვწერდი, მესმოდა გარედან ბავშვების ჟრიამულის ხმები და ვფიქრობდი, რა საჭიროა მაინცდამაინც ლამაზად წერა შემეძლოს, უნაკლო ფორმების მიცემა ასოებისთვის და თუკი დავუშვებთ იმას, რომ საჭიროა, რაღა ამ ზაფხულის მშვენიერ დღეებში უნდა ვივარჯიშო ამაში, როცა უამრავი სხვა უფრო საინტერესო გასართობი არსებობს-მეთქი. დედამ მიზანს მიაღწია, იმ ზაფხულის ბოლოს უნაკლოდ ლამაზი ფორმები ჰქონდა ჩემს ნაწერს. მე ჩემს კითხვას მოგვიანებით გავეცი პასუხი: ახლა, როცა ჩემი 8 წლის შვილი არც ისე ლამაზად წერს, ვირჩევ, ზაფხული ზღვებისა და მდინარეების პირას თამაშსა და ჭყუმპალაობაში, ტყეებში სიარულში, მდელოზე კოტრიალში, ახალი ადგილების, ხალხის, ისტორიების გაცნობაში გაატაროს, ვიდრე წერაში ივარჯიშოს;
მესამე კლასში რომ გადავდიოდი, კლასის დამრიგებელმა, რომელიც ქართულსაც გვასწავლიდა, ჩათვალა რომ იმ ზაფხულს აუცილებლად უნდა მესწავლა სწრაფი კითხვა, ისე, როგორც „დიდი ადამიანები კითხულობენ” – წუთში 80 სიტყვა. ვიჯექი ცხელ დღეებში, ვკითხულობდი და ვცდილობდი უფრო სწრაფად მეკითხა, უფრო მეტი სიტყვის წაკითხვა მომეწრო ერთ წუთში და ვერაფერს ვერ ვიგებდი იმ ტექსტებიდან, რომელსაც ვკითხულობდი. მაგრამ „წერის დედანის” გადაწერასთან შედარებით ეს მაინც უფრო საინტერესო დავალება იყო. შიგადაშიგ რაღაც წინადადებას ვეჭიდებოდი, მერე ამბების გაგება დავიწყე. ზაფხულის შუაწელი იქნებოდა, უკვე საკმაოდ სწრაფად ვკითხულობდი, შემოდგომაზე კი ზუსტად ისე – როგორც ნორა მასწავლებელს გაუხარდებოდა.
იმ ზაფხულს მიღწეული კითხვის ტემპის დამსახურება იყო ის, რომ მომდევნო წლები, ზაფხულებიც და ზამთრებიც წიგნებში თავჩარგულმა გავატარე. მაშინ ასეთი გასართობი და ნუგეში სხვა არაფერი მეგულებოდა. მეხუთე კლასის ბოლომდე ყველა ახლოს არსებული „საბავშვო” წიგნი წაკითხული მქონდა. ამიტომ სადიდო წიგნების კითხვაც ადრე დავიწყე. ალბათ კითხვა მაინც მეყვარებოდა, რომ არა იმ ზაფხულის დავალება, მაგრამ ახლა, როცა ჩემი 8 წლის შვილი დიდად კარგად ვერ კითხულობს და ამ დრომდე სქელტანიან წიგნებს მე ვუკითხავ, შიგადაშიგ ვფიქრობ ხოლმე წუთში წასაკითხ 80 სიტყვაზე.
ჩემს შვილს გაუმართლა, ახლა ქართულად ბევრად მეტი და უფრო თანამედროვე საბავშვო წიგნია ნათარგმნი და მეც სიხარულით ვუკითხავ ყველაფერს, რასაც მოისურვებს. თუმცა როგორც დედების წესია, შიგადაშიგ ვჯავრობ იმაზე, რომ ჯერაც არ შეუძლია დამოუკიდებლად სწრაფად კითხვა, მარტო გადაშვება წიგნების სამყაროში.
„მოთმინება, მოთმინება” – ვუმეორებ თავს კარლსონივით და მაინც ვფიქრობ, რომ არდადეგებზე და მით უმეტეს ზაფხულში, ბავშვებს მტკივნეულად შესასრულებელი დავალებები არ უნდა ჰქონდეთ. თუმცა ეს ბევრი თავისუფალი დრო ახალი აღმოჩენების, დაკვირვებებისთვის და ცოდნის მიღებისად ნამდვილად უნდა გამოიყენონ. ვინაიდან თანამედროვე ბავშვებზე ვლაპარაკობთ, რომლებსაც ჩვენგან განსხვავებით, წიგნების გარდა, სხვა ბევრი გასართობი და ნუგეში აქვთ, აი რამდენიმე აპლიკაცია, რომელთან დამეგობრებაც არდადეგებს უფრო საინტერესოს გახდის. თანამედროვე ბავშვებს, ფურცელზე წერისა და წიგნიდან კითხვის გარდა, სხვა, ციფრული მოქალაქეებისთვის შესაბამისი უნარებიც სჭრიდებათ და მათ გამომუშავებაზე ორგანიზებულად და სისტემურად ჯერ კიდევ ძალიან ცოტა საგანმანათლებლო ინსტიტუციაში ზრუნავენ.
