– ველოსიპედით სეირნობისას მოსახვევში არ შეუხვიო, – უთხრა დედამ შვიდი წლის გოგონას.
– რატომ? – გაუკვირდა იმას.
– იმიტომ, რომ ვეღარ დაგინახავ. დაეცემი და აღრიალდები, მე კი ვერაფერსაც ვერ გავიგონებ.
– საიდან მოიტანე, რომ დავეცემი? – ჩაიფრუტუნა გოგონამ.
– ასე წერია „ბოროტების ოცდაექვს კარიბჭეში“. იქ ისეთ ცუდ რამეებზე წერია, რაც ბავშვებს მაშინ ემართებათ, როცა სახლისგან შორს იმყოფებიან და სახლი ვეღარ იცავს მათ.
– არ მჯერა შენი. აბა, მაჩვენე ეს წიგნი.
– ჩინურად არის დაწერილი. ვერაფერს ვერ გაიგებ. ამიტომ მე უნდა მომისმინო და დამიჯერო.
– და რა არის ეს ცუდი რამეები? მომიყევი, რა არის ეს ოცდაექვსი ცუდი რამე? – მოითხოვა გოგონამ.
დედა კი იჯდა და მშვიდად ქსოვდა.
– რა არის ის ოცდაექვსი რაღაც? – დაიყვირა გოგონამ.
დედას პასუხი არ გაუცია.
– არ ამბობ, იმიტომ რომ არ იცი! არაფერიც არ იცი!
გოგონა ეზოში გამოვარდა, ველოსიპედს მოახტა და გააქროლა. ერთი სული ჰქონდა, დედის თვალს მიფარებოდა. ამ სიჩქარეში მანამდე დაეცა, სანამ მოსახვევამდე მიაღწევდა.
ეს პატარა ჩანაწერი თანამედროვე ამერიკელი მწერლის, ემი ტანისაა. 1989 წელს გამოსული „იღბლისა და სიხარულის კლუბი“ (The Joy Luck Club) მეტად გახმაურებული წიგნია. ავტორს – ჩინელი ემიგრანტების ამერიკაში დაბადებულ ქალიშვილს სახელიც მოუტანა, აღიარებაც და დიდი სიხარულიც. 1993 წელს უეინ ვანმა – ორი წლით ადრე, სანამ პოლ ოსტერთან ერთად „ბოლს“ გადაიღებდა – მის მიხედვით ფილმი გადაიღო.
ემი ტანის სახელს პოლ ოსტერისა და ჯონ მაქსველ კუტზეეს მიმოწერის თარგმნის დროსაც გადავაწყდი – ისეთი განცდა მქონდა, თითქოს ძველი ნაცნობი მოულოდნელ ადგილას დავინახე. დიახ, აქ ყველაზე ნაკლებად ველოდი ჩინური წარმოშობის ამ შესანიშნავი მწერლის გამოჩენას. პოლ ოსტერი ძველ მეგობრად მოიხსენიებს და ერთ მეტად საგულისხმო ამბავსაც ჰყვება, თუმცა ამაზე საუბარი შორს წაგვიყვანს…
ემი ტანი ამერიკაში გამოცემულ ერთ ანთოლოგიაში აღმოვაჩინე ძალიან დიდი ხნის წინ. მასში ზემოთ ნახსენები „იღბლისა და სიხარულის კლუბის“ ერთ-ერთი მოთხრობა იყო შესული – ჩემი აზრით, საუკეთესო მოთხრობა „თამაშის წესები“, რომელშიც დედისა და მცირეწლოვანი ქალიშვილის ნაცნობი თემა სულ სხვა შუქშია წარმოჩენილი. შეიძლება ითქვას, რომ თექვსმეტივე მოთხრობა, რომლებსაც ეს წიგნი აერთიანებს, სწორედ ასეთია – მრავალჯერ განცდილს კიდევ ერთხელ ისე განგაცდევინებს, რომ საბოლოოდ გაოცების უნარს კარგავ. აღარ გიკვირს, უცხო, უცნობი ადამიანი რომ ჰყვება შენს ამბავს, შენი ცხოვრების ისეთ წვრილმანებს, წესით, არავის რომ უნდა სცოდნოდა.
ერთმანეთთან ხილული თუ უხილავი ძაფებით დაკავშირებული თექვსმეტივე მოთხრობა დედებსა და ქალიშვილებზეა, დიდ ქალებსა და პატარა გოგოებზე, ცხოვრებისეული სირთულეებით შეშინებულ უფროსებსა და პასუხების ძებნაში თავგზაარეულ უმცროსებზე, ამერიკაში გადასახლებულ ჩინელებსა და ჩინური წარმოშობის ამერიკელებზე.
საერთო თემით გაერთიანებულ ყოველ ოთხ მოთხრობას წინ ისეთი ერთგვერდიანი ჩანაწერი უძღვის, რომლითაც ეს წერილი დავიწყე. ოდესღაც „თამაშის წესების“ თარგმნაც ვცადე – ნახევრამდე ვთარგმნე კიდეც… მშობლებისთვის სავალდებულო საკითხავის სია რომ შემედგინა, ამ მოთხრობას აუცილებლად შევიტანდი, რადგან ალბათ ბევრს გასჩენია სურვილი, მისი შვილი სხვებზე ცოტათი მეტი ყოფილიყო, გამორჩეული ნიჭი ჰქონოდა, დასაწყისშივე გაემართლებინა დედისა თუ მამის მოლოდინი. შვიდი წლის უევერლი, რომელსაც შინაურები მეიმეის ეძახიან, გასაოცარი სისწრაფით სწავლობს ჭადრაკის თამაშს და პარტიას პარტიაზე იგებს. შვილის წარმატებით ფრთაშესხმული დედა კი შეცდომას შეცდომაზე უშვებს – წრეგადასული ტრაბახი ერთია და გოგონას რჩევებსაც კი აძლევს, მიუხედავად იმისა, რომ წარმოდგენაც არა აქვს ჭადრაკის თამაშის წესებზე.
უევერლის აღარაფერი დარჩენია, სახლიდან გაქცევის გარდა…
დედა გეუბნება, რომ შავი უჯრები თეთრია და თეთრი უჯრები – შავი. დედა ლაზიერია, რომელსაც ყველა მიმართულებით მოძრაობა თავისუფლად შეუძლია და სადაც უნდა წახვიდე, ყველგან მოგწვდება. შენ ჯერჯერობით პაიკი ხარ – ყველაზე სუსტი, ყველაზე დაუცველი, მაგრამ თუ გზას ჯიუტად გააგრძელებ, იქნებ საწადელს მიაღწიო კიდეც. ოღონდ მანამდე ბევრჯერ წაიქცევი, ბევრჯერ გაიგონებ: „აი, ხომ გეუბნებოდი…“
ემი ტანის „იღბლისა და სიხარულის კლუბი“ ისეთი წიგნია, აუცილებლად რომ უნდა წაიკითხო, თუ წარსულთან მიბრუნებისა და იქიდან გამოხმობილი აჩრდილების არ გეშინია. მაშინაც უნდა წაიკითხო, თუ აწმყოში რაღაცის შეცვლა გინდა; თუ ხვდები, რომ რაღაცის გამოსწორება ჯერ კიდევ შეიძლება.
