პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

ლტოლვილობის ტკივილი

თანამედროვე მსოფლიოს ყოფასა და ხელოვნებაში ლტოლვილობის თემა აქტუალურია. ქართველი მკითხველისთვისაც მტკივნეული და მრავალმნიშვნელოვანია მასთან დაკავშირებული განცდები. ამავე დროს, სოციო-პოლიტიკურ ასპექტებთან ერთად ეს თემა პარადიგმულია, რადგან ქრისტიანული მსოფლმხედველობის ადამიანის ქვეცნობიერში დალექილია პირველსამშობლოს, სამოთხის დაკარგვით გამოწვეული ტკივილი. ეს კი ზედაპირზე ხშირად წამოტივტივდება ხოლმე, როგორც ამაოებისა და წუთისოფელში გაუცხოების სიმწარის განცდა. სწორედ ამ ყოფით-რეალურსა თუ კულტურულ პარადიგმულ სიბრტყეში მოიაზრება თანამედროვე გერმანელი მწერლის, კრისტოფ ჰაინის, რომანი „დაკარგული მიწა“.

კრისტოფ ჰაინის რომანის ქარგა გაშლილია ლტოლვილისა და ქალაქის ურთიერთობის ფონზე. ლტოლვილი ბერნჰარდ ჰაბერია, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, 1950 წელს, მშობლებთან ერთად ბრესლაუდან საქსონიის ერთ პატარა ქალაქში, გულდენბერგში, ჩაასახლეს. ომის შემდეგ დადგენილი ახალი საზღვრების მიხედვით, გერმანული პროვინციები, ოდერის გადაღმა, პოლონეთის შემადგენლობაში შევიდა და იქაურ გერმანელებს სამშობლოში დაბრუნება აღარ შეეძლოთ. ლტოლვილები კი სხვადასხვა ქალაქში გაიფანტნენ, მათ შორის, გულდენბერგში, სადაც ადგილობრივი მცხოვრებნი დიდი სტუმართმოყვარეობით არ შეხვედრიან. ისინი, ლტოლვილები, უცხოები იყვნენ, რომელთა მიმართ ხალხი ერთდროულად გრძნობდა გაუცნობიერებელ სიძულვილსაც და ლტოლვასაც. უცხოსადმი ამგვარი დამოკიდებულებაც პარადიგმულია და მსოფლიო ლიტერატურაში, მათ შორის, ქართულშიც, არაერთგზის არის მხატვრულად დამუშავებული და გააზრებული. უცხოს, ერთი მხრივ, დისჰარმონია შეაქვს უკვე ჩამოყალიბებულ, მწყობრ და შეჩვეულ წარმოდგენათა თუ ზნე-ჩვეულებათა კულტურულ სისტემაში, იმავდროულად, იგი ასრულებს ერთგვარი გადამხალისებლის, ძველში სიახლის შემტანის ფუნქციასაც, რაც არ არის იოლი და ადვილად შესაგუებელი პროცესი.

რომანი კარნავალით იწყება და კარნავალითვე მთავრდება. ეს არის ერთი და იგივე ზეიმი, რომელსაც შუაში წყვეტს მწერალი და ამ სივრცეში, ვერტიკალური ჩაღრმავების გზით გაშლის ამბებს. თხრობის დრო მეოცე საუკუნის მეორე ნახევარს მოიცავს, მეორე მსოფლიო ომის დამთავრებიდან ბერლინის კედლის დანგრევის ჩათვლით. ამ დრო-სივრცეში კი თამაშდება ადამიანური ვნებების დრამა. ცხოვრება ხომ კარნავალს ჰგავს, სადაც ადამიანები ნიღბებით გამოდიან „გარეთ“ და მათი ნამდვილი სახე მხოლოდ ღმერთმა თუ იცის. ჰაბერიც, რა თქმა უნდა, ათასნაირ ნიღაბს ირგებს, მაგრამ მწერალი მაინც ახერხებს, მისი ნამდვილი სახე დაგვანახვოს და შეგვაღწევინოს მისი სულის იმ ბნელ კუნჭულში, სადაც სიძულვილი იბადება.

მწერალი რომანში გვიხატავს, როგორ ცდილობს პატარა ლტოლვილი ბიჭი ბერნჰარდი ცხოვრებაში დამკვიდრებას, ქალაქის შეუვალ სივრცეში შეღწევას. მწერალი პერსონაჟის ბედს, რა თქმა უნდა, აზოგადებს და ლტოლვილობას კაცობრიობის ერთ-ერთ ყველაზე მტკივნეულ პრობლემად წარმოაჩენს. ამიტომაცაა, რომ ეს ტკივილი რომანის ბოლოს კი არ იხსნება, არამედ მძაფრდება და ახალი ძალით წარმოჩნდება. ლტოლვილი ჰაბერის შვილი თავს, რა თქმა უნდა, ქალაქის მკვიდრად მიიჩნევს და უკვე სხვას უპირისპირდება, როგორც უცხოსა და ლტოლვილს, და ეს დაპირისპირება კვლავ აუხსნელ ზიზღსა და სიძულვილს ეფუძნება. აი, რა დიალოგი გაიმართება ჰაბერსა და მის შვილს შორის:

„_იქ წეღან რა აყალმაყალი იყო?

_სად?

_სად და წეღან, დაგინახეთ, დახლთან რაღაცას ყაყანებდით.

_ააა. არაფერი ისეთი, ორი ვიეტნამელი გავაძევეთ კარნავალიდან.

_დაანებე მაგათ თავი. მით უმეტეს, თუ საკარნავალო კოსტიუმებიც ეცვათ.

_კარნავალი გერმანელთა დღესასწაულია, მაგათ აქ რა ესაქმებათ?

_რა გითხრეს ამისთანა, გეჩხუბნენ?

_არა, პირდაპირ გავისტუმრეთ გარეთ, გავყარეთ. აბა, აქ ამ კარნავალზე რა დაუკარგავთ?

_პაულ, დაანებე მაგ ხალხს თავი, ეგენი საბრალო ლტოლვილები არიან. მაგათ თავიანთი უბედურებაც ეყოფათ. ეგენი ჩვენ არაფერს გვიშავებენ და არც გვერჩიან.

_ეგენი აქ ვინ დაპატიჟა? პირადად მე არა.

_ბაბუაშენიც ლტოლვილი იყო.

_ეგ სულ სხვა რამეა, მამა, ბაბუაჩემი გერმანელი იყო და უფლება ჰქონდა, აქ ეცხოვრა“.

ამგვარი დიალოგი იმას გვაფიქრებინებს, რომ მწერალი პრობლემის გადაწყვეტის გზას არ ან ვერ გვთავაზობს და ჭრილობას კვლავ ღიას ტოვებს, თუმცა გამოსავალი თვითონ რომანში მოიძებნება. მწერალს არ სურს, მკითხველს თავს მოახვიოს რაიმე თვალსაზრისი, მაგრამ უბიძგებს უცხოსა და ლტოლვილისადმი იმ თანაგრძნობის გამოჩენისკენ, რომელმაც ეს ტკივილი უნდა აღმოფხვრას. მწერალს სურს, ადამიანთა შორის ამ გაუცხოების არსს ჩასწვდეს და ამიტომ გულდასმით გაჩხრეკს და კიდევ ერთხელ მოგვახილვინებს ადამიანთა სულის ჯურღმულებს.

ჰაბერის ბავშვობის წლების წარმოჩენას რომანში ყველაზე დიდი დრო ეთმობა, რადგან სწორედ ბავშვობამ განსაზღვრა მთელი მისი შემდგომი ცხოვრება. მისმა გულმა, გონებამ და სულმა ბავშვობის წლებში მიიღო ის იმპულსები, რომლებმაც შემდგომ მთელი მისი ცხოვრება წარმართეს და განაპირობეს. ბერნჰარდისთვის ქალაქი გუნდერბერგი გაუთანაბრდა მტერს, რომელიც ყოველი ხერხით ცდილობდა მისი და მისნაირების (ლტოლვილების) თავისი სხეულიდან მოკვეთას, გასრესას, განადგურებას. ტომას ნიკოლასი იხსენებს მასწავლებელთა დამოკიდებულებას ჰაბერის მიმართ, როგორც უცხოსადმი, პოლონელისადმი. არადა, ჰაბერი მათსავით გერმანელია, უბრალოდ, მისი სამშობლო ახლა პოლონეთის შემადგენლობაშია. ქალაქისთვის კი მთავარია ლტოლვილის დამცირება და შეურაცხყოფა, თითქოს ლტოლვილებთან გააიგივა ხალხმა თავისი გაჭირვების მთავარი მიზეზი.

ათი წლის ჰაბერი სკოლაში ადამიანების კი არა, თითქოს მხეცების გარემოცვაში აღმოჩნდა და მიხვდა, მათგან მხოლოდ ფიზიკური ძალით თუ დაიცავდა თავს. ამიტომაც ბრჭყალებს ალესილი კბილები დაუპირისპირა და „სისხლი სისხლისა წილ“ ცხოვრების მთავარ პრინციპად იქცია. პირველსავე გაკვეთილზე მასწავლებელი შეეცადა ლტოლვილი ბავშვისთვის შეეგონებინა, რომ ის ბრესალუდან კი არ იყო, არამედ ვროცლავიდან, რადგან მის ქალაქს ახლა ეს სახელი ერქვა. ჰაბერმა, მართალია, მორჩილად დაუქნია თავი მასწავლებელს, მაგრამ გულის სიღრმეში მონურ თავდახრას ამაყი ღირსება დაუპირისპირა და ვიდრე მერხზე დაჯდებოდა, ჩაიბურდღუნა: „ხო, მაგრამ მე მაინც ბრესლაუში დავიბადე“. ამ წუთებში მისი პირით თითქოს მისი წინაპრების აჯანყებული სისხლი ხმიანობდა, რომელიც არ ეგუებოდა მშობლიური მიწის დაკარგვას. ბავშვს წინააღმდეგობის ამ უცნაურ და აუხნელ ძალას სწორედ ის წინაპრები ანიჭებდნენ, რომლებიც სიცოცხლეს მის სულში აგრძელებდნენ და უშეღავათო, უსამართლო ბრძოლაში ძალას მატებდნენ.

ჰაბერმა შეურაცხმყოფელ თანატოლს, რომელმაც მის ჩანთას ფეხი ჰკრა და მოისროლა, კისერი დაუნდობლად და გულგრილად მოუგრიხა და ყველას აგრძნობინა, რომ დამცირებას არავის შეარჩენდა. ამგვარად გაინაპირა თავი მან არა მხოლოდ თანატოლებისაგან, არამედ დიდებისა და მთელი ქალაქისაგან და სხვათა სიძულვილს აგრესიით დაუპირისპირდა. მასში მხოლოდ თვითგადარჩენის ცხოველური ინსტინქტი მოქმედებდა. მამამისთან, ცალხელა დურგალთან ერთად ულმობელ ცხოვრებას შეჭიდებული სიცოცხლეს მხოლოდ მუქ ფერებში აღიქვამდა. ამიტომაც იყო, რომ ერთადერთ ერთგულ მეგობრად ძაღლი, ტინცი, ეგულებოდა. საგულისხმოა ისიც, რომ ბერნჰარდი სწავლაში უგულისყურობას იჩენდა და განსაკუთრებით უცხო ენების შესწავლა უჭირდა. შეიძლება ესეც გაუცნობიერებელი შინაგანი პროტესტის გამოვლენად მივიჩნიოთ. ბავშვი ეწინააღმდეგებოდა ყოველივე უცხოს, რათა ძირი და ფესვი საბოლოოდ არ ამოეგდო მშობლიური მიწიდან, იმ „დაკარგული სამშობლოდან“, რომელიც მის წარმოსახვაში მითად იქცა და რომლის ერთგულებისა და სიყვარულისთვის სასტიკ დევნასა და შეურაცხყოფას განიცდიდა. მისი სამშობლო ახლა სხვისი იყო. სადაც მივიდნენ, იქაც სხვები დახვდნენ და თითქოს ჰაერში გამოეკიდნენ, თითქოს მიწაზე ფეხის დადგმის უფლებასაც კი ართმევდნენ. ჰაბერი მიხვდა, რომ ეს უფლება, სამწუხაროდ, მხოლოდ ძალადობით შეიძლებოდა მოეპოვებინა. გულდენბერგი ხომ ლტოლვილებს დაუპატიჟებელი სტუმრებივით შეხვდა. „ლტოლვილებს გერმანელებად არც მიიჩნევდნენ, ზურგს უკან ლანძღავდნენ, პოლონელებს, ან სხვა ჯიშის რუსებს ეძახდნენ და ასე განასხვავებდნენ იმ დამპყრობელი, ნამდვილი რუსებისაგან“. ქალაქი გულდენბერგი ბოროტად ცდილობდა, რომ უცხოები მოეშორებინა. ამას კარგად გრძნობდა ბერნჰარდის მამაც, რომელმაც, საკუთარი, რის ვაი-ვაგლახით შეკოწიწებული სახელოსნოს დაწვის შემდეგ პოლიციელს განუცხადა, დამნაშავე მთელი ქალაქიაო. ქალაქის ამ სიძულვილს შეეწირა ჰაბერის ძაღლიც, რომელიც სასტიკად მოკლული იპოვეს. მაშინ ჰაბერი დაიმუქრა: „ვინც ტინცი მოკლა,… მოვკლავ“. სკოლის დირექტორი და მასწავლებლები ამაოდ ცდილობდნენ, ბიჭი დაშინებით დაერწმუნებინათ, რომ საკუთარი სიტყვები უკან წაეღო, მაგრამ ჰაბერმა მაინც ჯიუტად გაიმეორა: „თვალი თვალის წილ, მარყუჟი მარყუჟის წილ“. ჰაბერმა თვის გარშემო მარტოობის მაღალი და მტკიცე გალავანი შემოივლო და არა მხოლოდ ქალაქს, თითქოს მთელ სამყაროსაც დაუპირისპირდა. მას ყველა პირობა ჰქონდა იმისთვის, რომ სასტიკ დამნაშავედ ქცეულიყო, მაგრამ მწერალმა იგი ამისთვის არ გაიმეტა. მართალია, მისი ცხოვრებაც სავსე იყო წვრილმანი თაღლითობებითა და ტყუილით, მაგრამ ის სხვათაგან მაინცდამაინც არ განირჩეოდა. რაღაც შინაგანი იმპულსი, თავმოყვარეობა მას არ აძლევდა საშუალებას თავისი „დაკარგული მიწა“ შეერცხვინა. იმ მიწის ხსოვნა აძლებინებდა და ზნეობის საყრდენს საბოლოოდ არ აკარგვინებდა.

