მუზეუმი მეზობლად

მეზობლობა, როგორც კულტურული მოვლენა, თავისი ლოკალური და გლობალური მნიშვნელობით, უნიკალური რესურსია პიროვნული აღქმისა და ადაპტაციისთვის საზოგადოებაშიც და სამყაროშიც. მუზეუმის მეზობლობა _ კიდევ უფრო  საინტერესო და მრავალშრიანი მდგომარეობაა და სწორედ ამ მდგომარეობის, მოვლენის კვლევა და ყოფით აქტად ქცევაა ერთი ახალი პროექტის მთავარი მიზანი.

პროექტი თბილისის მუზეუმების გაერთიანებას ეკუთვნის. ამ გაერთიანების შესახებ უკვე ბევრი რამ იცის არა მხოლოდ თბილისმა, არამედ მთელმა ქვეყანამაც. მეორე წელია, გაერთიანებაში შემავალი 9 მემორიალური მუზეუმი (ილია ჭავჭავაძის, გალაკტიონ ტაბიძის, მიხეილ ჯავახიშვილის, ნიკოლოზ ბარათაშვილის, ზაქარია ფალიაშილის, ვახტანგ ჭაბუკიანის, კოტე და სოსო წერეთლების, მერაბ კოსტავას და თოჯინების და სათამაშოების) აქტიურად, ახლებურად, თანამედროვე გამოწვევების შესაბამისად მუშაობს და დამთვალიერებლებს, დაინტერესებულ სტუმრებს  მრავალფეროვანი შინაარსით მასპინძლობს.

საგანმანათლებლო–შემეცნებითი პროგრამები, კონკურსები, არტ–აქციები, სალონური შეხვედრები და კიდევ უამრავი რამ ამ სივრცეებს ყველა ასაკის ადამიანისთვის სასურველ და საინტერესო ადგილებად აქცევს. ასეთი რამ კი, ჩვენს რთულ და დეზორიენტირებულ გარემოში განსაკუთრებულად ფასეულია. თბილისის მუზეუმების გაერთიანების დირექტორი, ნინი სანადირაძე გაერთიანების მიზანს ასე განმარტავს: „მუზეუმების გაერთიანების მისია, ეს არის მუზეუმების ახალი როლი თანამედროვე საზოგადოებაში, რომელიც შეიძლება აღვწეროთ, როგორც ტრადიციული სამუზეუმო საქმიანობის შენარჩუნებისა და საგანმანათლებლო ასპექტის სინთეზი, რომლის ფარგლებშიც ყურადღება გამახვილებულია თითოეული ადამიანისთვის ცოდნის გაზიარებაზე. თანამედროვე მუზეუმებმა უნდა გააფართოოს თავისი თვალსაწიერი და პრიორიტეტად კოლექციასთან ერთად დამთვალიერებელი აქციოს.“

„მუზეუმი მეზობლად“ _ ასე ჰქვია ახალ პროექტს, რომლითაც ეს წერილი დაიწყო.

სწორედ ამ პროექტის შესახებ, ვრცლად და დაწვრილებით, ვესაუბრები ქალბატონ ნინი სანადირაძეს:

_ თბილისის მუზეუმების გაერთიანებამ ბოლო დროს ბევრი ინიციატივა და მნიშვნელოვანი ღონისძიება განახორციელა. ამან ბუნებრივად გაააქტიურა კავშირი მუზეუმსა და საზოგადოებას შორის. „მუზეუმი მეზობლად“ – გაერთიანების და პირადად თქვენი ახალი პროექტია, რომელიც სულ მალე გახდება ცნობილი ჩვენი თანაქალაქელებისთვის. როგორ დაიბადა პროექტის იდეა? გარკვეულწილად, ხომ არ მოგცათ ბიძგი სწორედ საზოგადოების მზარდმა ინტერესმა?

თბილისის მუზეუმების გაერთიანების ორწლიანი ისტორიისთვის, მართლა ბევრი და საინტერესო იდეა განვახორციელეთ. კულტურული მემკვიდრეობის დაცვისა და მოვლის გარდა, ჩვენი მიზანია სამუზეუმო სივრცეები გახდეს ადამიანებისთვის  საყვარელი ადგილი, სადაც სტუმრობა სასიამოვნოსთან ერთად სასარგებლო და შემეცნებითიც იქნება. მუზეუმები, გარდა კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის საკითხებისა, მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ფორმალური და არაფორმალური საგანამანათლებლო მიმართულებების  ჩამოყალიბებაში. თანამედროვე მუზეუმების მისია –  ადამიანური კაპიტალის მობილიზება და მათი ჰარმონიული თანამშრომლობაა.

პროექტის „მუზეუმი მეზობლად“ მიზანია თბილისის მუზეუმების გაერთიანების სტრუქტურული ერთეულების მობილიზება და მათი ინტეგრაცია მუნიციპალიტეტისა და ქვეყნის ცხოვრებაში.

