რადგანაც მუსიკა წარმოადგენს ხელოვნების სამყაროს გაცნობის მეგზურს, რომელიც სტიმულირდება მოსწავლეთა შემეცნების აქტივობებით, დღევანდელ დროში სწავლების პროცესის ორგანიზება კომპიუტერული ტექნოლოგიების გარეშე წარმოუდგენლად მიმაჩნია. ზოგადი გაგებით, კომპიუტერული ტექნოლოგია პედაგოგიური ინსტრუმენტია, რომელიც გავლენას ახდენს მოსწავლეთა შემეცნებითი საქმიანობის სტრუქტურასა და დინამიკაზე.
ეფექტური სასწავლო პროცესის წარმართვისთვის მნიშვნელოვანია თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენება.
თანამედროვე ტექნოლოგიების ინტეგრირება საგანმანათლებლო პრაქტიკაში, მათ შორის მუსიკის გაკვეთილებზე, გვაძლევს ახალ შესაძლებლობებს. მიზანშეწონილია პედაგოგმა გამოიყენოს საინფორმაციო კომპიუტერული ტექნოლოგიები , როგორც მოსწავლეთა ესთეტიკური განვითარების ახალი მიდგომა.
მუსიკის გაკვეთილზე გამოიყენება: აუდიო და ვიდეო მასალა, საინფორმაციო კომპიუტერული ტექნოლოგიები, მულტიმედიური აღჭურვილობა. თანამედროვე ტექნოლოგიების ფართოდ ინტეგრირება წაახალისებს მოსწავლეებს საკუთარი თავის ახლებურად წარმოჩენაში .
მუსიკის ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმა-სტანდარტი მუსიკის სწავლებისადმი ახლებურ და თანამედროვე მიდგომას ითვალისწინებს – მუსიკის სწავლება ახალი ტექნოლოგიების გამოყენებით მიმდინარეობს, მუსიკალურ-კომპიუტერულ პროგრამა LMMS-ით. გაკვეთილები ძირითადად შედგება პრაქტიკული და სახალისო აქტივობებისგან, რაც აამაღლებს მოსწავლეთა მოტივაციას. სასწავლო პროგრამის მიხედვით არის მოცემული აქტივობები, რომლებიც მოსწავლეთა ბუკებისა და მუსიკალურ-კომპიუტერულ პროგრამა LMMS-ის (audacity, LMMS) საშუალებით უნდა შესრულდეს.
პროგრამის ათვისებისას მოსწავლე აჟღერებს საკუთარ ან ბუნებაში არსებულ ხმებს, საკრავს, თავადვე ჭრის საჭირო ფრაგმენტებს მუსიკალური ნაწარმოებებიდან და საბოლოოდ შეუძლია მუსიკალური კოლაჟის, კომპოზიციების შექმნა.
საინფორმაციო კომპიუტერული ტექნოლოგიები აერთიანებს მოსწავლეთა წარმატებისთვის საჭირო ბევრ კომპონენტს, რაც წარმოდგენელია სატელევიზიო გამოსახულებით, ანიმაციით, გრაფიკითა და ხმის ტექნოლოგიებით. კომპიუტერის კომპეტენტურად გამოყენება თავიდან აგვაცილებს ვიზუალური საშუალებების დეფიციტს, ხელს შეუწყობს სასწავლო მასალის უკეთესად ათვისებას და გაზრდის მუსიკის საგნის მიმართ ინტერესს.
გარდა ამისა, გაკვეთილის ეპიზოდები, სადაც საინფორმაციო კომპიუტერული ტექნოლოგიების გამოყენება ასახავს თანამედროვე გაკვეთილის ერთ-ერთ მთავარ მიზანს – კერძოდ, მიმზიდველობის პრინციპს, მოსწავლეები გამოირჩევიან მაღალი აქტივობით: გამოხატავენ საკუთარ აზრს, მსჯელობენ, ავითარებენ ანალიზისა და შედარების უნარს.