to do list – ეს აპლიკაცია მოხმარებისთვის განსაკუთრებით მარტივია ამ ტიპის აპლიკაციებს შორის და ამიტომაც გირჩევთ, თუმცა შეგიძლიათ, ბავშვის ასაკისა და ინტერესების მიხედვით გასაკეთებელი საქმეების სიის სხვა, უფრო შესაფერი აპი იპოვოთ. მე მომწონს, როცა ბავშვებს რაიმე საქმეს მივუჩენ. მანამდე ვისმენ მათ აზრს – რისი გაკეთება უნდათ, რას გეგმავენ, რა გაუხარდებოდათ; რა უნდათ, რომ მოვასწროთ ამ დღეს, კვირას, თვეს, ზაფხულს და ამ ყველაფერს შეძლებისდაგვარად ვითვალისწინებ. შესაბამისი აპლიკაციაც იმიტომ მომწონს, რომ ბავშვებს შეუძლიათ, თვითონ შეადგინონ თავიანთი დღის განრიგი, შესასრულებელი ამოცანები და მერე გაჰყვნენ მას. შეიძლება ყოველთვის არც დაიცვან, მაგრამ ჩვევა გამოუმუშავდებათ.
google maps – ზაფხული ალბათ მოგზაურებისა და გადაადგილებების თვალსაზრისით ყველაზე აქტიური პერიოდია და როდის, თუ არა ზაფხულში ღირს, ბავშვი მიეჩიოს რუკის გამოყენებას, მარტივ ნავიგაციას, მის სიახლოვეს საინტერესო ადგილების მოძებნას, მანძილის გაზომვას, დროის განსაზღვრას, შემოვლითი გზების დათვალიერებასა და ლანდშაფტების თავისებურებების დაკვირვებას ციფრულ რუკაზე.
Duolingo kids – თუკი ბავშვს ენების ინტერესი აქვს, დულინგვოს აპლიკაცია დაეხმარება ელემენტარული საკომუნიკაციო უნარების გამომუშავებაში და მცირე ლექსიკური ბაზის მარტივად შექმნაში. თუ ყოველდღიურად ცოტას ივარჯიშებს, რამდენიმე თვეში შეიძლება მხალხის მოკითხვა, კაფეში შეკვეთა, პატარა ამბების მოყოლა, გულითადი სალამი, გულწრფელი ბოდიში და თბილი დამშვიდობება მაგალითად ესპანურად, იტალიურად, თურქულად ან რომელიმე სხვა ენაზე.
seven – სავარჯიშო აპლიკაციაა, რომელიც მე, მაგალითად, ჩემთვის გადმოვწერე, მაშინ, როცა პანდემიამ მთელი ქვეყანა ჩაკეტა. თუმცა ჩემს შვილებს ისე მოეწონათ, მგონია, რომ სხვა ბავშვებსაც გაახალისებთ. პრინციპი მარტივია: დღეში ერთხელ 7 წუთი ვარჯიშისთვის – პერიოდულად ტელეფონი გეკითხება, გაქვს თუ არა ზედმეტი 7 წუთი იმისთვის, რომ შენს სხეულზე იზრუნო. ვარჯიშებიც მარტივია, ნებისმიერი ფიზიკური ძალისა და მომზადების პატრონი თავს ადვილად გაართმევს და რამდენიმე თვის შემდეგ უკვე იარსებებს ვარჯიშის ჩამოყალიბებული კულტურა. ამ პერიოდში რამდენიმე სხვა რამეც ვცადეთ – ბავშვებისთვის განკუთვნილი იოგის გაკვეთილები და ნაბიჯების მთვლელი აპლიკაციები. რაც უფრო ადრე გავიგებთ ჯანმრთელი სხეულის მნიშვნელობასა და ფასს, მით უკეთესი იქნება ჩვენივე ჯანმრთელობისთვის.
დაბოლოს, ასევე პანდემიის დროს აღმოჩენილი მნიშვნელოვანი გასართობი ჩემი შვილისგან – ფრინველებზე დაკვირვება. გაზაფხული და შემოდგომა ამ მხრივ განსაკუთრებით კარგი პერიოდია და თუკი პატარების ჩიტებით დაინტერესებას გადაწყვეტთ, ფრინველებზე დაკვირვება ფანჯრიდანვე შეგიძლიათ დაიწყოთ. შემოდგომისთვის კი ეზოს ბინადარი ფრინველების უპირატესობებს გაეცანით და მოამზადეთ თქვენი ეზო და გარემო ისე, რომ ჩიტებისთვის მაქსიმალურად მოხერხებული იყოს. ჩვენ, მაგალითად, ჩიტებისთვის აუზის გაკეთებას ვაპირებთ.
ცოტა დიდი ბავშვებისთვისაც მაქვს ერთი რესურსი: pixton – კომიქსები ბავშვებისთვის და მასწავლებლებისთვის, რომლებიც შეგიძლიათ გამოიყენოთ როგორც ინდივიდუალური, ასევე საკლასო აქტივობებისთვის.