მწერალი ცდილობს, ჰაბერის ბნელ ლაბირინთად ქცეულ სულში შეღწევას და ჩვენც შეგვიყოლებს პატარა ლამპრით ხელში. ეს ლამპარი კი ბერნჰარდის ცხოვრებაში ხან სიყვარული, ხან სიკეთე, ხან თანაგრძნობა, ხან მეგობრობა, ხან დანდობა იყო. რომანის მთხრობელი პერსონაჟები განსხვავებული რაკურსით გვიხატავენ ბერნჰარდის ცხოვრების ერთსა და იმავე ან სხვადასხვა პერიოდს და, ამავე დროს, საკუთარ თავსაც წარმოგვიჩენენ. ასე რომ, მთავარ გმირთან ერთად ჩვენ თვალწინ ხუთი სხვადასხვა ადამიანის ცხოვრებაც სისხლსავსედ იხატება. ჰაბერი ცხოვრების მდინარეში სხვებივით ჩაერთო და ბევრჯერ ყოფილა ფსკერზე დანთქმის საშიშროების წინაშე, თუმცა გადარჩა, რადგან მისი მიზანი ნებისმიერ ფასად სწორედ ეს გადარჩენა იყო. როგორც მისი ამხანაგი მარიონ დემუცი ამბობს, მას ერთი მიზანი ჰქონდა, „თავისი გაეტანა“, „ყველაფერში ჯიქურ თავით მიდიოდა“ და ოცნებობდა იმ დღეზე, როდესაც ყველას სამაგიეროს გადაუხდიდა. პეტერ კოლერი ჰაბერს ეკითხება, შენ ამბობ, შურისძიება ტკბილიაო, მაგრამ ვინ რა დაგიშავა? ჰაბერი კი ასე პასუხობს: „ვერაფრით დავივიწყებ, როგორ მიგვიღეს. დღესაც მახსოვს ჩვენი აქ მოსვლის დღე. მახსოვს, როგორ გვიყურებდნენ. მაღაზიაში რომ შევდიოდი, ხელებში ეჭვით შემომცქეროდნენ. მარტო მაღაზიის მეპატრონე კი არა, ყველა. ფულის გადახდისას, ზურგშიც და ყოველი მხრიდან შემმოწმებელ, გამჭოლ მზერას ვგრძნობდი. ვიცი ეჭვობდნენ, საიდან აქვს ამ ბიჭს ფული, ალბათ მოიპარაო. იცი, კოლერ, ისე გვექცეოდნენ, დავიფიცე, ერთ დღეს შურს ვიძიებდი. სწორედ მათ გამო ვიყავით მშიერ-მწყურვალნი. და მერე უცბად დადგა დრო, როცა მათაც უნდა განეცადათ, როგორია ყველაფრის დაკარგავა. არც არავის უთხოვია, გვერდით დაგვიდექიო, მაშინვე მათ გვერდით გავჩნდი, როგორც ნეხვს, ისე გვექცეოდნენ“. ჰაბერმა, ასე თუ ისე, შეძლო შურისძიების დამღუპველი, დამანგრეველი გრძნობის გადალახვა, მაგრამ მთელი ცხოვრება ეჭვი და უნდობლობა ღრღნიდა მის სულს. დიდი ძალისხმევის ფასად ისიც ერთ ჩვეულებრივ მოქალაქედ იქცა. როდესაც, ბოლოს და ბოლოს გამართლდა მისი ეჭვი, რომ მამამისს თავი კი არ მოეკლა, არამედ სხვებს ჩამოეხრჩოთ, შურისძიების გრძნობამ ძველებური ძალით ვეღარ იფეთქა. დროს დიდი ტკივილებიც „მოერჩინა“ და გაეფერმკრთალებინა.

მწერალი რომანში არ მისდევს სწორხაზობრივ თხრობას. ჩანართი ამბებითა თუ გადახვევებით არ ჰყვება ლტოლვილი მთავარი გმირის თავგადასავალს თანმიმდევრობით, არამედ ირჩევს ერთგვარი სარკისებური თამაშის პრინციპს. რომანში რამდენიმე მთხრობელია, რომლებიც გვიყვებიან თავიანთ ამბებს და მათ თხრობაში ირეკლება ლტოლვილი ბერნჰარდ ჰაბერისა და მისი ოჯახის ცხოვრებაც. ასე რომ, მთავარი პერსონაჟი არ დგას რომანის ცენტრში. უნდა ითქვას, რომ რომანის ქარგა არც არის ამგვარი ცენტრისკენული, როდესაც ყველა „გზა“ მისკენ მიდის, არამედ ყოველ ამბავს აქვს თავისი ცენტრი, რომელთანაც ხან ახლო რადიუსზეა ბერნჰარდი, ხან დაცილებული. თუმცა მკითხველის ყურადღება მას არასოდეს სცილდება, მაშინაც კი, როდესაც მთხრობელი იმდენად ჩაეხვევა ხოლმე თავისი ამბის ლაბირინთში, რომ ბერნჰარდი, ერთი შეხედვით, მოლოდინის ჰორიზონტიდან თითქოს ქრება. ამიტომაც ვახსენეთ სარკის პრინციპი, რადგან მთხრობელთა სარკეში ჰაბერი მხოლოდ მაშინ ირეკლება, როდესაც მის ახლოს ჩაივლის. თხრობის ამგვარი პრინციპი მწერალს საშუალებას აძლევს სხვა პერსონაჟებიც გამოკვეთოს და, ამასთანავე, დახატოს მთელი ქალაქი, როგორც პერსონიფიცირებული სახე. თვითონ ბერნჰარდიც ქალაქს სწორედ ამგვარად, ერთ მთლიანობაში აღიქვამს. საგულისხმოა, რომ მწერალს თვითონ ჰაბერი არ გამოჰყავს მთხრობლად, ე. ი. მას არ ალაპარაკებს საკუთარ განცდებზე, ამით თითქოს ერთგვარ დისტანციას ქმნის მასთან, როგორც უცხოსთან, თუმცა იგი სხვებთან დიალოგებში, რა თქმა უნდა, ამჟღავნებს თავის დამოკიდებლებას გარესამყაროს მიმართ _ ეს იქნება ყოფითი ამბები თუ ფილოსოფიურ-რელიგიური საკითხები, მაგრამ ჰაბერი მაინც სხვათა სარკეებში არეკლილი მოჩანს, სხვათა მიერ დანახული და შეფასებული. ამგვარი პრინციპი მკითხველსაც ერთ-ერთ მათგანად აქცევს, რომელმაც თავის შთაბეჭდილებათა სარკეში უნდა ასახოს ამ ლტოლვილის ცხოვრება და მასთან გარკვეული ურთიერთობა დაამყაროს, თანაუგრძნოს და თავის სიყვარულის ველში მისი აგრესია გაანეიტრალოს.

რომანს ხუთი მთხრობელი ჰყავს: ტომას ნიკოლასი, რომელიც ძირითადად ბერნჰარდთან ერთად გატარებულ სკოლის წლებს იხსენებს; მარიონ დემუცი, რომელიც ჰაბერის ახალგაზრდობის, მის პიროვნებად ჩამოყალიბების გზას ირეკლავს; პეტერ კოლერი, რომლის თხრობაშიც ბერნჰარდის ცხოვრებაში დამკვიდრებისა და მისი ოჯახური ამბები წარმოჩნდება; კატარინა ჰოლენბახი, რომელიც ჰაბერის რომანტიკული გატაცებების მოწმეა (ბარბისთან რომანი და სხვა); ზიგურდ კიცეროვი, რომელიც მოგვითხრობს, როგორ ჩაეწერა ჰაბერი ქალაქის ელიტაში, საკუთარი ბიზნესი ააწყო და პატივსაცემ მოქალაქედ იქცა.

ხუთივე პერსონაჟის თხრობა რეალისტურია და დოკუმენტურობის შთაბეჭდილებას ტოვებს. მიუხედავად ამისა, რადგან მთხრობლები განსხვავებული ადამიანები არიან, მათი თხრობის მანერა და სტილი განსხვავებულია, მათივე შინაგანი სამყაროს შესაბამისი. ამგვარად მიიღწევა თხრობის სტილის ერთგვარი მრავალფეროვნებაც. თითქოს რომანი ხუთი სხვადასხვა დამოუკიდებელი მოთხრობისგან შედგება და თანაც თითოეული მონათხრობი ქმნის ჰაბერის ერთ მთლიან პორტრეტს, რომელიც მკითხველის წარმოსახვაში იხატება.

კრისტოფ ჰაინმა რომანში სამშობლოდაკარგული ადამიანების რთული, სასტიკი ცხოვრება დაგვიხატა, მათი შინაგანი, ტკივილებით სავსე სულიერი სამყარო, ხშირად სიბნელითა და სისხლით სავსე, ხელისგულზე გადმოგვიშალა. რომანის გმირმა, ბერნჰარდმა გააცნობიერა, რომ ქალაქში მისი დამკვიდრება, ახალი „მიწის“ მოპოვება უდიდესი მსხვერპლის ფასად დაჯდა. „ჯერ მამაჩემის სისხლის დაღვრა იყო საჭირო, რომ აქ ადგილობრივ მოსახლედ მივეღე“.

მწერალს სურს, რომ ადამიანებმა უარი თქვან ამგვარ სისხლიან მსხვერპლზე, რათა სიცოცხლის დღესასწაულში, ყველას, განურჩევლად წარმომავლობისა, თანაბარი უფლება ჰქონდეს ზეიმისა. ლტოლვილს კი სამარადისო სატანჯველად „დაკარგული მიწის“ ტკივილიანი ხსოვნაც ეყოფა. რომანი მკითხველს წუთისოფლის „ორგემაგობაზე“, მშობლიური მიწის სიტკბოზე, უცხოთა შენდობასა და სიყვარულზე, რწმენასა და სიკეთეზე ერთხელ კიდევ დააფიქრებს.

კრისტოფ ჰაინი მსოფლიოში კარგადაა ცნობილი აღიარებული რომანებით: „უცხო მეგობარი“, „ჰორნის აღსასრული“, „ტანგოს შემსრულებელი“, „დედა ჩვენთან აღარაა“ „ვილენბროკი“ და სხვა. ქართველი მკითხველისთვისაც ხელმისაწვდომია მისი შემოქმედება. ეს რომანი კი, რომელიც ქართულად შესანიშნავად თარგმნა მაია მირიანაშვილმა, ცხად შთაბეჭდილებას შეგვიქმნის მწერლის შემოქმედებით თავისებურებებზე.

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

მარიამი სად არის?!

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი