მაკასთვის და დილასთვის

ემოციები მაკა ლდოკონენის მცირე რომანზე „ცხენისკუდები დილასათვის“

როგორც იქ, გაიდსიაში

„სალაიმალი მანქანას ქოქავს.საქარე მინაზე საწმენდების რიტმულ მოძრაობას თვალს ადევნებს. „წვიმები დაიწყო“, – ფიქრობს და მოდუნებული სხეული სასიამოვნო შვებას ჰგვრის. თავი გაიდსიის ღირსეულ მოქალაქედ თუ მიგაჩნია, ნალექს სწორედ ამგვარი კეთილგანწყობით შეხვდები“…

ნელა, აუჩქარებლად წავიკითხე „ცხენისკუდები დილასათვის“. ახალ წელს დავიწყე და შობის წინა საღამოს დავასრულე. ვკითხულობდი დაგემოვნებით, უკან დაბრუნებებით, ფიქრში წასვლებით, „მინიშნებებში“ ჩახედვებით, შეკუმშული და ღია გულით, სინაზით, სითბოთი,  გამოვტყდები, რომ ცრემლებითაც… და თან გაოგნებული ვიყავი უამრავი  დამთხვევით:  წარმოიდგინეთ, ახალი წლის დილაც კი ისეთი გათენდა ჩვენთან, როგორც იქ, გაიდსიაში, რადგან აქაური კალენდარიც გაიდსიურივით, „თვეებარეულია“ და თოვლიან-ყინვიანი დღის ნაცვლად „მზის სხივები ოქროსფერ ფარდებში თაფლივით იღვრებოდა!“ და პერსონაჟები? –  ვერც კი ჩამოვთვლი, იმდენი  პროტოტიპი გამახსენდა: ტასებას ხომ არაერთს ვიცნობ და ვიცნობ ჩემ გარშემო – ბევრი მამაკაცისთვის სასურველ ქალს, კარგ მეგობარს, მგრძნობიარეს და მომავალში უსათუოდ საუკეთესო დედას; სლაიმალის მსგავსი კაცებიც შემხვედრია ცხოვრების გზაზე – სიმპათიაც გამჩენია მათ მიმართ და შეიძლება, შემყვარებია კიდეც ჩუმად, ჩემთვის; მალკოვისნაირ მამებსა და ქმრებზეც, ალბათ, ყველა შვილს და ქალს უოცნებია, თუ არ ჰყოლიათ ასეთები; ნაცნობი მიმტანებიც ხომ გვყავს ამოჩემებულ პაბებსა და კაფეებში? თქვენი არ ვიცი და, მე პირადად რამდენიმე ბეტისაც  შევხვედრივარ, ელპებიც ყველა გოგო ვყოფილვართ, რომელიმე ჰეკის შესახებ კი, თუ არ დაგვჭირვებია ისინი, გაგვიგონია მაინც, და ვიცით, რომ აქვე, ჩვენსავე ან მეზობელ ქუჩებზე მდებარე სალონებში  ცხენისკუდებს ჭრიან, პარიკებს აკეთებს და მხოლოდ კეთილი სურვილები ამოძრავებთ. …და დილა? დილა განსაკუთრებული, საოცარი პატარა გოგოა, რომელსაც სიხარულით ჩავენაცვლებოდი  „გაფრენაში“, „ლეიბის ქვეშ“ კი, ვარდისფერ კონვერტში, მასავით მეც დავტოვებდი ქაღალდზე დაწერილ სახელს, ოღონდ  საკუთარს არა, ისევ – დილას.

„ციდან ხუთი შავი ლაქა მოჩანს – ხუთი შავი ლაქა თეთრ ფონზე: დედა, მამა, და, ბიძია და ბიცოლა. დილა მათ სახელებს ჩამოთვლის. მერე გაიდსიას ხელს დაუქნევს და თვალს ეფარება, მიფრინავს“.

ჩემი ოქრო ჩემთან

„სალაიმალ მალკოვის პაბიდან გამოსულ ქალებს ელპი სთხოვს, ტროტუარზე ჩამოსხდნენ და ხელისგულები შეატყუპონ. ჯერ ერთს, მერე მეორეს უახლოვდება. ვითომ რაღაცას უდებს, როგორც ტასებას საყვარელ თამაშში“.

არ მქონია იმის მოლოდინი, რომ დილა არ „დატოვებდა“ გაიდსიას, თუმცა, ამის მიუხედავად, და კიდევ იმისა, რომ ავტორი მაქსიმალურად ცდილობს, თავზე არ მოგვახვიოს დატრიალებული ტრაგედიის სიმძაფრე, მაინც გამიჭირდა ამის დაჯერება. აღელვებულმა კინაღამ მაკასთანაც კი დავრეკე და მას მოვთხოვე პასუხი მარადიულ პასუხგაუცემელ კითხვებზე – თუ რატომ ემართებათ ბავშვებს ასეთი დაავადებები ან ვინ იმეტებს მათ ამხელა ტკივილისთვის… მაგრამ, დროულად შევიკავე თავი. განა ვინმემ კი იცის ეს სამყაროში?! თანაც, ავტორს რომ დილა გადაერჩინა, წიგნი აუცილებლად დაკარგავდა მხატვრულ ღირებულებას და ასეთ ძლიერ შთაბეჭდილებას ვეღარ მოახდენდა მკითხველზე. ეს ხომ ზღაპარი არ იყო!.. და მაინც, კარგა ხანს ვფიქრობდი, რა უფრო გამახარებდა – ის, რომ დილას ეცოცხლა, თუ ის, რომ რომანი ასეთი კარგი გამოსულიყო?!

მოხდა ისე, რომ მხოლოდ დილაობით ვკითხულობდი წიგნს და სულ ისეთი განცდა მქონდა, რომ ამ დროს ყველგან ჩემ გარშემო – საწოლში, დივანზე, მაგიდასთან – სწორედ ისე იყო განფენილი თივთიკივით რბილი, წითური თმა, როგორც წიგნის გარეკანზე ჩანს, და მეც ამ ჟღალ, დილას თმის ფერით გაჯერებულ ყოველდღიურობაში ვცხოვრობდი დილასთან და მის ოჯახთან ერთად: გახლდით ელპის დაჯილდოების ცერემონიალზე,  დილას საბოლოო საახალწლო კარნაველზე, სლაიმალთან ერთად „ფერებგადღაბნილ“ ქალაქში იმ ავტობუსითაც ვმგზავრობდი, რომელშიც ტასება იჯდა… თუ დამიჯერებთ, ტასებას მუცელსაც კი მოვუთათუნე ხელი, და პერსონაჟებთან სწორედ ამ სიახლოვით, მათი სიხარულის და მწუხარების თანაგანცდით, რაც ავტორის ოსტატობას უნდა მივაწეროთ, მეც რაღაცნაირად შევეგუე დილას „გაფრენას“. თუმცა რამდენიმე დღის მერე, მას შემდეგ, რაც კითხვა დავასრულე და წიგნი  თაროზე ისეთ ადგილას დავდე, რომ მისი ჟღალი სიმშვიდე  გავლა-გამოვლისას  თვალში მომხვედროდა (ასე ვიქცევი ხოლმე, როცა წიგნი მომეწონება და იმედი მაქვს, არც ტრილოგიის მეორე და მესამე წიგნი – „როგორ გადავაბრუნოთ პინგვინი“ და „კატა-კაცი“ – გამიცრუებს იმედს.), უკვე დანამდვილებით ვიცოდი, რომ დილა არსადაც წასულა, რომ „ჩემი ოქრო ჩემთან“ იყო.

 ვისთვის დაიწერა „ცხენისკუდები“

ექსპერტად არ გამოვდგები და ვერ ვიტყვი, რომელი ასაკიდან უნდა წაიკითხოთ ორიგინალური ხელწერით, უცნაურსახელიანი პერსონაჟებით,  არაჩვეულებრივი არტტექსტებით, ზომიერი სევდით და იუმორით გაჯერებული, თავდაჯერებული თხრობით გამორჩეული მაკა ლდოკონენის მცირე რომანი. ბავშვებისთვის, ჯერ ალბათ ადრეა, თუმცა მათ შეიძლება სამომავლოდ ჩავანიშნინოთ, რომ არსებობს ასეთი კეთილი წიგნი პატარა გოგონა დილაზე, უცნაურ, თვეებარეულ ქალაქზე, სიყვარულზე და კიდევ ბევრ რამეზე, რომელიც აუცილებლად უნდა წაიკითხონ თუნდაც იმიტომ, რომ როცა გაიზრდებიან, შესაძლოა, მათაც სწორედ  გაიდსიის მსგავს რომელიმე ქალაქში მოუწიოთ ცხოვრება და ეს წიგნი მათი ცხოვრების ერთგვარი რეპეტიციაც კი იყოს. თინეიჯერებს და მათ მშობლებს კი, რასაკვირველია, ვურჩევ, რომ როდესაც „ცხენისკუდებს“ დაინახავენ წიგნის მაღაზიებში, არ გადადონ მისი შეძენა, მიჰყვნენ „წითელ შუქს“, „რომელიც დადგენილი წესების დარღვევის ხასიათზე გაყენებს, იქ გადაჰყავხარ, სადაც მორჩილად უნდა იდგე“, და შეაბიჯონ გაიდსიაში, „ახირებულ“ ქალაქში. ხოლო როდესაც კითხვას დაასრულებენ, თუ ჩემსავით ემოციური სპაზმი დაემართათ და ავტორთანაც მოუნდათ დარეკვა, უმჯობესია, ეს მანამდე არ გააკეთონ, სანამ არ დამშვიდდებიან. მერე კი ფეისბუქზე მოძებნონ სპეციალურად ამ წიგნისთვის შექმნილი გვერდი #ცხენისკუდებიდილასთვის# და იქ გაუზიარონ მაკას თავიანთი შთაბეჭდილებები.

ჰო, და კიდევ ერთი რამ: ამ რომანის კითხვის დროს, კითხვის დაწყებამდე ან კითხვის დასრულების შემდეგ, სასურველია, ერთხელ მაინც მოისმინონ ერიკ სატის gnossienne.

„რას ნიშნავს „გნოსიენ?“ეტიმოლოგია უცნობია, უფრო სწორად, ერიკ სატის გამოგონილი სიტყვაა. გამოგონილი სიტყვით დასათაურებული ქმნილება კი, როგორც წესი, დროს უსწრებს, რის გამოც ნებისმიერი ქალაქი სათანადოდ ვერ იღებს. და ეს მხოლოდ გაიდსიის ახირება არ გეგონოთ!“