14 შედეგი, რომლებიც ასოცირდება უმაღლეს განათლებასთან.
ავტორი: გლენ გეჰერი (Glenn Geher, Ph.D.), ფსიქოლოგიის პროფესორი, ნიუ-იორკის შტატის უნივერსიტეტი (State University of New York at New Paltz), აშშ.
შემოთავაზებულ სტატიაში გთავაზობთ ამერიკელი ფსიქოლოგის, ნიუ-იორკის შტატის ნიუ-პალცის უნივერსიტეტის პროფესორის, ბ-ნი გლენ გეჰერის მოსაზრებებს, თუ რა სარგებელი მოაქვს უმაღლეს განათლებას, კერძოდ კი სკოლის დასრულების შემდეგ, უნივერსიტეტში ჩაბარებას. პროფესორი გეჰერის სტატიამ ჩემი ყურადღება იმ არგუმენტების ჩამონათვალით მიიპყრო, რომლებსაც ის ახალგაზრდა ამერიკელებს სთავაზობს.
საინტერესოდ მომეჩვენა იმავეს გააზრება ქართული რეალობისთვის. რამდენად ემთხვევა ამერიკელი პროფესორის მოსაზრება საუნივერსიტეტო განათლების „სიკეთეების“ შესახებ ჩვენსას? რამდენად შეესაბამება პროფესორი გეჰერის მოსაზრებები ქართულ სინამდვილეს?
პროფესორი გლენ გეჰერი: „რა თქმა უნდა, საუნივერსიტეტო განათლების მქონე ხალხი საშუალოდ უფრო მეტ ფულს აკეთებენ ცხოვრების განმავლობაში, ვიდრე ისინი, ვისაც უმაღლესი განათლება არ მიუღიათ. მაგრამ, როდესაც ამ საკითხზე ვფიქრობ, ჩემთვის ნათელი ხდება, რომ ეს აისბერგის მხოლოდ წვერია – სტუდენტების დახმარება, მათი მომავალი ცხოვრებისთვის მომზადება და უნივერსიტეტში მათთვის სოლიდური განათლებისა და ცოდნის გადაცემა, ის რთული საკითხებია, რომლებიც სცილდება ნებისმიერი მასწავლებლისა და პროფესორის პროფესიული ინტერესების სფეროს.
ქვემოთ გთავაზობთ იმ თოთხმეტ შედეგს, დაკავშირებულს საუნივერსიტეტო განათლებასთან, რომლებსაც ნებისმიერი ახალგაზრდის ცხოვრების შეცვლა შეუძლია და რომელთა გააზრება შესაძლოა, დაეხმაროს ადამიანს, ზრდასრული ცხოვრების დასაწყისში უმაღლესი განათლების მიღების შესახებ გადაწყვეტილების მიღებაში.
- ფული! დიახ, უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, ახალგაზრდა ბაკალავრს ათასობით მეტ დოლარს უხდიან სამუშაოსთვის, ვიდრე სხვას, ვისაც საუნივერსიტეტო ხარისხი არ აქვს. ეს სხვაობა, ადამიანის ცხოვრების წლების გათვალისწინებით, საბოლოოდ ასეულობით ათას დოლარს შეადგენს!
- კონკრეტულ სფეროში სპეციალისტად ჩამოყალიბება. უნივერსიტეტში ყველა ირჩევს ცოდნის რომელიმე სფეროს, რომელიც შემდგომ მისი მთავარი სპეციალობა ხდება. ამერიკაში ამ „მთავარ“ სპეციალობას „მეიჯორს“ (major) ეძახიან, რომლის შესასწავლად სტუდენტი ერთ კონკრეტულ თემაზე 10-15 განსხვავებულ კურსს ირჩევს. თუ დავფიქრდებით, დავინახავთ, რომ ეს მართლაც დიდებული საშუალებაა რომელიღაც კონკრეტულ დარგში ექსპერტული ცოდნის მისაღებად. მიუხედავად თქვენი სპეციალიზაციისა და სწავლის შეფასების საშუალო შეწონილი ქულებისა (ამერიკ. GPA – Grade Point Average), უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ თქვენი სპეციალობა საშუალებას მოგცემთ თქვენი ცოდნა დამსაქმებელს შესთავაზოთ.