მუსიკის გაკვეთილების მიმდინარეობისას ვიყენებ თანამედროვე სასწავლო ინსტრუმენტების რამდენიმე ციფრულ მეთოდს:
- ვიდეო მასალა: ფრაგმენტები ოპერიდან , ბალეტიდან, მიუზიკლიდან, მუსიკალური ფილმებიდან, კლასიკური და პოპულარული მუსიკის კონცერტებიდან; ფრაგმენტები მხატვრული და დოკუმენტური ფილმებიდან, სადაც ასახულია კომპოზიტორთა ცხოვრება და შემოქმედება.
- სინთეზურ-ვიზუალური მასალა: კომპოზიტორების და მსოფლიო მუსიკის კლასიკოსების პორტრეტები; ხალხური , თანამედროვე და კლასიკური ნაწარმოებების შესრულება; თემატური ნახატები, მუსიკალური ნაწარმოებების ხელნაწერთა ფოტოები; ხელოვნების ნაწარმოებების რეპროდუქცია. მასალები კომპოზიტორებისა და შემსრულებლების მემორიალური მუზეუმებიდან, დოკუმენტური ფოტოები, კონკრეტული ხელოვნების ფოტოები;
- მუსიკალური ფონოგრამები : სიმღერის შესრულების ხმოვანი ფონოგრამები (“პლიუსი” და “მინუსი”), რომლებიც მოსწავლეებს საშუალებას აძლევს მიიღონ მონაწილეობა ციფრულ საგანმანათლებლო რესურსებთან მუშაობის პროცესში;
- ლიტერატურული მასალა : ხელმისაწვდომი, გამოსახულებითი ინფორმაციული ტექსტები, რომელიც გვეხმარება მუსიკალურ მხატვრული ნაწარმოებების შინაარსის აღქმაში.ძირითად დამატებით მასალას წარმოადგენს მუსიკალური ტერმინებისა და ცნებების განმარტება, მუსიკალური ნაწარმოების ვერბალური აღწერა . კომპოზიტორის, შემსრულებლების ცნობილი ციტატები, მემუარები, წერილების ფრაგმენტები.
- მოსწავლეთა შემოქმედებითი (ინტერაქტიული) დავალებები: კითხვები, დიაგნოსტიკური ტესტები, პრობლემური სიტუაციები, რომლებიც მიზნად ისახავს საგანმანათლებლო მასალის გაგებას და ასრულებს მოსწავლეთა მუსიკალური კულტურის განვითარების წარმატების მონიტორინგის ფუნქციას.
მას შემდეგ, რაც სკოლები დაკომპლექტდა კომპიუტერებით და დაიწყო კომპიუტერული პროგრამების
ინტეგრირება, შედეგად მივიღეთ სწავლების პროცესში მზა ელექტრონული რესურსების ადაპტირება.
ჩემს საგაკვეთილო პრაქტიკაში, ასევე ვიყენებ CD-დისკზე გადატანილ სხვადსახვა ტიპისა და ჟანრის ნაწარმოებებისაგან შემდგარ მუსიკალურ კოლექციას (კლასიკური და თანამედროვე). თანამედროვე კომპიუტერულმა პროგრამებმა ხელმისაწვდომი გახადა მაღალხარისხიანი ჟღერადობის ჩანაწერის მოსმენა . თანამედროვე ციფრული ტექნოლოგიები, წინამორბედ გრამფირფიტებისა და აუდიო კასეტებისაგან განსხვავებით უფრო მოსახერხებელია, ვინაიდან მუსიკალური ფრაგმენტის სწრაფი ძიების საშუალებას გვაძლევს. მრავალჯერადი მოსმენით მივაღწევთ ლაიტმოტივის დამახსოვრებას და ინტონაციის ანალიზს. ასევე შესაძლებელია მუსიკის მოსმენის დროს ვიზუალური გამოსახულების შეცვლა. საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენება შესაძლებელია მუსიკის გაკვეთილებზე I კლასიდან.
მე როგორც პედაგოგს, გაკვეთილის დაგეგმვაში ძალიან მეხმარება მუსიკალური ენციკლოპედია https://ka.wikipedia.org . პედაგოგის ძირითად რესურსს წარმოადგენს ავტორის მიერ შექმნილი მეთოდური სახელმძღვანელო, აუდიო-ვიდეო მასალით, რომელშიც მოთავსებულია პროგრამით გათვალისწინებული კლასიკოსი და თანამედროვე კომპოზიტორების ნაწარმოებები. ამ მასალის მეშვეობით მოსწავლეებს შეუძლიათ გაეცნონ სხვადასხვა ქვეყნებში ნებისმიერი მუსიკალური მიმდინარეობის განვითარებას- როკის, ჯაზის, პოპ მუსიკის ფორმირებას.
გაკვეთილების მომზადებისას აქტიურად ვიყენებ ინტერნეტ მასალას. პედაგოგებისთვის ინტერნეტში ხელმისაწვდომია პროფესიული მუსიკალური გვერდები, რომელიც გვეხმარება ეფექტურად და ხარისხიანად ჩავატაროთ მუსიკის გაკვეთილები. ბევრი საინტერესო და სასარგებლო ინფორმაცია შეგიძლიათ იხილოთ საგანმანათლებლო პორტალზე. მუსიკის მასწავლებლისადმი დიდ ინტერესს წარმოადგენს ჟურნალი https://mastsavlebeli.ge , სადაც მრავალი საინტერსო სტატიაა გამოქვეყნებული მასწავლებლებისთვის. ასევე სხვადასხვა ინტერნეტ გვერდი:
https://www.youtube.com https://nlib.org.ua
https://www.musicnotes.com https://www.sfskids.org/listen/
მუსიკის სწავლების პროცესში ტესტი წარმოადგენს პედაგოგის ინსტრუმენტს, რომელიც იძლევა ცოდნის გადამოწმების, კონტროლის და შეფასების საშუალებას.
საჯარო სკოლაში მუსიკის გაკვეთილზე ტესტების გამოყენების ძირითადი მიზანია:
- პროგრამის მასალის შემცველობის მოცულობისა და ხარისხის განსაზღვრა;
- მოსწავლეთა ათვისების დონის შემოწმება და კონტროლი;
- მოსწავლეთა ფსიქო-ფიზიოლოგიური ხარისხის შემოწმება და შეფასება, რაც აუცილებელია მუსიკის შესწავლისას;
- მუსიკის მასწავლებლის პედაგოგიური საქმიანობის შეფასება.
მუსიკის გაკვეთილზე ტესტირების ერთ-ერთი ფორმაა ,, ხმოვანი“ ტესტი, რომლის შექმნა და განხორციელება შესაძლებელია სპეციალური ტექნიკური საშუალებით. ტესტის შექმნისას საჭიროა ზუსტად განვსაზღვროთ მოსასმენი ფრაგმენტის დროის ლიმიტი. გაკვეთილზე, “ხმოვანი” ტესტები ყველაზე ხშირად გამოიყენება ჯგუფური ან ფრონტალური კონტროლის დროს. ინდივიდუალური კონტროლი შესაძლებელია მხოლოდ შესაბამისი ტექნიკური საშუალებების (აუდიო და ყურსასმენები) ხელმისაწვდომობით.
ცოდნის შემოწმების ტრადიციულ ფორმას მუსიკის გაკვეთილებზე წარმოადგებს ვიქტორინები, რომლის კითხვები ყველაზე ხშირად შერწყმულია რომელიმე საერთო თემასთან.
ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების საშუალებით მიზანმიმართული მუშაობის ჩატარებით საგაკვეთილო პროცესში ვაღწევ ჩართულობის და ინტერესის ზრდას , შესაბამისად მატულობს ცოდნის ათვისების ხარისხი, ყალიბდება დადებითი დამოკიდებულება საგნის მიმართ და მოსწავლეთა ყურადღების კონცენტრირება გაკვეთილის ბოლომდე სტაბილური რჩება.
თანამედროვე ტექნოლოგიების სწორად გამოყენება მოსწავლეში ავითარებს ფანტაზიას , წარმოსახვას და შემოქმედებით უნარს. შესაძლებელია პროექტის შესრულებისას კომპიუტერით პრეზენტაციების ჩვენება, რაც საშუალებას მისცემს საილუსტრაციო მასალის გამოყენებით უფრო ნათლად წარმოადგინოს საკუთარი ნამუშევარი.
დღევანდელ გარემოში, როდესაც მასწავლებელს არ გააჩნია მზა პროგრამები , საინფორმაციო ტექნოლოგიების დანერგვის ერთ-ერთი საშუალებაა Power Point პროგრამა, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნეს შემოქმედებითად მუსიკის სწავლების დროს.
ამ პროგრამის გამოყენებით პედაგოგი და მოსწავლეები წარმოადგენენ პრეზენტაციებს, რაც უფრო ნათელს და საინტერესოს ხდის ნამუშევარს. ეს მეთოდი მოიცავს მულტიმედიური პროექტორის გამოყენებას, რაც საშუალებას აძლევს პედაგოგს მონათხრობი წარმოადგინოს ილუსტრაციით.
პრეზენტაციის მოსამზადებლად მოსწავლემ უნდა ჩაატაროს უზარმაზარი კვლევითი სამუშაოები, გამოიყენოს დიდი რაოდენობის საინფორმაციო წყაროები და თითოეული ნამუშევარი ინდივიდუალურ შემოქმედებით პროდუქტად გარდაქმნას. პრეზენტაციის დროს თითოეული სლაიდის შექმნისას მოსწავლე გახდება კომპიუტერული მხატვარი (სლაიდი უნდა იყოს ინფორმაციული და ასახავდეს ავტორის პირად დამოკიდებულებას ამ საკითხის მიმართ) ასეთი მეთოდით მოსწავლეს უვითარდება ლოგიკური აზროვნება, ხდება უნარ-ჩვევების ფორმირება.
Power Point-ის პროგრამა საშუალებას იძლევა გამოვიყენოთ რუკების, ნახატების, ისტორიული მოღვაწეების პორტრეტები, ვიდეო ფრაგმენტები და დიაგრამები. პრეზენტაციები ეფექტურად გამოიყენება გაკვეთილის სხვადასხვა ფაზაზე, ვიზუალური აღქმა საშუალებას გვაძლევს უფრო სწრაფად და ადვილად გადავცეთ მოსწავლეებს მასალა .
პრეზენტაციის მომზადების წინაპირობაა დიდი რაოდენობით ილუსტრაციების და ამ საკითხთან დაკავშირებული შესაბამისი მუსიკალური ალბომის გამოყენება.
ამგვარად, ვიზუალური პრეზენტაციით მიწოდებულ შესასწავლ მასალას მოსწავლეები ადვილად იმახსოვრებენ, იყენებენ მუსიკალურ ტერმინებს, იმახსოვრებენ კომპოზიტორების მუსიკალურ ნაწარმოებებს. დემონსტრირების პროცესში მოსწავლეები სარგებლობენ საჯარო მოხსენების გამოცდილებით, რაც, რა თქმა უნდა, სასარგებლოა მათი მომავალი ცხოვრებისათვის. ირთვება კონკურსის ელემენტი , რომელიც საშუალებას აძლევს მოსწავლეს, გაზარდოს საკუთარი თვითშეფასება, რადგან კომპიუტერული უნარების ფლობა წარმოადგენს თანამედროვე ცხოვრების მნიშვნელოვან ელემენტს.
ამდენად, ინფორმაციისა და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენება მუსიკის გაკვეთილებს ხდის უფრო ინფორმაციულს, მრავალფეროვანს და რაც მთავარია – თანამედროვეს.
გამოყენებული ლიტერატურა:
ინტერნეტგაზეთი https://mastsavlebeli.ge
https://www.sfskids.org/listen/
მუსიკალური ენციკლოპედია https://ka.wikipedia.org
