არსებობს რაღაცები, რასაც ადამიანები ადრეულ ასაკში სწავლობენ და სიცოცხლის ბოლომდე დაატარებენ ამ ცოდნას, როგორც აღიარებულ ჭეშმარიტებას, რომელსაც გადამოწმება აღარ სჭირდება. მაგალითად, ვიცით, რომ ორჯერ ორი ოთხია, დედამიწა მრგვალია, დედამიწის ყველაზე მაღალი მწვერვალი ევერესტია და ყველა ადამიანს, რომელიც დედამიწაზე ცხოვრობს, თანაბარი უფლებები აქვს. ასეთი რაღაცების ჩამოთვლა მრავლად შეიძლება, მაგრამ იმის გამო, რომ “ყველამ იცის”, ეს ცოდნა აზრს კარგავს, ახალს არაფერს გვეუბნება, ახალი ინფორმაციის მატარებელი არ არის.
არსებობს რაღაცები, რასაც ადამიანები ადრეულ ასაკში სწავლობენ და თუ სიცოცხლის ბოლომდე ისე დაატარებენ ამ ცოდნას, როგორც აღიარებულ ჭეშმარიტებას, რომელსაც გადამოწმება აღარ სჭირდება, მან შესაძლოა პრობლემები შეუქმნას მატარებელს. მაგალითად, თუ დავიჯერეთ, რომ დედამიწაზე ყველა ადამიანს თანაბარი უფლებები აქვს, უარვყოფთ ადამიანის უფლებების შეზღუდვის შესაძლებლობას – მათ შორის, შესაძლოა, ჩვენივე უფლებებისასაც – და თანასწორობისთვის ვეღარ ვიბრძოლებთ. კონვენციებში დეკლარირებული ჭეშმარიტება კი ხშირად სცდება რეალობას. თუ ვამბობთ, რომ ყველა ბავშვმა უნდა იაროს, სულ მცირე, ბაღსა და სკოლაში და სასურველია, მიიღოს უმაღლესი განათლებაც, აუცილებლად უნდა ვიმსჯელოთ იმაზეც, არის თუ არა ჩვენს ახლოს არსებულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში განვითარებისთვის კომფორტული და მეგობრული სივრცე, სადაც ბავშვის შეუძლია გაატაროს დღეში რამდენიმე საათი, მიიღოს ცოდნა და აღიჭურვოს საჭირო უნარებით, ისწავლოს ადამიანებთან ურთიერთობა და გადადგას პირველი ნაბიჯები სოციალიზაციისკენ. თუ ვინმე გვეტყვის, რომ ბავშვებს ვიტამინები სჭირდებათ და მათ რაციონში აუცილებლად უნდა შედიოდეს ხილ–ბოსტნეული, თანაც იმდენად კეთილი აღმოჩნდება, რომ სკოლაშივე დაურიგებს მოსწავლეებს თითო ვაშლს დიდ დასვენებაზე ჩასახრამუნებლად, აუცილებლად უნდა გავიხსენოთ გარემო, რომელშიც იგივე ბავშვები ცხოვრობენ, დაბინძურებული ჰაერით რომ არის გარშემორტყმული და მათ ჯანმრთელობაზე უარყოფით, ზოგჯერ საბედისწერო გავლენასაც ახდენს. ჰაერი და ნიადაგი სუფთაც რომ იყოს, ეს ბავშვები ბევრ სხვა პრობლემასაც ეჯახებიან, რომლებსაც ერთი ვაშლი ვერაფერს უზამს.
არსებობს რაღაცები, რაც, წესით, ყველამ იცის, მაგრამ ეს ცოდნა მათ ვერ იცავს. მსჯელობა რომ გაგვიადვილდეს, შეგვიძლია, რამდენიმე ბანალური ჭეშმარიტება გავიხსენოთ განათლების სფეროდან და თვალი მივადევნოთ, როგორ გამოიყურება ისინი ჩვენს სინამდვილეში.
მაგალითად, ყველამ იცის, რომ ბავშვი, რომელიც ბაღში მიდის, ფიზიკურადაც და ემოციურადაც დაცული უნდა იყოს. სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულება მისთვის უნდა იყოს კომფორტული ადგილი, სადაც ითამაშებს, შეიძენს ელემენტარულ სოციალურ უნარებს, გაიუმჯობესებს მოტორიკას, მიიღებს ჯანსაღ საკვებს, დასასვენებელ სივრცეს და უსაფრთხო ღია სივრცეს თამაშისთვის. ვინაიდან ბაღი პირველი ადგილია, სადაც ბავშვი ხვდება და ბევრ დროს ატარებს საკუთარი სახლის შემდეგ, იქ მაქსიმალურად უნდა იყოს გათვალისწინებული თითოეული პატარას საჭიროებები, სისტემა მოქნილი უნდა იყოს, რათა თითოეული ბავშვის ინტერესების შესაბამისად იმოქმედოს.
რა ხდება სინამდვილეში?
2017 წლის 25 სექტემბრის დღის ახალი ამბავი: თბილისში საბავშვო ბაღის მეორე სართულიდან სამი წლის აღსაზრდელი გადმოვარდა. დაშავებული სასწრაფო დახმარების ბრიგადამ ინგოროყვას კლინიკაში გადაიყვანა. ბავშვის მდგომარეობა მძიმეა.
ყველამ იცის ისიც, რომ არ შეიძლება ბავშვების დამცირება, მათდამი სასტიკი მოპყრობა და დასჯა. ბავშვთა უფლებების საერთაშორისო სტანდარტები კრძალავს ფიზიკური ძალადობის ყოველგვარ ფორმას და უზრუნველყოფს მოსწავლეთა ღირსების პატივისცემას. სახალხო დამცველის სპეციალური ანგარიშის თანახმად კი, რომელიც ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში ძალადობასთან დაკავშირებულ ზოგად ვითარებას ასახავს, ვკითხულობთ:
მონიტორინგის შედეგები ცხადყოფს, რომ საქართველოს ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემაში კვლავ გამოწვევად რჩება მოსწავლეთა დაცვა ძალადობრივი დამოკიდებულებისა და არასათანადო მოპყრობისაგან. ხშირია ბავშვის მიმართ როგორც ფსიქოლოგიური, ისე ფიზიკური ძალადობის შემთხვევები უფროსების, განსაკუთრებით – მოსწავლეებთან აქტიურ კომუნიკაციაში მყოფი პირებისა და თანატოლების მხრიდან; მოსწავლეთა შორის ბულინგი ურთიერთობის გავრცელებული ფორმაა.
მოსწავლეთა 13.2% და სკოლის თანამშრომელთა 4% ბავშვის მიმართ ძალადობად არ მიიჩნევს ცემას, მოსწავლეთა 37% და სკოლის თანამშრომელთა 12.7% ბავშვის მიმართ ძალადობად არ მიიჩნევს წამორტყმას, ყურის აწევა ძალადობად არ მიაჩნია მოსწავლეთა 42.5%–ს და სკოლის თანამშრომელთა 13.9%–ს. მსგავსი დამოკიდებულება დაფიქსირდა მრავალი სხვა ფორმის ძალადობის, მათ შორის – ფსიქოლოგიური ძალადობის, მიმართაც.
ძალადობის ფორმათაგან ყველაზე ტიპურია ყვირილი, რომელსაც ყველაზე მეტი მოსწავლე ასახელებს უფროსების მიერ გამოყენებულ მიმართვად. სკოლის მანდატურის მიერ მოსწავლისთვის დაყვირების შემთხვევების არსებობა დააფიქსირა მოსწავლეთა 20.3%–მა, სკოლის ადმინისტრაციის მიერ – 47.1%–მა, დამრიგებლის მიერ – 61.5%–მა, საგნის მასწავლებლის მიერ – 78.8%–მა. სკოლის თანამშრომელთა 25% კი ამას ძალადობად არ მიიჩნევს.
ყველამ იცის, რომ საკუთარი და სხვისი შვილებისთვის საუკეთესო უნდა, მაგრამ ჯერ არ ვიცით, როგორ შევუქმნათ მათ უსაფრთხო გარემო და დავიცვათ მათი ელემენტარული უფლებები, ამიტომ ხშირად უნდა გადავხედოთ ცოდნას, რომელსაც ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპზე ვიღებთ და შევადაროთ რეალობას, რომელშიც ვცხოვრობთ.
