ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

მასწავლებლებისთვის და მშობლებისთვის

სტატიაში მიმოვიხილავთ სამედიცინო კვლევებზე დაფუძნებული თანამედროვე ნეიროფსიქოლოგიის საინტერესო ხედვას, როგორ მოქმედებს ბავშვის ტვინის განვითარებაზე ყოველდღიური სტრესები. სტატიის მიზანია, მასწავლებლებს წარვუდგინოთ მნიშვნელოვანი ლიტერატურა, რომელიც დაეხმარება მას მოსწავლის პრობლემების ამოცნობასა და მშობლებთან ურთიერთობაში. ამით მისი პროფესიული განვითარების კუთხით კიდევ ერთი ნაბიჯი გადაიდგმება. მასალაში სკოლის ადმინისტრაციისათვისაც, ვფიქრობთ, ყურადსაღები შეხედულებებია, რომლებიც, სკოლის მართვის ახალი მეთოდოლოგიის დანერგვას შეუწყობს ხელს მოსწავლეთა მშობლებთან ურთიერთობის თვალსაზრისით. წარმოგიდგენთ მარგო სანდერლენდის წიგნის: ,,რა უნდა იცოდეს ყველა მშობელმა“,  ერთ, ჩვენი დაკვირვებით, მნიშვნელოვან ნაწილს.

ავტორი წინასიტყვაობაშივე საუბრობს იმ შოკისმომგვრელ ემოციაზე, რომელიც მას გაუჩნდა, როცა პირველად გაიაზრა, თუ როგორ მოქმედებს ბავშვის ტვინის განვითარებაზე მშობლისა და შვილის ყოველდღიური ურთიერთობა; გააკვირვა და გააოგნა მასშტაბებმა, თუმცა აღზრდის შესახებ არსებული მრავალი სამეცნიერო კვლევა ვერც მშობლამდე აღწევს და ვერც საზოგადოებამდე. ამიტომაც გაუჩნდა სურვილი, დაეწერა წიგნი, რომელიც მშობლებს მორიგ სუბიექტურ მოსაზრებებს კი არ გააცნობდა, არამედ სამეცნიერო კვლევებზე დაფუძნებული ცოდნის გააზრებისა და ინდივიდუალური არჩევანის საშუალებას მისცემდა. შრომას  საფუძვლად დაედო ამერიკაში პროფესორ პანკზეპის მიერ ჩატარებული რევოლუციური კვლევა (როგორც მას უწოდებენ), რომელიც 30 წელზე მეტია, ტვინის ემოციურ მხარეს შეისწავლის. ჩანს, ეს აღმოჩენები მხოლოდ ნეირომეცნიერებისთვის არაა მნიშვნელოვანი, აღმოჩენები მთელს კაცობრიობაზე ახდენს გავლენას.

სახელმძღვანელო გვიამბობს, თუ როგორ ვითარდება ჯანსაღი გონება, როცა ტვინი დადებითი ემოციებით იკვებება. ბავშვზე ზრუნვის (დაბადებამდეც) ეფექტურმა და კოგნიტურმა თავისებურებებმა შესაძლოა, ფსიქიკურ ჯანმრთელობას სამუდამო კვალი დაამჩნიოს. ბავშვები, რომელთა ემოციებს ზრუნვითა და პატივისცემით ეპყრობიან, უფრო ბედნიერად იცხოვრებენ, ვიდრე ისინი, რომელთა ადრეულ მისწარფებებს არ აღიარებენ და მათ მიმართ შემწყნარებლობას არ იჩენენ. ტკივილის განცდა ან სიყვარულით სავსე მზრუნველობა, შესაბამისად, ხანგრძლივ დადებით ან უარყოფით გავლენას ახდენს მოზარდის ტვინის ემოციურ განვითარებასა და კოგნიტურ უნარებზე.

წიგნი ლაბორატორიების, სამედიცინო დეპარტამენტების და მსოფლიოს უნივერსიტეტების მიერ ჩატარებულ 2000-მდე კვლევას ეყრდნობა. მიუხედავად ამისა პოპულარული ენითაა გადმოცემული მათავარი პოსტულატები.

ბავშვის ტვინი თქვენს ხელთაა. როგორია ტვინის ევოლუცია; რა ხდება ტვინში; როგორია ტვინის უჯედების ფუნქციური გადანაწილება. ,,ადრე მეცნიერები მიიჩნევდნენ, რომ ტვინის ღეროს უკან მოთავსებული ნათხემი მხოლოდ მოტორულ კოორდინაციასა და კონტროლს, ასევე სხეულის წონასწორობას უზრუნველყოფდა. ახლა ცნობილია, რომ ტვინის ეს ნაწილი ემოციურ ინტელექტს უკავშირდება“ (სანდერლენდი; გვ.19). როგორ აღიზრდება ტვინი, როგორი მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს აღზრდის სტილს ემოციური ინტელექტის განვითარებაში, რომ მშობლისა და ბავშვის კაავშირი მნიშვნელოვანია, რათა უმაღლესი ადამიანური ფუნქციები ჩამოყალიბდეს. ,,სათანადო აღზრდა ბავშვის ზედა ტვინის ჩამოყალიბებაში გადამწყვეტ როლს ასრულებს. შუბლის წილებს ხშირად სოციალურ ორგანოებად მოიხსენიებენ, რადგან მათი ოპტიმალური განვითარება მნიშვნელოვნად დამოკიდებულია სოციალური ურთიერთობების შედეგად მიღებულ დადებით გამოცდილებაზე. სათანადო აღზრდის შემთხვევაში შუბლის წილის უმთავრესი ფუნქციები ამოქმედდება და თქვენი ბავშვის სოციალური და ემოციური ინტელექტი ვითარდება. ამასთან ერთად ვითარდება დასწავლის კონცენტრაციის, რეაგირების, დაგეგმვის, შეტევისა თუ გაქცევის რეფლექსების კონტროლის, თანაგრძნობის, სტრესულ ვითარებაში სიმშვიდის შენარჩუნებისა და ამოცანების გადაჭრის უნარები“ (სანდერლენდი; გვ.22). აღზრდას პირდაპირი გავლენა  აქვს ტვინის ქიმიურ სისტემებზე. მეცნიერი პანკზეპი (მედიკოსი, რომლის დასკვნებსაც წარმოდგენილი სახელმძღვანელო ეყრდნობა) გამოყოფს ლიმბურ სისტემაში შვიდ გენეტიკურად ჩაბეჭდილ ემოციურ სისტემას, ესენია: რისხვა, შიში, პანიკა/მწუხარება; მზრუნველობა/მიჯაჭვულობა, ძიება, თამაში, ლტოლვა. წიგნში განხილულია პირველი ექვსი, რომელთაგან პირველი სამი სტრესის ჰორმონების დიდი რაოდენობით გამოყოფას უზრუნველყოფს, ხოლო მომდევნო სამი სიმშვიდესა და კეთილდღეობას უკავშირდება.

წიგნში ასევე განხილულია ისეთი მნიშვნელოვანი საკითხები, როგორებიცაა: პოზიტიური გარემო, ძილი, სიყვარულის ქიმია და სხვა. ისინი ცალკე ყურადღების მიქცევას საჭიროებენ.

მაშასადამე, სანდერლენდის დაკვირვებები შესაძლოა მასწავლებლებმაც და მშობლებმაც აქტიურად მიმართონ ისეთი ჰარმონიული პიროვნების აღზრდის საქმეში, როგორსაც განათლების ზოგადი მიზნები ითხოვს.

ლიტერატურა:

  1. ,,რა უნდა იცოდეს ყველა მშობელმა“ – მარგო სანდერლენდი. სულაკაური;2017
  2. ესგ საგნობრივი პროგრამა

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი