პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

აღმოჩენები  არაორდინალურ გარემოებებში

ჩვეულებრივ მეცნიერებასა ან ტექნიკაში აღმოჩენილი სიახლე ტექნიკური საკითხის კვლევის შედეგადაა მიღწეული. ამიტომ ისინი თითქმის ყოველთვის ავტორის საკვლევ სფეროში იქმნება. მაგალითად, მსოფლიოს ერთ-ერთმა გამოჩენილმა გამომგონებელმა ნ. ტესლამ (1856-1943) მთელი თავისი ცხოვრება მიუძღვნა კვლევებს ელექტროობის სფეროში და მისი ასამდე   გამოგონება   სწორედ ამ სფეროს განეკუთვნება. ხშირად გამოგონებები ან აღმოჩენები არაორდინარულ სიტუაციებშიც ხდება. ეს ის გამოგონებები ან აღმოჩენებია,  როდესაც რომელიმე გამომგონებელს იდეა ებადება, მაგალითად, სეირნობის ან დასვენების დროს, ე.ი. იმ დროს, როდესაც იგი ყველაზე ნაკლებად ფიქრობს მათზე. ზოგჯერ გამოგონება ან აღმოჩენა საერთოდ არ განეკუთვნება მის საკვლევ სფეროს. მაგალითად, 1625 წელს პარიზელმა ფ. რუსსომ „ლუქი“ მას შემდეგ გამოიგონა, რაც მას დუქანი დაეწვა. მაგრამ ისეც ხდება, რომ მრავალ სასარგებლო გამოგონებას ან აღმოჩენას ცხოველებს ან მცენარეებს უნდა ვუმადლოდეთ. როგორ არის ეს შესაძლებელი? ძალზედ მარტივად.

XIX საუკუნის დასაწყისში საფრანგეთში ცხოვრობდა იმ მომენტისათვის ნაკლებად ცნობილი ქიმიკოსი ბ. კურტუა. მას ჰყავდა კატა, რომელიც ძალზედ უყვარდა, და რომელიც ხშირად იჯდა პატრონის მხარზე. 1811 წლის ერთ დღეს, როდესაც ბ. კურტუა ჩვეულებრივ თავის ლაბორატორიაში მუშაობდა, მის მაგიდაზე ორი ჭურჭელი იდგა – რომელთაგან ერთში ესხა სპირტი, ხოლო მეორეში კი – გოგირდმჟავა. კატა კი, ჩვეულებრივ, მას მხარზე ეჯდა. უცბად კატა გადმოხტა მაგიდაზე, ორივე ჭურჭელს დაეჯახა და გადაატრიალა. სითხეები, რომლებიც ამ ჭურჭლებში ესხა, გადმოიღვარა და ერთმანეთში აირია, რის შედეგადაც წარმოიშვა მოლურჯო-იისფერი ღრუბელი. ასე იქნა აღმოჩენილი ახალი ქიმიური ელემენტი – იოდი. ამ აღმოჩენისათვის საფრანგეთის მეცნიერებათა აკადემიამ ბ. კურტუას 6000 ფრანკი გადასცა. ამ ფაქტმა ის  ცნობილი ქიმიკოსი გახადა.

კატას უკავშირდება კიდევ ერთი, არანაკლებ ცნობილი გამოგონების შექმნაც. მართალია, ეს  სხვა კატა იყო, მაგრამ ფაქტი ისევ საფრანგეთში მოხდა. 1903 წელს ფრანგმა ქიმიკოსმა ბენედიქტუსმა არამსხვრევადი  მინა გამოიგონა.  მისი შექმნის იდეამდე მეცნიერი მიიყვანა შიდა მხრიდან კოლოიდის თხელი ფენით დაფარულმა კოლბამ, რომელიც იატაკზე დაეცა. ის დავარდნის დროს წვრილ ნაწილებად კი არ დაიმსხვრა, არამედ წვრილი ბზარების ბადით დაიფარა. ბენედიქტუსმა ჩაატარა აღნიშნული ფაქტის ანალოგიური ექსპერიმენტი. აიღო ჩვეულებრივი ბრტყელი მინა. ცალი მხრიდან ის მთლიანად კოლოიდით დაფარა, იმავე გვერდს  მოარგო ასეთივე მეორე მინა და ერთმანეთს შეაწება. ამის შემდეგ ნაკეთობა იატაკზე დააგდო, რასაც შედეგად იგივე უცნაურობა მოჰყვა: კი არ დაიმსხვრა წვრილ ნამტვრევებად  და გაიფანტა მთელ ოთახში, არამედ მისი მთელი ზედაპირი ბზარების ბადით დაიფარა. ასეთი სახის მინებისგან, რომელსაც „ტრიპლექსი“ ეწოდება დღეისათვის ავტომობილის საქარე მინები მზადდება. ბენედიქტუსის თანამედროვეები ამტკიცებენ, რომ კოლბა მას კი არა, მის კატას გადმოუვარდა.

   გვინდა გაგაცნოთ კიდევ ერთი არაორდინალური აღმოჩენა, რომელიც ძაღლს უკავშირდება – წყალმომარაგების  ყველა ნაგებობა, როგორც წესი, შემოღობილია სპეციალური გისოსებით, რომელთა ძირითადი დანიშნულებაა, არ გაატაროს და, შესაბამისად, დაიცვას ტურბინების მუშა თვალი უცხო სხეულებისა და მოცურავე ყინულისგან. მაგრამ ზამთარში ეს გისოსი ხშირად იფარება ყინულის სქელი ფენით, რაც შემდგომში მკვეთრად ზღუდავს მისი გავლით წყლის გატარებას. იმისათვის, რომ გისოსი ყინულებისაგან გაეთავისუფლებინათ, ჩვეულებრივ, მას ახურებდნენ, რაც, რაღა თქმა უნდა, ძვირი ჯდებოდა, რადგან ბევრი ენერგიის ხარჯვას საჭიროებდა. ამასთან, ის ყოველთვის ნაკლებეფექტიანი იყო. როდესაც საბჭოთა გამომგონებლებმა – ი. ლევინმა და გ. ვანიკმა –  დაინახეს, როგორ იბერტყავს ძაღლი სხეულიდან წყალს, გადაწყვიტეს, რომ გისოსიც უნდა „დაიბერტყოს“. რის შემდეგადაც მათ დაამზადეს საკმაოდ მარტივი სამარჯვი, რომელშიც პერიოდულად ატარებდნენ ელექტრო დენს, რისი წყალობითაც გისოსი ირხეოდა. ეს ხდება ძალზედ იშვიათად.

            1793 წლიდან მოყოლებული 29 ივნისს მეზღვაურები მეზღვაურის დღეს აღნიშნავენ. ჩეხი გამომგონებელი, იოზიფ რესელი, რომელმაც სატყეო აკადემია დაამთავრა, იმპერატორის ტყეებში მეტყევედ მუშაობდა. ტყის შემოვლისას იგი ხშირად ადევნებდა თვალს მდინარეში მოცურავე თევზებს. იმ დროისათვის მდინარეებში ბევრი თევზი ბინადრობდა. წყალი კი საკმაოდ სუფთა იყო, ამიტომ შესაძლებელი იყო მათი დანახვა. ერთხელ, როდესაც ის თვალს ადევნებდა კალმახის გადაადგილებას, მას აზრად გემებისათვის ახალი ტიპის ძრავების, კერძოდ, ახალი სანიჩბავი ხრახნის შექმნა მოუვიდა, რომელიც უნდა გემის უკანა ნაწილში დამაგრებულიყო. ეს მოხდა 1825 წელს, ხოლო ოთხი წლის შემდეგ კი შეიქმნა პირველი გემი ახალი  სანიჩბავი ხრახნით „ცივეტტა“. ბევრ გამოგონებას არ ჰქონია გავრცელების ასეთი ფართო არეალი, როგორც გენიალური ჩეხი გამომგონებლის გამოგონებას.

                     

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი