ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

ფლეშბარათებისა და სამუშაო ფუცლების გამოყენების უპირატესობა გაკვეთილზე

ისევე როგორც ყველა მოტივირებული მასწავლებელი, მეც ყოველთვის ვეძებ სხვადასხვა მეთოდს სასწავლო პროცესის გასახალისებლად, იმისთვის, რომ სწავლის პროცესი რუტინად არ იქცეს მოსწავლეებისთვის, რომ ფიზიკა მათთვის საყვარელ და საჭირო საგნად ვაქციო.

მინდა, საკუთარ პედაგოგიურ პრაქტიკაზე დაყრდნობით გაჩვენოთ ფლეშბარათებისა და სამუშაო ფურცლების გამოყენების უპირატესობა ფიზიკის გაკვეთილზე. შევეცადე, უცხო ენებისა და მათემატიკის სწავლებისას კარგად აპრობირებული ეს მეთოდი ფიზიკაშიც გადმომეტანა.

რა არის ფლეშბარათი (flashcard) და სამუშაო ფურცელი (worksheet)? ესენია მცირე ზომის ბარათები, რომლებზეც დატანილია მოკლე ინფორმაცია: განმარტება, ნახატი, ნახაზი, სქემა, დიაგრამა, ამოცანა, რომელიც შეგვიძლია გამოვიყენოთ საგაკვეთილო პროცესში.

როგორი უნდა იყოს ფლეშბარათები და სამუშაო ფურცლები? რა თქმა უნდა, ფერადი, ადვილად აღსაქმელი და დასამახსოვრებელი, მარტივი, მრავალჯერადი გამოყენების, მაგრამ მათი მომზადებისას აუცილებელია უამრავი ნიუანსის (სწავლების საფეხურის, კლასის, მოსწავლეთა მზაობის, ცოდნის დონის) გათვალისწინება.

ფლეშბარათებისა და სამუშაო ფურცლებისა დამზადებისას მასწავლებელმა, პირველ რიგში, უნდა გაითვალისწინოს მოსწავლეთა აზროვნების დონე, კლასის საჭიროებები, მოსწავლეთა უნარები, ცოდნის გამოცდილება, ბუნებრივი შესაძლებლობები და ინტერესები. მან სწორად უნდა შეარჩიოს გაკვეთილის შესაბამისი აქტივობები და სასწავლო მასალა ბარათებსა თუ ფუცელებზე გადაიტანოს. მასწავლებელმა სწორად უნდა განსაზღვროს, რა მიზანს ემსახურება მათი გამოყენება, რომელი აქტივობების განხორციელება შეგვიძლია მსგავსი ბარათებით, რა გავლენას მოახდენს მათი გამოყენება მეხსიერების გაუმჯობესებაზე.

სასურველია, ასეთი ფლეშბარათებისა და სამუშაო ფურცლების კომპლექტი მოჰყვებოდეს სასკოლო სახელმძღვანელოს დანართის (სამუშაო რვეულის) სახით, მაგრამ თუ მასწავლებელი კრეატიულია, მოტივირებული და „ცოტათი განსხვავებულიც“, შეუძლია, თვითონვე დაამზადოს ისინი კონკრეტული საკითხის შესასწავლად ჟურნალებიდან ამოჭრილი თუ ინტერნეტში მოძიებული სურათების საშუალებით.

ფლეშბარათები ერთ-ერთი საუკეთესო და ეფექტური საშუალებაა ინფორმაციის მისაღებად. ეს ბარათები ხელს უწყობს ლოგიკურ-მათემატიკური და სივრცული ინტელექტის განვითარებას, საშუალებას აძლევს მოსწავლეს, ადვილად აითვისოს და დაიმახსოვროს ახალი ინფორმაცია, ტერმინი, განმარტება, ფორმულა. ასევე მათი მეშვეობით ადვილია ინფორმაციის აღდგენა და აუდიტორიისთვის წარდგენა. სწავლა-სწავლების პროცესი უფრო ეფექტური ხდება, თუ მასწავლებელი რაღაც ინტერვალით მიმართავს გამეორების მეთოდს. ინტერვალებით გამეორება არის სივრცეში გამეორება და მეხსიერებაში შენახვის ტექნიკა, რომელიც თამამად შეიძლება გამოვიყენოთ სწავლის პროცესის გასაუმჯობესებლად.

რაც შეეხება სამუშაო ფურცლებს, ისინი წარმატებით შეგვიძლია გამოვიყენოთ დიფერენცირებული სწავლებისთვის, სამუშაო ფურცელი შეგვიძლია შევადგინოთ მოსწავლის სწავლების ტემპის, ცოდნის დონის, ამოცანის სირთულის, სწავლის სტილისა და ინტერესების მიხედვით (Heacox, 2002).
დაკვირვება აჩვენებს, რომ საშუალო და საშუალოზე დაბალი აკადემიური მოსწრების მოსწავლეც კი სამუშაო ფურცლების გამოყენებისას უფრო აქტიური ხდება და უფრო მეტ ცოდნას იძენს.

სამუშაო ფურცლებზე მოცემული დავალების შესრულების შემდეგ მოსწავლეს თუ გადავცემთ პასუხებს („გასაღებს“), ის თავად შეაფასებს საკუთარ შესაძლებლობებს, მოინიშნავს, რა გააკეთა სწორად და რა – არასწორად, რა საკითხი იცის და რაზე სჭირება ყურადღების გამახვილება, ანუ ეწევა თვითრეფლექსიას, წარმოდგენილი შემთხვევა კარგი მაგალითია იმისა, თუ როგორ შეიძლება, მოსწავლემ თა­ვად შეაფასოს საკუთარი სწავლის დონე და თავადვე განსაზღვროს დრო, რომელიც მას სას­წავლო მიზნის მისაღწევად დასჭირდება.

სამუშაო ფურცლებითა და ბარათებით მარტივდება სსსმ მოსწავლეებთან მუშაობა და მათთვის ინდივიდუალური სასწავლო გეგმის შედგენა. ასეთი მოსწავლეები ბარათების საშუალებით ახერხებენ კავშირების დადგენას, ბარათების იდენტიფიკაციას და ა.შ.
ასევე ეფექტურია მრავალრიცხოვან კლასში სამუშაო ფურცლებით ბლიც-გამოკითხვა. მაგალითად, ფლეშბარათებს თუ მივცემთ ასაწყობი ფაზლის სახეს და მოსწავლეებს შევთავაზებთ ასეთ თამაშს: „არ გაწყვიტო ჯაჭვი“, ერთ ჯგუფს დავალებად მივცემთ „ძალას“, ხოლო მეორეს – „სიმძიმის ძალას“, ისინი ადვილად გაართმევენ თავს დავალებას და მოახდენენ ასეთ დაჯგუფებას:

სახელწოდება აღნიშვნა SI სისტემის ერთეული შემოკლებული აღნიშვნა გამოსათვლელი ფორმულა მუდმივი სიდიდე
ძალა F ნიუტონი    
სიმძიმის ძალა Fსიმ ნიუტონი F=mg g»9.8 ნ/კგ

 

ამ სტატიაში წარმოდგენილია ჩემ მიერ შექმნილი ფლეშბარათები და სამუშაო ფურცლები, რომლებსაც აქტიურად ვიყენებ საგაკვეთილო პროცესში. ამ მეთოდით ჩატარებული გაკვეთილები სახალისოა; მოსწავლთა აბსოლუტური უმრავლესობა ჩართულია; მათი საჭიროებების შესწავლით და მათი სურვილების გათვალისწინებით მათთან ერთად ვადგენ სამუშაო გეგმას და შემთხვევითობის პრინციპით ვანაწილებ დავალებებს. ვცდილობ, თითოეულ მოსწავლეს მოვარგო ისეთი worksheet, რომ მივცე საკუთარი შესაძლებლობების მაქსიმალურად გამოვლენის საშუალება. შემუშავებული გვაქვს დროის მენეჯმენტი, თითოეული მოსწავლე ეწევა თვითრეფლექსიას და იღებს უკუკავშირს, ახდენს თვითშეფასებას და ცდილობს მიღებული შედეგების გაუმჯობესებას.

ამ ფლეშბარათზე მოცემულია ნახატები და მოსწავლეს ევალება, განსაზღვროს (ამოჭრას, დააჯგუფოს, მიუწეროს) აგრეგატული მდგომარეობა ოთახის ტემპერატურაზე:

ამ ფლეშბარათის გამოყენება კი სხვადასხვაგვარად შეიძლება: თავისუფალ ადგილზე იწერება ამოცანა, ნახატის ქვეშ კი – მისი სწორი პასუხი. მაგალითად: განსაზღვრეთ მანქანის სიჩქარე, მანქანის მიერ განვლილი მანძილი, მანქანის მიერ მგზავრობისას დახარჯული დრო, – და ა.შ. გარდა ამისა, მოსწავლეს ეძლევა საშუალება, თავად მოიფიქროს ამოცანა ამ თემაზე. შეგვიძლია მივუთითოთ თითოეული სხეულის სიჩქარის სხვადასხვა ერთეული, მოსწავლემ ისინი გადაიყვანოს SI სისტემის ძირითად ერთეულებში და ერთმანეთს შეადაროს:

მოცემული ბარათის საშუალებით მოსწავლეს საშუალება ეძლევა, ააგოს სიჩქარის დროზე დამოკიდებულების გრაფიკი:

აქ წარმოდგენილ ბარათებზე კი მოცემულია სხვადასხვა სირთულის ამოცანები ბერკეტის წონასწორობის შესახებ. ამ ამოცანების გამოყენება სხვადასხვაგვარად შეიძლება:

  • მივცეთ ფლეშქარდები მოსწავლეებს ცოდნის დონის გათვალისწინებით (დიფერენცირებული სწავლება)
  • ან როგორც საშინაო დავალება
  • ან როგორც შემაჯამებელი სამუშაო

 

მომდევნო ამოცანაში მოცემული ფლეშბარათი მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს ჯგუფური (წყვილებში) მუშაობისთვის საკუთარი შეხედულებისამებრ:

 

 

რეკომენდაციას ვუწევ „ფლეშბარათებისა და სამუშაო ფუცლების“ მეთოდით სწავლების პოპულარიზაციას, რადგან ის ძალიან კომფორტულია მასწავლებლებისთვისაც და მოსწავლეებისთვისაც, თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ამ მეთოდით სწავლობს უფრო მეტი მოსწავლე და სწავლობს უფრო მეტს, ხდება ინფორმაციის შენარჩუნება და იზრდება მოსწავლეების ჩართულობა საგაკვეთილო პროცესში.

ფლეშბარათებითა და სამუშაო ფუცლებით სწავლება ინტერაქციული სწავლების მეთოდია და ღირებულია გრძელვადიანი მეხსიერების გაუმჯობესებისთვის, ეხმარება მოსწავლეებს როგორც საკუთარი თავის აღმოჩენაში, ისე გუნდური მუშაობის პრინციპების გათავისებაში.

 

გამოყენებული ლიტერატურა:

  1. ეროვნული სასწავლო გეგმა – https://ncp.ge/
  2. ლ. ჩიჩუა, რ. ქანთარია. „ფიზიკის ამოცანათა კრებულები“. მე-7, მე-8 კლასები

 

 

 

 

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი