პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

ცდა ბედის მონახევრეა

მოგეხსენებათ, ნებისმიერი ჩვენგანისთვის მნიშვნელოვანია,  როცა საკუთარი ბიბლიოთეკიდან ჩვენთვის სასურველ წიგნს შევარჩევთ, ან მაღაზიაში შევიძენთ,ან მეგობარი გვათხოვებს. წაკითხულთაგანაც  ჩვენივე გემოვნებით  მოგვწონს ან არ მოგვწონს რომელიმე. ამა თუ იმ წიგნის წაკითხვის მოტივაციად, ხშირად, ავტორიტეტის რჩევაც გაგვითვალისწინებია, მაგრამ წაკითხვის უფლება ხომ საკუთარია და ვერავინ შეგვილახავს?!
გეთანხმებით, მრავალი მიზეზი არსებობს  წიგნის წასაკითხად, მაგრამ ეს მას შემდეგ ხდება ,როცა ჯერ – კითხვას და მერე წაკითხვას ვისწავლით. ასევე, მრავალი მიზეზია იმისთვის,რომ მკითხველად არ შევდგეთ, თუმცა, ესეც თანდათანობითი პროცესია, როცა  გარემომ არ მოინდომა, რომ კითხვასთან ერთად წაკითხვაც გვესწავლა.

ჩემი აზრით, მასწავლებელს მოსწავლისგან მკითხველის შექმნა არ ევალება. სკოლაში მან უნდა მიაწოდოს ფაქტები, ახსნას, მისცეს მითითება, ასწავლოს სწორად წაკითხვა… ასწავლოს სწავლა : სწორედ ამას ( არც თუ ისე სასურველად)  აფინანსებს სახელმწიფო. მაგრამ, თუ მასწავლებელს შეუძლია და  თუ ამ შეძლებას სურვილიც ახლავს, მაშინ, შესაძლებელია, რომ მისი მცდელობით  მოსწავლე მკითხველიც გახდეს.  ჩვენ ჩვენი ვცადოთ, პრაგმატულად, ეს  ჩვენსავე ინტერესებშია, რადგან საბოლოოდ კარგი მკითხველი ხომ უკეთ წარმოაჩენს  სწავლების შედეგს?!  კარგი შედეგისკენ მისასვლელი გზის ძებნა მასწავლებლობის კარგი მოტივაციაა.  

  წერა-კითხვას ვასწავლით პირველ კლასს თუ ლიტერატურას- მეთორმეტეს, ეს ნაცადი ხერხია,  გამოგადგებათ. მიუხედავად იმისა,რომ  მეთერთმეტე- მეთორმეტე კლასის მოსწავლეთა ნაწილი უკვე ჩამოყალიბებულია მკითხველად, ნაწილი – „არმკითხველად”,  ხელს ნუ ჩაიქნევთ, რადგან წაკითხვა არასდროს არაა გვიანი და თან, ცდა, ნამდვილად  ბედის მონახევრეა. 
აქ შევნიშნავთ, რომ პირველი და მეთორმეტე კლასები სპეციფიკურია, რადგან პირველში კითხვას სწავლობენ ,ხოლო მეთორმეტეში  საპროგრამო  ლიტერატურა  იმდენად დიდი მოცულობისაა და თან მოსწავლეები  ეროვნული გამოცდებითვის ემზადებიან, რომ, მონდომების შემთხვევაშიც, მათთვის ფიზიკურად შეუძლებელი იქნება „კლასგარეშე” ლიტერატურის კითხვა. სჯობს, რომ მეთორმეტე კლასში ხაზგასმულად ვიმუშავოთ, რათა სკოლაში სავალდებულო  წასაკითხს  ისე მიუდგნენ ,როგორც „ნამდვილ „ ლიტერატურას;  ამ დროს შეგვიძლია დავიკმაყოფილოთ საკუთარი -ლიტერატორის ამბიცია და  გამოვიდეთ  თავისუფალი პროგრამით, როგორც ყინულზე ფიგურული სრიალისას. რადგან, ჩემი რჩევაა, რომ   მეთორმეტე  კლასში მშობლიური ენის მასწავლებელს ყურადღების გამახვილება ენისა და  წერის ტექნოლოგიის სრულყოფაზე მართებს. თუმცა, ამაზე სხვა დროს ვისაუბროთ.

ახლა დავუბრუნდეთ  იმას,თუ  როგორ  „შევთხზათ” კლასის  ბიბლიოთეკა და როგორ გავახვიოთ მოსწავლე  მკითხველის საბურველში. 

საკლასო ბიბლიოთეკა ?! 

 ფორმა და შინაარსის სქემა მარტივია. საჭიროა მინიშნებული ერთი თარო, თუნდაც ფანჯრის რაფა; აღრიცხვისთვის – ასევე, მინიშნებული რვეული, რომელიც თაროზევე მოთავსდება.  თითოეულ მოსწავლეს მოაქვს საკუთარი არჩევანით წიგნი:  ან წაკითხული და მოწონებული, ან წიგნი,რომელიც უნდა, რომ წაიკითხოს, ან წიგნი,რომელსაც გული ვერ დაუდო … წიგნის არჩევის მიზეზი ნაირგვარი იქნება. ამ შემთხვევაში, მთავარია მიზანი: „ წიგნი,რომელიც მინდა,რომ ყველამ წავიკითხოთ” . წიგნის ფორზაცზე მფლობელი მითითებული უნდა იყოს. მოსწავლეები და თქვენ თავად წერთ  ბიბლიოთეკის რვეულში თუ რომელი წიგნი რა დროს გაიტანეთ  ან დააბრუნეთ, შეთანხმების მიხედვით ქულებით წაკითხულ წიგნსაც აფასებთ  .

ვთქვათ, კლასში 25 მოსწავლეა. შეგროვდება 26 წიგნი -ერთი თქვენც უნდა მიიტანოთ. თქვენი არჩევანიც  სუბიექტურად არგუმენტირებული უნდა იყოს  – შესთავაზეთ მოსწავლეებს , ანუ შეუცურეთ ბიბლიოთეკაში ის წიგნი, რომელსაც ისურვებდით, რომ  წაკითხული ჰქონდეთ და საჭიროების შემთხვევაში, დაიცავით თქვენი არჩევანი. 

დავალება: ვინც ამაში მონაწილეობს, წლის განმავლობაში თითოეული  ყველა წიგნს კითხულობს რეჟიმით: კვირაში ერთი წიგნი.  ანუ თითოეულ მათგანს მოუწევს 25 წიგნის წაკითხვა,  საკუთარი 26-ე შეუძლია არ წაიკითხოს.

მონიტორინგიც საერთო  საქმე იქნება. რვეული სულ თაროზე დევს. ნებისმიერს შეუძლია წაიკიტხოს ჩანაწერები. თქვენ კი  თვალს ადევნებთ ჩანაწერებს რვეულში და თქვენთვის აღრიცხავთ თქვენივე შეხედულებით საინტერესო შემთხვევებს. მთავარია,რომ ოცდაექვსივე წიგნი ორშაბათიდან ორშაბათამდე „იკითხებოდეს” . 

შესაძლოა, რამდენიმე ბავშვმა ერთი და იგივე წიგნი მოიტანოს, მაგრამ ეს კითხვის დინამიკას არ ამუხრუჭებს. ეს მხოლოდ წიგნის სოციალურობაზე მეტყველებს  და თქვენთვისაც საჭირო კითხვის ნიშანს სვამს -რითია ეს წიგნი მათთვის საინტერესო. კლასის ბიბლიოთეკის პრინციპის 
მიხედვით ამ წიგნს უფრო სწრაფად წაიკითხავს მთელი კლასი და უფრო ადრე  შეგეძლებათ მისი განხილვა. 

რვეულის ჩანაწერების მიხედვით უკვე საყოველთაოდ წაკითხულ წიგნს  წიგნის პატრონი წარადგენს. პრეზენტაციებამდე თუ მიხვედით, შეგიძლიათ მოეშვათ -თამაში შედგა, ოქროს გასაღები ნაპოვნია. ახლა გამოთქვან და დაიცვან საკუთარი შეფასებები, ეკამათონ ერთმანეთს, დაიწუნონ ან მოიწონონ. არ დაივიწყოთ,რომ თქვენც 25 წიგნი გქონდათ წასაკითხი და 26-ე წიგნის  პრეზენტაციაც თქვენზეა. გაითვალისწინეთ,რომ წიგნის პრეზენტაცია გაკვეთილზე არ „მოხდება”. თუ გაკვეთილზე დასწრება და სკოლის წესების მიღება  მოსწავლეების  მოვალეობაა,რომელზედაც ხელი მოწერილი აქვთ პირველი კლასიდან ვიდრე სკოლის დამთავრებამდე,  წიგნის გაკვეთილი მათი უფლება, სურვილი და პასუხისმგებლობაა. ეს ხაზგასმით უნდა აღინიშნოს,დაახლოებით ამ განწყობით:  „ეს მე არ მითქვამს,შენ თვითონ თქვი!”. მოგეხსენებათ,  იქ სადაც იწყება „ჩემი” და „საკუთარი” , მონდომებაც მეტია და აზრიც უფრო შედეგიანია.  

თამაშის გაცნობისას მოსწავლეები არ შებოჭოთ გამომცდელი შეკითხვებით, მათი არჩევანის შეფასებითა და კონტროლით. სამაგიეროდ, გააცანით თამაშის წესები,  რეჟიმი და ბონუსის შესახებ არ დაივიწყოთ. ჯილდო დაუკავშირეთ  სასწავლო პროცესს და აუცილებლად მიოსწავლის ინტერესების წამახალისებელი უნდა იყოს . ნუ დაგაფრთხობთ,რომ თამაში შედეგზე ორიენტირებული იქნება, ეს არ შეურაცხგყოფთ არც-თქვენ და არც -წიგნს. ბონუსი თავად მოიფიქრეთ. გათვალეთ სათითაოდ ყველა ბავშვზე. ამ თამაშში ხომ  შეიძლება ყველა გამარჯვებული გამოვიდეს-ყველამ წაიკიტხოს 25 წიგნი. ეს საუკეთესო შედეგი იქნება  და თუნდაც, გზადაგზა გამოაკლდნენ მონაწილეები, თამაშის პირობები არ შეცვალოთ – წლის ბოლოს თქვენ თამამად შეგიძლიათ საამურ დასვენებას მიეცეთ და კიდევ ერთხელ დარწმუნდეთ თუ რა დიდი მნიშვნელობა აქვს „ბონუსს” და როგორ აგდებს განწყობას დაბალი ხელფასი . მაგრამ, მხოლოდ-წლის ბოლოს, ზაფხულში იფიქრეთ ამაზე.  მთელი წელი ამ კუთხით  ხომ სახელმწიფომ უნდა იფიქროს, პროფესიულმა კავშირმა  და სკოლის ხელმძღვანელობამ. თქვენ მხოლოდ ასწავლიტ სწავლას.   

კითხვა წიგნით დავიწყოთ ?! 

გირჩევთ, პირველ კლასში ასოების სწავლა დავიწყოთ წიგნით. მივბაძოთ იაკობ გოგებაშვილს- ასოების სწავლას ხომ წინადადებით ვიწყებთ ?! 

 წავიტრაბახოთ,რომ როგორც  ქართული ანბანის სწავლა იწყება წინადადებით,ასევე წაკითხვა-წიგნით.  

თითოეულ მოსწავლეს ვაბარებთ,რომ მოიტანოს ან თან ატაროს ერთი ზღაპარი ან ამბავი, რომელსაც ხშირად უკითხავენ უფროსები. კითხვის გაკვეთილისთვის დრო ყოველდღიურად სპეციალურად გამოვყოთ  და იმდღევანდელ ნასწავლ ასოს მოსწავლეები დამოუკიდებლად მოძებნიან და ფანქრით მონიშნავენ.  შემდეგ ჩამოიარეთ და შვიდივე შეამოწმეთ, შეაქეთ, აღნიშნეთ. ამასობაში, წლის განმავლობაში  წიგნიც „შემოეკითხებათ”.
დავალებები წიგნის შესახებ?!

 კარგია, რომ წიგნის შესახებ ნებისმიერ კლასში ასაკთან შესაბამისი დავალება  მივცეთ მოსწავლეებს. მაგალითად, რომ  აღწერონ სახლის ბიბლიოთეკის ერთი თარო,ან  მოძებნონ გადაშლილი წიგნი საკუთარ სახლში,დაინტერესდნენ რა წიგნია და ვინ კითხულობს, ან საკუთარი ბიბლიოთეკიდან  ერთი წიგნის შესახებ ისაუბრონ, ან თვალი შეავლონ რას კითხულობენ ბებია-ბაბუები, ან გაიხსენონ პირველი წიგნი,რომელიც დედამ წაუკითხა,ან დაწერონ რას წაუკითხვენ  შვილს , ან მიეცით ლინკი და ვირტუალურად იმოგზაურონ მსოფლიოს ცნობილ ბიბლიოთეკებში, ან ესტუმრონ წიგნის მაღაზიას …  და სხვა ათასი რამ.

მასწავლებლის და მოსწავლის საქმიანი სისტემატურობა, სტაბილური დამოკიდებულება  წიგნთან  ყოველთვის შედეგიანია და თუ დამიჯერებთ- ეს ისაა, როცა ძალა აღმართს მოხნავს.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი