ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

მიცკევიჩი და წიგნები ცეცხლში

 წიგნებს მივადექი – ოთახის ერთ კუთხეში აღმართულ სვეტებს, რომლებსაც წელიწადში რამდენჯერმე ვშლი და თავიდან ვაწყობ ხოლმე. ყოველთვის მაფორიაქებს იმაზე ფიქრი, ზემოთ რომლები მოექცევა, რა კომბინაცია დახვდება უცხო თვალს და რა დასკვნის გამოტანის საშუალებას მისცემს. თაროები არ მაქვს. წიგნების სვეტები იატაკზე გადებული ძელიდან იწყება და ალბათ იმაზე მეტყველებს, რომ მათ პატრონს მწერლების ამოჩემება სჩვევია.

შარშან ერთი ფრანგი ჟურნალისტი გავიცანი, რომელმაც გულახდილად თქვა: წლებია, მხოლოდ ოთხ მწერალს ვკითხულობ: ტოლსტოის, დოსტოევსკის, პრუსტსა და სელინსო. რამდენჯერაც ეს სიტყვები გამახსენდება, იმდენჯერ ვცდილობ, ამოჩემებული მწერლების რიცხვი ოთხამდე დავიყვანო – თუნდაც რამდენიმე წამით დავიჯერო, რომ ასე ცხოვრება შესაძლებელია: ჩაი და პრუსტის ერთი გვერდი.

და დანარჩენი მწერლები სად არიან? რა მიზეზით შეყარა მათი წიგნები წარმოსახვის მოგიზგიზე ცეცხლში?

დავფიქრდი: რომელ წიგნებს გავიმეტებდი ამწამსვე? ფურცელი ავიღე და გვარები და სათაურები ჩამოვწერე. რა თქმა უნდა, ჯონათან ფრენზენის „შესწორებები“ – მესამედ რომ აღარ წავიკითხო და კითხვისას რამდენჯერმე არ მოვკვდე; ემილი დიკინსონის ლექსები – ერთი ზამთარი მაინც გავიდეს მათ გარეშე; ჰენრი ჯეიმსის დიდი წიგნი, სადაც მისი საუკეთესო ნაწარმოებებია – ადრე თუ გვიან ამ ტომის თავიდან წაკითხვის ცდუნებაც გამიჩნდებოდა; როლან ბარტის „სასიყვარულო დისკურსის ფრაგმენტები“ – იმიტომ რომ ის ვარ, ვინც ვარ და ეს წიგნი სწორედ ამას მიმტკიცებს; ჯულიან ბარნსის „Levels of Life“ (სათაურს სახელდახელოდ ვერ ვთარგმნი) – ძალიან მძიმეა, აუტანლად მძიმე; და ეს პატარა წიგნიც, რომელსაც ახლა ვფურცლავ – ადამ მიცკევიჩის „სვიტეზელი ქალწული“, სადაც თედო ბექიშვილის ნათარგმნი ლექსები, ბალადები და სატრფიალო სონეტებია.

გამოცემის წელი: 1982. გამომცემლობა „მერანი“.

1982 წლის ზაფხულში რვა წლის ვიყავი, ადამ მიცკევიჩის „სვიტეზელი ქალწული“ კი პირველი წიგნი იყო, რომლის ამაყ მესაკუთრედაც ვიქეცი. დედაჩემი რაღაცას ყიდულობდა მაღაზიაში და ხურდის ნაცვლად ეს თხელი, იისფერყდიანი კრებული მისცეს. იმანაც მაშინვე მე შემომხედა – გინდა, გაჩუქოო?

მალევე თითქმის ყველა ლექსი, ბალადა, სატრფიალო სონეტი ზეპირად ვიცოდი. ვკითხულობდი და ვკითხულობდი, ღამით კი სიზმარში ვხედავდი სვიტეზის ტბას, მდინარე ნემანს, ულამაზეს ტყეებს, ულამაზეს მარილას…

„იქროლეს ქარებმა. ცა ჩამოიბინდა.

წვიმა სდის ცრემლებად ღრუბლებს ჩამოწოლილს.

იქ, სადაც მშვენობდა ბიბინა მინდვრები,

ძნელია, დალანდო მომწვანო ფოთოლიც“.

(„სალომეა ბეკის ალბომში“)

არა, რვა წლის ბავშვის საკითხავი არ იყო. მაშინვე უნდა წაერთმიათ უფროსებს და დაეწვათ.

„მღელვარე ზღვაში მოქანავე ვით ორი ნავი,

ჩვენ ისე შევხვდით, დავუკარით ერთმანეთს თავი“.

(„ალბომში კ. რ.-ს“)

რა თქმა უნდა, წინააღმდეგობას გავუწევდი, წიგნის დაბრუნებას მოვინდომებდი, ხვეწნა-მუდარით გავაბეზრებდი, ვიშიმშილებდი…

„ალესილ ქვებზე ზვირთი მიმათრევს,

პირიც ამევსო შლამით.

აქ ვეღარ აღწევს ქვეყნის სინათლე –

ვარ მკვიდრი ბნელი ღამის“.

(„თევზი“)

წიგნთან მარტო არ უნდა დავეტოვებინე. მეტი ყურადღება უნდა გამოეჩინათ, მეტი წინდახედულება.

„ალაგ ხრამი, ალაგ წყალი,

ცის შეკრულა ჭერი.

ტყე ბნელი და გაუვალი

შიშის ხმაზე მღერის“.

(„შროშანი“)

ახლა რომ დავწვა, ვითომ რამე გამოსწორდება? საკუთარ თავს მშობლად რომ ვექცე და ოთხი მწერლის კეთილგონივრულად არჩევაში დავეხმარო…

„ვით ელვა, რაღაც შუქი იალებს,

მიწას უჩნდება ბზარი,

საფლავებიდან ორომტრიალით

დგება აჩრდილთა ჯარი.

ხან გზად მობობღავს გვამი უთავო,

ხან თავი მოჩანს ბნელში,

თმააბურდული და უსუფთაო

მნახველს ჭკუაზე შეშლის.

ხან ბნელში მოჩანს ფრთები ურჩხულის,

კვალში მისდევენ სხვები.

მთელ ღამეს ისმის კვნესა-ჩურჩულის

გულშემზარავი ხმები“.

(„მიყვარხარ“)

კიდევ რამდენი სტრიქონის ამოწერა შეიძლებოდა… მახსოვს, ამ წიგნში ყველაზე მეტად ბალადა „სვიტეზელი ქალწული“ მომწონდა – რვა წლისას უკვე წარმოდგენა მქონდა იმაზე, როგორ თავზარდამცემად იცვლებოდა სინამდვილე ადამიანის თვალწინ, როგორ ცვლიდა მის მზერას, აზრებს, წარმოსათქმელად გამზადებულ სიტყვებს. ადამ მიცკევიჩის ამ წიგნს მერეც ბევრჯერ დავუბრუნდი – მოზარდობის წლებში, ზრდასრულობის წლებში – და ყოველთვის ერთი და იგივე მეორდებოდა: იმ პირველი აღტაცებითა და განცვიფრებით ვკითხულობდი, ვიწყებდი და ვამთავრებდი.

და მაინც დავწვავდი. ჯერ ამას დავწვავდი და მერე – დანარჩენებს.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი