პანდემიისას მივხვდი – როცა კრიზისი იწყება, ყველა გაუკეთებელი საქმე და არსებული პრობლემა თავს გახსენებს და მძიმე ტვირთად გაწვება. პანდემიისასვე განსაკუთრებით ხშირად ისმის ფრაზა, რომ კრიზისი შესაძლებელია შესაძლებლობად იქცეს და რაც აქამდე ვერ შევძელით, ის გამოგვივიდეს. ჯერჯერობით უმეტესად ისევ შიშისა და გაურკვევლობის მდგომარეობაა, ვიდრე დალაგებული გეგმებისა და პერსპექტივების დანახვის. არ ვიცით, იქნება თუ არა, ე.წ. „მეორე ტალღა”, გაგრძელდება თუ არა სწავლება სკოლებში და რა ბედი ელის დისტანციურ სწავლებაში დაგროვილ გამოცდილებას. იქნება ეს სწავლების კომპონენტი და ვიზრუნებთ მის დახვეწაზე, თუ კვლავ მხოლოდ „შავი დღისთვის” გამოვიყენებთ ამ მეთოდს. თუ იმას დავუშვებთ, რომ კრიზისი შესაძლოა მართლაც იქცეს შესაძლებლობად, ვისურვებდი, განათლების სისტემა ბოლოს და ბოლოს უკეთესი გამხდარიყოს, მიღწევებთან ერთად პრობლემებზე გველაპარაკა და ამ სფეროში მყოფი ადამიანების ჩართულობით დაგვესახა პრობლემების მოგვარების რეალური გზები.
პანდემიამ ისიც აჩვენა, რომ ადამიანებს მიღწევებზე ლაპარაკი ურჩევნიათ სუსტი წერტილების დანახვას, რაც შესაძლოა ნორმალურიც იყოს, ასე ინუგეშებდე თავს განსაცდელებში. თუმცა ის პრობლემები, რომლებიც ჩვენს განათლების სისტემას აქვს, კიდევ უფრო ნათლად გამოჩნდა პანდემიის დროს და ვისურვებდი მასზე ისევე ხმამაღლა გველაპარაკა, როგორც მიღწევებზე, და არა მხოლოდ გველაპარაკა, არამედ გვეფიქრა კიდეც მათ მოგვარებაზე, ქმედება დაგვეწყო. პრობლემების დიდ ნაწილს სახელმწიფოს მზაობა და ქმედება სჭირდება, მაგრამ ცალკეულ ინიციატივებითაც შესაძლებელია რამე შეიცვალოს.
რა არის ის პრობლემები, რომლებმაც თავი კიდევ ერთხელ იჩინა გასულ თვეებში?
- სასწავლო ინფრასტრუქტურა, სადაც არ არსებობს სუფთა წყალი, სველი წერტილი და ადაპტირებული გარემო შშმ პირებისთვის; 2020 წლის მაისის მდგომარეობით საქართველოში არსებულ 1000-ზე მეტი სკოლის მოსწავლეებს სკოლის შენობაში არ აქვთ წყალი და სველი წერილი.
- ქართულენოვანი სასწავლო მასალების სიმწირე – ამ მიმართულებით ბოლო პერიოდში მნიშვნელოვანი ნაბიჯები იდგმება, თუმცა ბევრი დრო დავკარგეთ და წინ დიდი სამუშაოა. ინტერაქტიული ციფრული სასწავლო მასალები, მობილური აპლიკაციები, თუნდაც თამაშები, მეტი წიგნი და მეტი საკითხავი ონლაინბიბლიოთეკაში, რჩევები და გზამკვლევები მშობლებისთვის, როგორ მოიხმაროს ესა თუ ის რესურსი, როგორ დაეხმაროს ბავშვს სხვადასხვა სირთულის დაძლევაში. მხარდაჭერა ქართული საბავშვო წიგნების გამოცემასა და სხვა ენებიდან თარგმნას – მიუხედავად მომრავლებული წიგნისა, მაინც ძალიან, ძალიან მწირია ის ქართულენოვანი საბავშვო ლიტერატურა იმასთან შედარებით, რაც იქმნება.
- უთანასწორობა, რომელიც მოსწავლეთა სწავლის თანაბარ პირობებს გამორიცხავს – მოსწავლეთა დიდ ნაწილს არ მიუწვდება ხელი ციფრულ მოწყობილებებზე, სწრაფ ინტერნეტზე, არ აქვს სახლში სათანადო სასწავლო და სამუშაო სივრცე, უწევს ოჯახის საქმეებში მონაწილეობა ან კიდევ უარესი, მუშაობა საარსებო მინიმუმის მოსაპოვებლად; ჩვენ ზუსტი რიცხვებიც კი არ ვიცით ბავშვების, რომლებმაც, მაგალითად, დისტანციურ სწავლებაში ჩართვა ვერ მოახერხეს გაჯეტის არქონის ან საოჯახო საქმეების გამო. თუ მათ ვერ ვხედავთ, ვერც დავეხმარებით.
- მშობლებისა და მასწავლებლების ბავშვის საუკეთესო ინტერესებისთვის თანამშრომლობის პრაქტიკის არქონა – მშობელთა დიდ ნაწილს ჰგონია სწავლაზე პასუხისმგებელი სკოლაა; მასწავლებლები კი ფიქრობენ, რომ ყველაფერი, რაც არ გამოდის, ოჯახის ბრალია. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ორივე დაშვება მართალია, მთავარი ბავშვის ინტერესია და თუკი მშობლები და მასწავლებლები შეძლებენ დიალოგსა და თანამშრომლობას, ყველაფერი ბევრად უკეთ იქნება. გადანაწილებული და გაზიარებული პასუხისმგებლობა და საერთო მიზნის დასახვა აუცილებელია. ვფიქრობ, სახლებში ხანგრძლივად ჯდომისას ყველამ უკეთ დავინახეთ ის საჭიროებები, რომლებიც ჩვენს შვილებს აქვთ; ის პრობლემები, რომლებიც მათ სკოლებშია და ისიც, რამდენ რამეს ვერ და არ ვხედავდით ჩვეულებრივ პერიოდში – ესეც გამოცდილებაა და სკოლები მზად უნდა იყვნენ, მოუსმინონ მშობლებს, მეტიც, წაახალისონ, რომ მეტად ჩაერთონ სასწავლო პროცესის ოპტიმიზაციაში.
- ცენტრალიზებული სისტემა და დაბალი ავტონომია სკოლებს – ვინ იცის, პანდემიის დროს სკოლებს რომ მეტი თავისუფლება ჰქონოდათ, იქნებ დაკეტილი შენობების ცენტრალიზებულად დეზინფექციის ნაცვლად იმ ბავშვებისთვის ინტერნეტპაკეტები შეეძინათ ან სკოლის კომპიუტერები გადაეცათ, ვისაც ამის დამოუკიდებლად შეძენა არ შეეძლო; ან მუნიციპალიტეტებს რომ საგანმანათლებლო პროცესებში ჩართვის მეტი პასუხისმგებლობა ჰქონდეთ, იქნებ სწრაფი ტემპით აღეჭურვათ ბიბლიოთეკები მეტი წიგნით, რომლებსაც ბავშვებს სახლში გაატანდნენ და ნაცრისფერ დღეებს გაუმხიარულებდნენ. ხომ ვიცით, რომ ბავშვების მნიშვნელოვან ნაწილს საბავშვო წიგნებსა და სათამაშოებზე წვდომა არ აქვთ – იუნისეფის კვლევით დადგენილია, საგანმანათლებლო სისტემისადმი ხელმიაწვდომობის არქონა, ისევე როგორც უთანასწორობა და სუფთა სასმელ წყალზე ხელმიუწვდომლობა.
- პასუხის არქონა შეკითხვებზე – როგორ და რისთვის ვსწავლობთ? – ერთი შეხედვით ბანალური შეკითხვა მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მატარებელია და გულისხმობს როგორც სწავლის მოტივაციის საკითხს, ასევე დიფერენცირებულ მიდგომას სხვადასხვა ინტერესის მქონე ბავშვებისთვის, მეტ ნაკადს პროფესიულ სასწავლებლებში, ნაკლებ ერთსა და იმავე პროფესიის მქონე დაბალკვალიფიციურ კადრს და მეტ კონკურენტულ კადრს საბოლოოდ შრომის ბაზარზე, თავად სწავლებისას კი მეტ ინტერესსა და სიამოვნების მიღების შესაძლებლობას პროცესიდან.
- რა იქნება მერე? – გრძელვადიანი გეგმები მნიშვნელოვანია იმისთვის, რომ ვიცოდეთ, სად მივდივართ, რა ხედვა გვაქვს, რა გვჭირდება მიზნამდე მისაღწევად და პერიოდულად გადავამოწმოთ, რამდენად სწორად მივდივართ საბოლოო მიზნამდე. ამგვარი გეგმების არარსებობა და გრძელვადიანი ხედვის არქონა არის მიზეზი ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი პრობლემისა.