შესაბამისად თბილისის მუზეუმების გაერთიანების შექმნის მერე, გარდა რეორგანიზაციის საკითხებისა, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კომპონენტი იყო მუზეუმების ახალი სიცოცხლე და დამთვალიერებლის დაინტერსება ერთის მხრივ სამუზეუმო სივრცეებით, მეორეს მხრივ კი იმ შესაძლებლობებით, რომელსაც მუზეუმები სთავაზობენ სტუმარს. მუზეუმებისთვის ახალი ფუნქციების მოძიება, თავისთავად გულისხმობდა კულტურული მემკვიდრეობის ობიექტებისა და რესურსების იმ მთავარ კომპონენტად ქცევას, რაც საგანმანათლებლო მნიშვნელობის იქნებოდა.

თბილისის მუზეუმების გაერთიანების მუზეუმებს, ბევრ სხვა მნიშვნელოვან თავისებურებასთან ერთად ერთი გამორჩეული ნიშანი აქვს, ესაა სამუზეუმო სივრცეების მეზობლები. მიუხედავად საქართველოს მუზეუმების მრავალფეროვნებისა, ჩვენი მუზეუმები ნამდვილი სამეზობლო არეალით ხასიათდება და ყოველდღიურ სამუზეუმო ცხოვრებაშიც ჩვეულებრივ ერთვება.

ის განსაკუთრებულობა, რომელიც ერთის მხრივ ინსტიტუციური სივრცეა და მეორეს მხრივ სამუზეუმო კუნძული, რომელიც მობინადრეებითაა შემოფარგლული, ვინმესთვის შეიძლება შეზღუდვა ყოფილიყო, ჩვენთვის კი კიდევ ერთი გამოწვევა აღმოჩნდა, რასაც, ვფიქრობთ დადებითი და სასიამოვნო შედეგები მოყვება.

პროექტი „მუზეუმი მეზობლად“  ჩემთვის მართლა მნიშვნელოვანი პროექტია, რომლის განხორციელებაც ერთის მხრივ ადამიანთა სამეზობლო ჯგუფების მობილიზების სურვილმა, მათთვის მოტივაციის შექმნამ და მეორეს მხრივ კი სხვადასხვა საინტერესო შეხვედრებმა განაპირობა. ერთ–ერთი ასეთი შეხვედრა, მუზეუმის სამეზობლოდ, ჩემსა და ექვსი წლის სამეზობლოდ მოთამაშე მეზობელ ბიჭთან ერთად შედგა, რომელმაც ჩემს დაპატიჟებაზე მკაცრად მიპასუხა, რომ მუზეუმში თამაში არ შეიძლება.

• რამდენად იცნობთ გაერთიანების მუზეუმების სამეზობლოებს და რამდენად არიან ისინი ჩართულები მუზეუმების განვითარების საქმეში?

მუზეუმების სამეზობლო თავისთავად საინტერესო სივრცეებია, რადგანაც ნებისმიერი ცვლილება, დამოკიდებულება თუ სიახლე მათ ჩვეულებრივ იციან, ისევე როგორც ნებისმიერ თბილისურ სამეზობლოში. გაერთიანების შექმნის შემდეგ დაწყებული სიახლეების და რეაბილიტაციის პროცესების დროს, პირველი გულშემატკივარი და ამბის გამზიარებელი სამეზობლო მობინადრეები იყვნენ. შესაბამისად, მოგვიწია ბევრ მეზობელთან გასაუბრება, დამეგობრება, მოსაზრებების გაზიარება და სხვა. იყო საკმაოდ რთული თემებიც, რაც კიდევ უფრო ამძაფრებს შეგრძნებას, რომ პროექტი „მუზეუმი მეზობლად“  გაამართლებს და საინტერესო შედეგებს მივიღებთ. ჩვენი მიზანია მუზეუმების ჩართულობა ყოველდღიურ ცხოვრებაში, რა თქმა უნდა, სამუზეუმო კანონმდებლობისა და წესების დაცვით და კულტურის რესურსების გამოყენებით მეზობლების სრული ინტეგრაცია კულტურის სფეროში.

თბილისის მუზეუმების უმრავლესობა მემორიალურ სივრცეებს წარმოადგენს და მათი ადგილმდებარეობა მჭიდროდაა დასახლებული, როგორც თბილისის ისტორიულ უბნებში, ასევე ცენტრალურ ქუჩებზე. მუზეუმების სამეზობლო ადგილმდებარეობა აერთიანებს სხვადასხვა ტიპის ისტორულ მეხსიერებას, რომელიც გარდა მუზეუმებში დაცული მემორიალობისა, ასევე მნიშვნელოვან რესურსს წარმოადგენს კულტურისა და საზოგადოებისთვის. ისტორული მეხსიერება ის კომპონენტია, რომელიც ერისა და თუ ქვეყნის გამოცდილებასა და განვითარებას განაპირობებს.

• რა იქნება პროექტზე თქვენი მუშაობის პრინციპი?

პროექტზე რამდენიმე თვის განმავლობაში მუშაობს ჯგუფი, რომელთა შედეგებიც ძალიან მნიშვნელოვან რამდენიმეშრიან კვლევით მასალასა და ზეპირ ისტორიებს გულისხმობს. ისტორულ მეხსიერებას ქმნის არა მხოლოდ საზოგადოდ ცნობილი მასალები და ერთეულები, არამედ ზეპირი მონათხრობები. ისტორიული ნარატივი _ როგორც ქალაქის ისტორიისა და გეოგრაფიის იდენტობა. საუბრებში მოყოლილი ადგილის ისტორია (როგორც ამბავი) შეიძლება გახდეს გზამკვლევი თბილისის მუზეუმების გაერთიანებისა, და მთლიანად ქალაქის უძველესი კულტურისა და იდენტობისთვის.

განსაკუთრებით საინტერესოა მეზობლების დამოკიდებულება არამარტო მუზეუმის, როგორც კულტურის სფეროს დაწესეულებისადმი, არამედ ადამიანებისადმი, რომელთა სახელსაც ატარებს ესა თუ ის მუზეუმი. მიუხედავად იმისა, რომ იგივეს ვერ ვიტყვით ნიკოლოზ ბარათაშვილზე, ილია ჭავჭავაძეზე და სხვებზე, მაგრამ ქართული კულტურისა და უახლესი ისტორიისთვის მნიშვნელოვანი სახელები, გალაკტიონი,  მერაბ კოსტავა, ვახტანგ ჭაბუკიანი და სხვები ადამიანებს კარგად ახსოვთ და სრულად შეიძლება უახლესი წარსულის აღდგენა და სხვადასხვა სოციო – კულტურულ ჭრილში წარმოჩენაც.

 –          რას ელოდებით პროექტისგან?

პროექტის შედეგი დაუსრულებელი და მუდმივად განგრძობადია. საზოგადოების  სოციალური სარგებელი ყოველთვის შთაგონებაზე დგას და ის ხელოვნებისა და კულტურიდან მომდინარეობდა. კულტურა ყველგან აღწევს, რაშიც ხელს უწყობს სოციალურად ინტეგრირებული ფონი, შემოქმედებითობა, კავშირები  და სიცოცხლისუნარიანობა.  პროექტის შედეგი გარდა სხვადასხვა მიმართულებებისა, ასევე მნიშვნელოვანია ისტორიის, მითოლოოგისა  და რეალობის გააზრებისთვის. მითოლოგიის შეცვლისთვის, საინტერესოა, პროექტის მიმდინარეობისას მიღწეული შედეგები და რესურსები, რომლებიც კვლევის პროცესში მოგროვდა, განსაკუთრებით შთამბეჭდავია კონკრეტული სუბიექტების მიერ დანახული თუ განცდილი ზეპირი ისტორიები საზოგადოებისთვის ცნობილი ფაქტებისა და  ამა თუ იმ მოვლენის შესახებ. ვფიქრობთ, პროექტის შედეგების გასაჯაროება ბევრ საინტერესო ამბავს მოგვიყვება და მუზეუმებისადმი ინტერესს კიდევ უფრო გააღრმავებს.

–           როგორ წარმოგიდგენიათ „იდეალური სამეზობლო“ მუზეუმისათვის?

კითხვაზე კითხვითვე შეიძლება ვუპასუხოთ _  როგორია მეზობლებისთვის იდეალური მუზეუმი?! მეზობლებში მხოლოდ სადარბაზოს და ქუჩის სამეზობლო არ იგულისხმება, არამედ ურბანული და გეოგრაფიული არეალიც. ჩვენი კვლევისას ერთ–ერთი კითხვა ზუსტად ეს იყო და მიღწეული პასუხებიდანვე ნათელი ხდებოდა, რომ სწორი  გზით მივდივართ. კარჩაკეტილობის პრობლემა წლების მანძილზე ბევრმა მუზეუმმა გამოიარა, არ აქვს მნიშვნელობა, რითი იყო ეს ჩაკეტილი წრე განპირობებული. ფაქტია, რომ  ჩვენს საზოგადოებაში სამუზეუმო სივრცეები სხვადასხვა შეზღუდვებითა და სტერეოტიპული დამოკიდებულებებითაა ცნობილი. თუმცა ჩვენი მისიაა, სამუზეუმო სივრცეები გავხადოთ ყველასთვის  ხელმისაწვდომი და სასიამოვნო ადგილი, სადაც ნებისმიერი ინტერესისა და ასაკის ადამიანს შეეძლება მოსვლა და სამუზემო ცხოვრებაში ჩართვა.