- ზოგადი განათლების მიღების საშუალება. როგორც წესი, უნვერსიტეტები სტუდენტებს უზრუნველყოფენ იმით, რომ ხარისხის მისაღებად (ბაკალავრიატი), მათ იმ საჭირო კურსების აუცილებელი რაოდენობა აიღონ (ჩვეულებრივ 10 კურსი), რომლებიც ეხება განათლების ფართო თემებს: დასავლური ცივილიზაციის ისტორიას, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებსა და ხელოვნებას. დღეს შეიძლება ითქვას, რომ უნივერსიტეტებისა და კოლეჯების უმეტესობა, სტუდენტებს გადასცემს საჭირო ცოდნასა და აკადემიურ იდეებს მეცნიერების სხვადასხვა სფეროს შესახებ.
- სპეციფიკური უნარების ათვისება. სტუდენტი, თავის ძირითად სპეციალობაში ეცნობა არა მხოლოდ მის შინაარსს, არამედ სწავლობს უნარებს, რომლებიც აუცილებელია ამ კონკრეტულ სფეროში ცოდნის მისაღებად. თუ სწავლობთ ფსიქოლოგიას, ეს მხოლოდ ფსიქოლოგიაში არსებული მოსაზრებების შესწავლა არ გახლავთ. სტუდენტი ასევე სწავლობს სტატისტიკური ანალიზის ჩატარებას, საკვლევის გეგმის შედგენას, ვთქვათ, ადამიანის ქცევის შემსწავლელ მეცნიერებებში. უნივერსიტეტში ნებისმიერი სპეციალობის შესწავლისას ახალგაზრდა ითვისებს ისეთ უნარებს, რომლებიც მას მთელი ცხოვრების განმავლობაში გამოადგება.
- ჯგუფური მუშაობის შესწავლა. უნივერსიტეტში, სწავლის რომელიღაც ეტაპზე სტუდენტს ჯგუფური პროექტის გაკეთება უწევს. ეს შეიძლება მოხდეს კლასის, საკლასო ჯგუფისა თუ კლუბის მასშტაბით. ამ შემთხვევაში კარგი ის არის, რომ რეალურ სამყაროში, როგორც წესი, საქმეები ჯგუფური ხასიათისაა. შესაძლოა, ადამიანების უპირატესობა სხვა ჰომინიდებთან ზუსტად ამაში მდგომარეობს: ადამიანებს სხვებისგან განსხვავებით, ყოველთვის შეეძლოთ, ეთანამშრომლათ დიდი ჯგუფების პირობებში. მოგწონთ თუ არ მოგწონთ, ფაქტია, რომ ჯგუფური მუშაობა ყველა ჩვენგანის მომავალია და უნივერსიტეტი თქვენ ამისთვის მოგამზადებთ.
- დროის მართვა (მენეჯმენტი). თვრამეტი წლის ასაკში, ყველა ვერ იქნება დროის მართვის ექსპერტი. უნივერსიტეტი ზუსტად ის ადგილია, რომელშიც ახალგაზრდას დროის სწორად განაწილების უნარებს ასწავლიან. თქვენ შეიძლება დაგავალონ ნაშრომის ჩაბარება სამშაბათს და გქონდეთ ორი გამოცდა ოთხშაბათს (რომელთა მომზადებისთვისაც თითოეულისთვის ათი საათი დაგჭირდებათ) და „ქუიზი“-გამოკითხვა პარასკევს. ყველა ამ დავალების შესრულებას და მათში კარგი შეფასებების მიღებას, თქვენი გარჯა სჭირდება. შესაბამისად, უნივერსიტეტში სწავლისას ერთ-ერთი მთავარი უნარი, რომელსაც სტუდენტი სწავლობს, დროის სწორი განაწილება და მართვა გახლავთ. თუ კარგად შეგეძლებათ დროის მენეჯმენტი ეს დიდ უპირატეობას მოგცემთ მთელი ცხოვრების განმავლობაში.
- პროექტების შესრულება (დასრულება). უნივერსიტეტში სწავლისას, თქვენ დაგავალებენ სხვადასხვა სახის პროექტებს. თქვენ თითოეულ მათგანზე მოგიწევთ მუშაობა და დროის დახარჯვა. ეს შეიძლება იყოს კვლევითი დავალება სოციოლოგიაში და პარალელურად სკულპტურის ძერწვა ხელოვნების კლასში. შეიძლება, სტუდენტურ კლუბში, რომლის წევრიც ხართ, დამამთავრებელი წლისადმი მიძღვნილ ღონისძიების ორგანიზებაში აღმოჩნდეთ ჩართული, სადაც სიტყვით გამოვლენ მოწვეული საპატიო სტუმრების. გარდა ამ ყველაფრისა, თქვენ მუდმივად გექნებათ სამუშაო, რომელიც წლის საფინალო კვლევასთან, ან სადიპლომო კვლევასთან იქნება დაკავშირებული, რომელზე მუშაობაც მთელი წელი გრძელდება. როგორც ხედავთ, უნივერსიტეტში სწავლისას, უამრავი რამ იქნება გასაკეთებელი! ჩემი გამოცდილებიდან გეტყვით, რომ დავალებებისა და პროექტების წარმატებულად დასრულება შეუფასებელი უნარია! თქვენ მიერ გამომუშავებული უნარი – სწორად გადაანაწილოთ დრო და ენერგია სხვადასხვა სახეობის საქმეებსა და პროექტებზე – ნამდვილი მიღწევაა! უნივერსიტეტი ამ უნარების განვითარებისთვის გადასარევი ადგილია.
- წესები და წესების დაცვა. სტანდარტულ საბაკალავრო აკადემიურ პროგრამაში, სტუდენტი, როგორც წესი, ოთხი წლის განმავლობაში ორმოცამდე სხვადასხვა კურსს სწავლობს. ყოველი საგანს აქვს სასწავლო გეგმა, რომელიც მოითხოვს სხვადასხვა წესის დაცვას. გარდა ამისა, უნივერსიტეტებში არსებობს „სტუდენტური გზამკვლევი“, რომელშიც უნივერსიტეტში სწავლისა და ქცევის სხვა წესებია აღწერილი. სწავლის დროს, სტუდენტები მალევე სწავლობენ ამ წესებს და ცდილობენ მათ დაცვას, რადგან წესების დარღვევისთვის ყოველთვის განსაზღვრულია სასჯელი ან ჯარიმები. სწორედ ამიტომაც, უნივერსიტეტდამთვარებული აღიქმება ისეთ ადამიანად, რომელსაც აქვს კარგი ხარისხის, პირველი საფეხურის უმაღლესი განათლება და იცის უნივერსიტეტებში არსებული წესებით თამაში.
- ახალი მეგობრები, რომლებიც მეგობრებად რჩებიან მთელი სიცოცხლის განმავლობაში. უნივერსიტეტში სწავლას თან უამრავი სოციალური სიკეთეც მოჰყვება. დღეს, ორმოცდაშვიდი წლის ასაკში, კვლავ ახლო მეგობრები მყავს უნივერსიტეტის წლებიდან. სულ მალე ჩვენ ვგეგმავთ კურსელების შეხვედრას (ოჯახებთან ერთად). უნივერსიტეტი შესანიშნავი გამოცდილებაა. იქ ყოფნისას, ყველა სტუდენტი თითქოს ერთ ნავში ზის და იმდროინდელი მეგობრობა, როგორც წესი, ამ გამოცდილების ნაწილია.
- მრავალფეროვანი იდეა და თვალსაზრისი. უნივერსიტეტში სტუდენტად ყოფნისას, ახალგაზრდას მოუწევს ყველანაირი იდეისა და მოსაზრების მოსმენა. ხშირად იქნება ისეთი სიტუაციებიც, როდესაც ერთი და იმავე საკითხის ირგვლივ გამოთქმული მოსაზრებები და იდეები დიამეტრულად განსხვავებული იქნება. შეიძლება ისეც მოხდეს, რომ ერთი, მართლაც განათლებული პროფესორი, აბსოლუტურად არ დაეთანხმოს მეორე ასევე განათლებულ პროფესორს. ეს კარგია. ეს საუნივერსიტეტო „თამაშების“ ნაწილია! იმის შესწავლა, თუ როგორ უნდა იმუშაო ერთმანეთისგან განსხვავებული იდეების გარემოცვაში, ყველა კარგი უნივერსიტეტისა და კოლეჯის მთავარ მიზანს წარმოადგენს. მეც გპირდებით, რომ თქვენ თვითონვე დარწმუნდებით იმაში, რომ იდეოლოგიური განსხვავებები და იდეების მრავალფეროვნება, უნივერსიტეტის შემდგომი სამყაროს მთავარ ნაწილს შეადგენენ.
- განსხვავებული ადამიანები. ადამიანები სხვადასხვანაირები არიან! ადამიანები განსხვავდებიან სქესით, სოციალურ-ეკონომიკური წარმომავლობით, რელიგიური კუთვნილებით, კულტურული წარმოშობით და ბევრი სხვა თვისებით. ჩვენ ერთმანეთისგან განვსხვავდებით იმითაც, თუ რა ტიპის მუსიკა მოგვწონს, როგორ ვატარებთ შაბათის საღამოს, რანაირი საკვები მოგვწონს. ეს ყველაფერი კი ძალიან კარგია. უნივერსიტეტში ლექციებზე, საერთო საცხოვრებელში თუ კამპუსში ყოფნისას თქვენ გექნებათ საშუალება, გამოსცადოთ ეს მრავალსახეობა და მისი მშვენიერება. ეს ფაქტი დაგეხმარებათ იმის აღქმაში, რომ ის პატარა ადგილი (ქალაქი, სოფელი, უბანი), საიდანაც თქვენ მოდიხართ, მხოლოდ ერთ-ერთია, იმ უამრავ, ასეთივე პატარა ადგილს შორის, რომლებიც მთელს მსოფლიოშია მომოფანტული. ეს გაკვეთილი კი დაგეხმარებათ ყველანაირ ადამიანთან თანამშრომლობაში, თუ ერთად მუშაობაში მთელი სიცოცხლის განმავლობაში.
- გამართული წერითი მეტყველების შესწავლა. თქვენი საუნივერსიტეტო გამოცდილება ძალიან ბევრ წერით სამუშაოს მოიცავს. სტუდენტებმა ეს ფაქტი უნდა დააფასონ. თვრამეტი წლის ასაკში, უეჭველად დიდი მოცულობის წერილობით სამუშაოს შესრულება მოგიწევთ – ეს ყოველთვის ასეა. წერითი დავალებები, ისეა შედგენილი, რომ დაეხმაროს სტუდენტებს კარგი წერითი უნარების განვითარებაში, ინფორმაციის გასაგები და მიმზიდველი სახით წარმოდგენაში (პრეზენტაციაში) ყველა სახის აუდიტორიისათვის. კარგი მწერლების ფასი, ხომ იცით, განუზომელია.
- საჯარო საუბრის უნარი. თქვენი საუნივერსიტეტო გამოცდილება, დარწმუნებული ვარ, შეიცავს საჯარო გამოსვლებსაც. გამოიყენეთ ეს შესაძლებლობა! როდესაც გაიზრდებით, დამიჯერეთ, ეს უნარი ძალიან დაგჭირდებათ! მიუხედავად იმისა, თუ რა სამუშაოს იშოვით, ყველა შემთხვევაში დაგჭირდებათ ადამიანებთან კომუნიკაცია და მათთვის თქვენი მოსაზრებების გაზიარება. თქვენ უბრალოდ, დაგჭირდებათ სხვებთან საუბარი… ან – ანგარიშის ჩაბარება გაწეულ სამუშაოზე, ან – კლიენტის დარწმუნება, რომ მან თქვენი შეთავაზებული პროდუქტი შეიძინოს. შეიძლება, ერთ მშვენიერ დღეს, მოგიწიოთ სასკოლო საბჭოს დარწმუნება ხელოვნებაში სხვა მასწავლებლის დასაქირავებლად. შეიძლება მოგიწიოთ თქვენი კვლევის წარდგენა კონფერენციაზე. უნარები, რომლებსაც შეიძენთ საჯარო გამოსვლებისთვის, შეიძლება გადამწყვეტი აღმოჩნდეს თქვენი მომავლისათვის.
- საზოგადოებისთვის სასარგებლო საქმის კეთება. უნივერსიტეტში გატარებული წლების დროს, ახალგაზრდებს ბევრი შანსი ეძლევათ, ემსახურონ საზოგადოებას ან თემს, სადაც ისინი ცხოვრობენ და სწავლობენ. შესაძლოა, მონაწილეობა მიიღოთ საპატიო პროგრამაში, რომელიც საზოგადოებრივი სამსახურის ელემენტებს შეიცავს. შეიძლება საკლასო დავალებას ჰქონდეს საზოგადოებრივ სამუშაოებთან დაკავშირებული თავისებურებები. თქვენ შეიძლება იყოთ კლუბის ან „საძმოს“ წევრი, რომელთა მისიაა საზოგადოების სამსახური. მეც ჩემი მხრიდან, როგორც ზრდასრული მოქალაქე, გეტყვით, რომ ასეთი აზროვნებისა და უნარების მქონე ადამიანები, რომლებიც შრომობენ საზოგადოებისთვის, ახლა ყველაზე მეტად გვჭირდება!
დასასრულ, როგორც მწერალი, რომელიც წერს წიგნს სტუდენტებისთვის, ვიტყვი, რომ ჩემი თაობის ხალხი დამოკიდებულია თქვენი თაობის ხალხზე, რათა მსოფლიო სწორ კალაპოტში დავაბრუნოთ. ბოლო ხანს ალბათ ამიტომ ვსაუბრობთ ასე ხშირად თემისა და საზოგადოების მნიშვნელობასა და მის ღირებულებაზე.
დასასრული
კი, გეთანხმებით, უნივერსიტეტი ყველასთვის არ არის საჭირო თუ აუცილებელი. დიახ, ხდება ისეც, რომ ძალიან ჭკვიანი და წარმატებული ადამიანები არ ირჩევენ უნივერსიტეტის გზას. ასევე, ვფიქრობ, რომ საუნივერსიტეტო განათლება არ არის წარმატების გარანტია. ამის შემდეგ კი ისევ ვიტყვი, რომ კარგ საუნივერსიტეტო განათლებას ყოველთვის მოაქვს ზემოთ ხსენებული სიკეთეები.
თუ სკოლის მოსწავლე ხართ და თქვენი მომავალი ცხოვრებისეული გზის სხვადასხვა ვარიანტებზე ფიქრობთ, გირჩევთ აირჩიოთ საუნივერსიტეტო ვერსია და განიხილოთ იგი; თუ უნივერსიტეტში გისწავლიათ, მაგრამ რატომღაც არ აგიღიათ ხარისხის დამადასტურებელი დიპლომი, წადით, დარეგისტრირდით გამოტოვებულ საგნებზე და შეასრულეთ სადიპლომო მოთხოვნები.
საუნივერსიტეტო გამოცდილება ხელს უწყობს ახალგაზრდა ადამიანის ჰოლისტურ[1] განვითარებას და დადებით გავლენას ახდენს მის წინსვლაზე. ჰო, მართლაც, არ დაგვავიწყდეს, რომ კარგ განათლებას, მეტი ფული მოაქვს!“.
მასალა მოამზადა ლევან ალფაიძემ
[1] ჰოლისტური (holistic, ინგლ.) – ინგლისურ ენაში და ინგლისურენოვან ქვეყნებში გავრცელებული ცნება, რომელიც მთლიანობას, რაიმეს შემადგენელი ნაწილების ერთად განხილვასა და მის ასე წარმოდგენას აღნიშნავს.
