ციფრულ სამყაროში მოზარდების თვითშეფასებაზე მედიის ზეგავლენა განსაკუთრებით თვალსაჩინოა. დღევანდელი მოსწავლეები ყოველდღიურად უყურებენ რედაქტირებულ ფოტოებს, ბლოგერების იდეალურ ცხოვრებას და მუდმივად ადარებენ საკუთარ თავს სოციალურ მედიაში არსებულ სტანდარტებს. წარმოდგენილი გაკვეთილი მიზნად ისახავს მოსწავლეთა კრიტიკული აზროვნების გაღვივებას, საკუთარი ციფრული იდენტობის ანალიზს და მედიის გავლენის გაცნობიერებას. სწავლება ეფუძნება კომუნიკაციური კომპეტენციების განვითარებას და ინტერაქტიულ ციფრულ ინსტრუმენტებზე დაფუძნებულ აქტივობებს.

გაკვეთილის მიზნები:

• მოსწავლეებმა გამოიკვლიონ სელფის  ისტორია და ციფრული თვითწარმოდგენა;
• კრიტიკულად შეაფასონ მედიისა და ფოტოების დამუშავების გავლენა თვითშეფასებაზე;
• განივითარონ მეტყველების, კრიტიკული აზროვნებისა და თანამშრომლობის უნარები.

სამიზნე აუდიტორია: მე-10 კლასი (B1+/B2 დონე)

გაკვეთილის ხანგრძლივობა: 45 წუთი

სასწავლო რესურსები:

• მობილური ტელეფონები, პლანშეტები ან ლეპტოპები ინტერნეთით;
• პროექტორი ან სმარტ დაფა;
• ციფრული პლატფორმები: Mentimeter, Quizlet, Padlet

გაკვეთილის სტრუქტურა:

1. შესავალი – Selfie Check-In (3 წუთი)
   Mentimeter-ის გამოყენებით მოსწავლეები პასუხობენ კითხვას:
   „რამდენ სელფს იღებ კვირაში?“
   ამ მოქმედების მიზანია მოსწავლეთა ჩართულობის სტიმულირება და თემაში გადაყვანა.
2. წყვილში მოკლე დისკუსია 
   „რატომ იღებთ სელფებს?“ – მოსწავლეები მსჯელობენ და აზრს უზიარებენ კლასს.
3. სიტყვათა ასოციაციები 
   Mentimeter-ზე მოსწავლეები აზიარებენ სიტყვებს, რომლებიც სოციალური მედიის, ფოტოსა და სელფის თემებს უკავშირდება.
4. სიტყვათა სწავლა 
   Quizlet-ის გამოყენებით ხდება მნიშვნელოვანი სიტყვათა წინასწარ სწავლა.
5. წინასაკითხავი ეტაპი 
   კითხვა მოსწავლეებს: „როგორ ფიქრობთ, რომელია პირველი სელფი ისტორიაში?“
6. კითხვის დრო – “A Short History of the Selfie” 
   მოსწავლეები კითხულობენ სტატიას სელფის ისტორიაზე და ფიქრობენ, როგორ შეიცვალა თვითწარმოდგენის ფორმები დროთა განმავლობაში.
7. ვიდეო ანალიზი და დისკუსია 
   მოკლე ვიდეო: “Filtered Reality” – ერთი ბუნებრივი და ერთი რედაქტირებული სელფის შედარება.
   „რომელი უფრო ხშირია სოციალურ მედიაში?“
   „როგორ მოქმედებს ეს ჩვენს აღქმაზე საკუთარი თავისა და სხვების მიმართ?“
8. ვიდეოანალიზი 
   მოსწავლეები უყურებენ ვიდეოს: “Airbrushed World”
   რას გვაწვდის ეს ვიდეო? – ხდება ემოციური რეაგირება და მოკლე რეფლექსია.
9. Padlet-ზე აზრის გამოქვეყნება
   მოსწავლეები წერენ თავიანთ მოსაზრებას თემაზე: „მედია: მითი თუ რეალობა?“
10. გაკვეთილის შეჯამება და საშინაო დავალება
    მოსწავლეებს ეძლევათ დავალება:
    დაწერონ ბლოგი ან ესე თემაზე: “Airbrushed World” – როგორი სამყაროა ეს და სად არის სიმართლე?

გაკვეთილი  საინტერესო გამოვიდა თავისი თემატიკითა და სტრუქტურით. ის ემყარება თანამედროვე მოზარდების ცხოვრებისეულ გამოცდილებას და აერთიანებს ენას, კრიტიკულ ფიქრსა და მედიის ცოდნას. ციფრული პლატფორმების გამოყენება ზრდის ჩართულობას, ხოლო თემა – მედიის ფილტრების მიღმა სიმართლის ძიება – მნიშვნელოვან სოციალურ უნარებს ავითარებს.

ციფრული ტექნოლოგიები და სოციალური მედია გავლენას ახდენს საკუთარი თავის აღქმაზე, თვითშეფასებაზე. სწორედ ამიტომ, მასწავლებელს მნიშვნელოვანი როლი აქვს მოსწავლეების მედიისადმი კრიტიკული დამოკიდებულების განვითარებაში. წარმოდგენილი გაკვეთილი არა მხოლოდ ენობრივ, არამედ სოციალურ და ემოციურ კომპეტენციებსაც ავითარებს, რაც თანამედროვე განათლების მთავარი გამოწვევაა.

სიტყვა იყოო ღმერთი და ერთ ასეთ სიტყვაზე დაიყვანება ალბათ ყველაფერი, თუნდაც „წუთისოფელზე“. ყველა იმაზე ბჭობს, ამ განუმეორებელ, უმძაფრეს და ურთულეს „წუთში“ – რა არის მნიშვნელოვანი. საქართველოს ისტორიას თუ შევკუმშავთ, ერთი უზარმაზარი ენერგეტიკის სიტყვა გამოვა – თავისუფლება, რომელიც ქართველისთვის ყველაზე ძვირფასია, რადგან თავისუფლებაა ჩვენთვის სამშობლოც და თავისუფლებაა – ღმერთიც თუ მისკენ სწრაფვაც. თუმცა მაინც ვერაფრით შევთანხმებულვართ, რა არის ეს თავისუფლება. „თავისუფლება ის კი არ არის, რაც მოგცეს… არამედ ის, რაც ვერ წაგართვეს“ – ბრძანა ვოლტერმა. ჩვენში კი უმრავლესობას ჰგონია, რომ ვინმემ „ლანგრით უნდა მოგვართვას“ ან „ციურ მანანად დაგვაბნიოს“ თავისუფლება. ჩვენი წარმოდგენების „სიჭრელე“ კი ამ მხრივ დიდ „ქარბორბალებსა“ თუ „შეჯახებებს“ ქმნის („ბუხ“, როგორც ნათქვამია მოთხრობაში), ანუ გაუსაძლის რეალობას, დღევანდელობის „მფეთქავ“ დინამიკასაც თუნდაც, რომელზეცაა რეზო თაბუკაშვილის „ჩრდილის მაძებარი მზე“.

სხვადასხვანაირია თანადროულობის აღქმაც, ინტერპრეტაციები, თუმცა, თითქოს, ყველას, ჩვენ შიგნით, სამშობლოს „ცხელი გული“ გვიძგერს. ეს გვაწერია „გულის ფიცარზეც“, ნუ, უნდა გვეწეროს, იდეაში. ასე მარტო ქართველები ვამბობთ, ყველაზე დიდი და ყველაზე დატანჯული გულის ხალხი; „ძვლებით დააბჯრული და ნეკნებით აჭედებული გულის ფიცარი…“ და მასში თუ „მასზე“ დატეული ჩვენი ცხოვრება, უმძაფრესი ვნებებითა თუ ნატიფი განცდებით. „ასეთი ომახიანი გაღვიძება ძირძველი ქართული წესია და ადათი-მეთქი, ვუთხარი გერმანელს“(86), ამბობს მოთხრობის მთავარი გმირი გიო, როცა მას გერმანელი სტუმარი ეწვევა, ანიტა, ფანტასტიკური ჟანრის ფილმს რომ იღებს თბილისში. ეს სარკაზმიც საუკუნეთა მტკივნეული გადაძახილივითაა, რადგან თუ ეგოცენტრიკები ვართ, განზოგადების მოყვარული ერიც ვართ, ისე ამხელა კულტურას როგორ შევქმნიდით?! არც ცხოვრების ფილოსოფიურ აღქმას ვუჩივით ამ განზოგადებისას: „ჩემი თავი მყავს მოსავლელი და დასალაგებელი, ფინიშის ბოლო ხაზზე ვარ გასული, ერთი ბოლო, შორი გაცურვა მაქვს დარჩენილი“ (93), – ესეც გიოა, 50 წელს კარგად გადაცილებული, როგორც თვითონ აღნიშნავს.

მზის, ბორჯღალის, მითოსიც ქართულად შთამბეჭდავია. „მკვდრის მზესაც“ მხოლოდ ქართველი ამბობს, სიკვდილის, სიცოცხლის წარმავალობის, გადასხვაფერების გაფილოსოფიურების მორიგი მცდელობით, რაზეც ისევ შევჩერდებით მოგვიანებით.

„ნახე, როგორი ბროწეულისფერი აქვს შემოდგომის მზეს“, – თვალი მოუჩრდილა შვილს თუ შვილიშვილს მან და უკვე ჩამალული მზისკენ გაახედა.

„თითი გაეჭრა შემოდგომის მზეს?“ – ჰკითხა ბავშვმა…“ (94).

მზის ქვეყანაში კი რეალობის „მარად მცხუნვარე“ გამოძახილი ჩვენს სულებში, ჩვენივე ბუნების თანდაყოლილ ჰიპერბოლურობას ხომ არ უნდა დავაბრალოთ? ხშირად „ნაცარქექიებად“ ნაქცევებს რომ გვგონია, ყველა „გორას ძვრას ვუზამთ“, სინამდვილეში კი „დევებმა ჩვენი მოსატყუარი კბილები უკვე მოიცვალეს“, დროც გამოიცვალა. „პოლიციელთა რაზმი შეტევაზე გადმოვიდა“ – აღარ გვახსოვს, როდიდან გვესმის, ისე „მშობლიურია“ ეს ფრაზა უკვე. „ძირითადად, ახალგაზრდები, ოც წელიწადს ოდნავ გადაცილებული გოგო-ბიჭები ირეოდნენ დაბნეულად გარშემო“. მარტო ახალგაზრდა თაობა როდია დაბნეული, მარად „გრაალისა“ და მისი დაცვის გზების მაძიებელი; უფროსებისაც („სად არიან შვილები, შვილები სად არიან“). გიოც რუსთაველზე გავარდება არეულობაში შვილების დაცვის ქართველისთვის ინსტინქტამდე დასული თავგანწირვით.

„ – მამ, შენ საიდან აქ?“…

• მე ბავშვობიდან აქა ვარ“ (103).

„ჩვენი ბავშვობიდან(აც) მოვდივართ“, ეკზიუპერისეულად, „აქა ვდგავართ და სხვაგვარად არ ძალგვიძს“, მარტინ ლუთერისეულად და „ბავშვობიდან აქა ვზივართ“, როგორც თვითირონიით ამბობს ცნობილი, იტალიური, ქართულ სინამდვილეზე გასაოცრად მორგებული სცენარის ფილმის გმირი. მართლაც, ვერ ვძლიეთ ეს „სამჭკუაშვილობა“, თუმცა ვითომ „ვიცით“ ცხოვრება, თუნდაც „ლავუაზიეს კანონი“.

„ხველებ-ხველებით მირბოდნენ ბავშვები. გიოც კარგად იხრჩობოდა სირბილში და ბოღმა კლავდა, რომ ამ ასაკში რუსთაველზე კვლავ უწევდა საჩხუბრად გამოსვლა, ამჯერად, საკუთარი შვილების დაცვა დამოუკიდებელ საქართველოში თავისივე ხელისუფლებისგან. ადრე უცხოტომელ მტერთან მაინც ღვრიდნენ სისხლს ახალგაზრდობაში, თუმცა წინა ხელისუფლებისგანაც არ დაჰკლებიათ“ (103); – ასე მიედინება ეს შეუჩერებელი „ომების“ ქრონიკა; ბრჭყალები იმიტომაა, რომ მშვიდობაც საშიშია, ამჯერად ბრეხტისეულად, სწორედ ამ „ომების“ გამო. ეს დაუსრულებელი „ჯოს-ჯოს-ჯოს!“ ძველი გროშივით შემოგვაცვდა…

რეზო თაბუკაშვილს ბევრი თვისება აქვს კარგი მწერლისა, ერთ-ერთი კი მოვლენის სხვადასხვა „ჭრილში“ ხედვის ნიჭია, ანუ თვალსაწიერის მრავალპლანიანობა. კი, ამ ხედვათა შორის მკითხველმა უნდა ამოიცნოს მწერლისეული მიმართულება, რომელსაც ის მიჰყვება, მისეული „მოდელი“ რომელია ცხოვრებისა, მოვლენისა, დადებითი გმირისა, მისთვის მოსაწონი და სასურველი, მაგრამ თუ სხვა მხრიდანაც არ „შემოგატარა“, ისე შთამბეჭდავი და ღრმა არ გამოდის. „სულ რომ „საქართველო!“ და „სამშობლო!“ ეღრიალა გაშლეგებული სახით მჭიდროდ მდგარ ბრბოს… ცუდად ჰქონდა დალექილი სულზე ეს ხმები. ბარაბასავით მწარედ ჩაესმოდა ხალხის გრგვინვა და ხავილი“; – რატომ, მაინცდამაინც, ბარაბა? რას იტევს ბარაბას სიჩუმე? ნაწარმოების ნარატივში რომელიღაც, ყველა ერისთვის პარადიგმული, პრეისტორიული გზა-ფესვივით იჭრება/იხსნება ბიბლიური ბარაბას თხრობა.

…ბარაბა იმიტომ ალბათ, რომ მისი გზაც ადამიანურია;

იმიტომ, რომ ხშირად დავდგომივართ ამ გზას ერთპიროვნულადაც და ვითომ „ერთი მიზნით გაერთიანებულთა“ სიმრავლითაც;

იმიტომ, რომ სწორედ ბარაბაა რჩეული გულდაბნელებული ბრბოსთვის და არა ქრისტე;

იმიტომ, რომ ბარაბაც ალბათ სიცოცხლის გადაჭარბებულმა, ხარბმა და თავისებურმა სიყვარულმა აქცია დამნაშავედ;

იმიტომ, რომ „მზეც ჩრდილში ექცევა“ ხანდახან;

იმიტომ, რომ დაცემას უნდა მოჰყვეს აღდგომა, კაცისთვისაც და ერისთვისაც…

ჩვენთან, ტრადიციულად მაინც, ჩუმი პროტესტის ქვეყანაში, „სიყვარულის ხმაური უფრო სიჩუმეში ისმის“; თუმცა ამ ბოლო დროს ისე „ვრახრახებთ“, „დუმილის ოქროობის“ გაგება კი არა, სიჩუმეც აღარ შეგვიძლია, ისევე, როგორც ერთმანეთის მოსმენა: „ამ შუაზე გახლეჩილი ერის და თაობების სიძულვილი მაგრად აბრაზებდა“ (112); – ეს ეროვნული ტრაგიზმია, როცა მისი თვითგანადგურების „მექანიზმი ჩართულია“; ჩვენი საწყალი ერი და მსოფლიო აპოკალიფსური ფონი, რომელზეც კარგადაა მინიშნებული მოთხრობაში – National Geografic-ზე გვალვა საფარაში, მწყურვალი, გატანჯული ცხოველები; ეს 70-იანების კადრებია, თუმცა დღევანდელობის მსოფლიო ხანძრების, მიწისძვრების, წყალდიდობების მისტერიებსაც გაახსენებს კაცს.

გრძელი გზაა, აშკარად, ერთმანეთამდე…

ერთი საინტერესო გმირია მოთხრობაში – უბნის გიჟი ნისო, რომელსაც ჰგონია, რომ მრავალი სიცოცხლე იცხოვრა. თვითმკვლელი თეთრგვარდიელიც იყო, ბევრი ქალის ფავორიტი მწერალიც, ნაპოლეონის თანამებრძოლიც, ვატერლოოს ბრძოლაში რომ მოკლეს… ხოლო მისი ნამდვილი ცხოვრება კი „ნისიასავითაა“, რომელიც ებოძა და არც ებოძა ნისოს… ჩვენ კი, ჩვენ, საღ ჭკუაზე მყოფთ, რატომ ვერ მოგვიცლია ერთადერთი და განუმეორებელი სიცოცხლისთვის?!

რა იქნება, თუ წარმოვიდგენთ ლიტერატურის „გამატერიალურებას“, გარეალითიშოუებას? ტომ სოიერი მელოტ, მოსაბეზრებელ, ბერიკაცად იქცევა? თუ როგორც მარკ ტვენის ჩანაწერებშია, ყვავილივით მშვენიერი ბეკი ტეტჩერი გაუთხოვარი დარჩება ან ჰეკლბერი ფინი გალოთდება? ნუთუ, ასე (და)იბურება იდეალები ბანალობით?! თუმცა „ჯადოქარი“ ნისო ყველა ცხოვრებაში კვდება, ჩვენს რეალობაში, მით უმეტეს, უფრო სწრაფად, აჩქარებული კადრივით…

სიკვდილის „კარგობის, მშვენიერების“ ფილოსოფია?! ეს ხომ ამაღლებული პოეზიაა, ვაჟა-ფშაველასნაირი „ღმერთთან მოსაუბრე“ ადამიანი-მისნების გამოხმობილი მიღმიერიდან, სიცოცხლის მომჟავომდე მოტკბო გემოსა თუ სურნელის ყველაზე მძაფრად ალბათ ბოლოს წუთებში შესაგრძნობად.

მოთხრობის მთავარი გმირიც (იქნებ ავტორის ალტერ ეგოც?) ხომ ცდილობს, დაამშვიდოს ნისოს ტრაგიკული, უკვე ნამდვილი, სიკვდილით შეძრული ალექსანდრა. ჩემი თავი მახსენდება: ლიტერატურული საღამოდან დაბრუნებული, ვაკეში, ჩაბნელებულ ოთახში, პატარა ტახტზე ფეხშექცევით მწოლიარე მეგობარს რომ ვუყვებოდი, საიდანღაც გამოხმობილი „მხიარულებითა და უდარდელობით“, ვითომ ენამოსწრებულ ნათქვამზე; გვერდით, სასტუმრო ოთახში კი ამ ჩემი მეგობრის დედა ესვენა და მათ ერთმანეთზე მეტი, ახლობელი არც ცხოვრებაში და არც სიკვდილში არავინ ჰყოლიათ…

ცხოვრება კი რა არის ბოლო-ბოლო? იქნებ გიოს მოგონებაში ჩარჩენილი რომის ბედნიერ დილაში უბადლოდ ჩატეული თუ „ჩახატული“ ციგნის ყოველგვარი ამსოფლიური პირობითობებიდან ამოვარდნილი, ქურდბაცაცა, უჩვეულოდ ლაღი ბავშვების თამაშ-კისკის-ხარხარი? ან „მდინარის სხვადასხვა წყალში ნახეთქები ქვა, რომელსაც ამბავი ჰქონდა შენახული“, ან ჩასასვენებლად გამზადებული „სისხლიანი“ მზე, მრავლისმნახველი და მრავალმადლიანი წიაღი, წყარო „სიცოცხლით გაუმაძღართათვის“; ან ყველაფერი ერთად, ხანდახან შეუთავსებლად, იმ გატეხილი კალეიდოსკოპივით, გიო და ალექსანდრა რომ იყიდიან „მშრალ ხიდზე“ თავშესაქცევად, რომელშიც თუ ფრთხილად არ მოიქცევი, ბლანტად ჩამოწოლილ სიმწვანედ ან სულაც უმძიმეს სიცარიელედ შეიძლება იქცეს ყოველივე?!

მოთხრობა ისევე სპონტანურად, „ექსპრომტად“, მთავრდება, როგორც იწყება, ცხოვრებასავით, რომელშიც ყველაზე ღირებული, თუნდაც საზარლად ღირებულიც კი, ის წუთებია, რომლებიც „დადგმულ/გადაღებული“ არაა, თუმცა უხილავი „რეჟისორის მარადი ხელი“ ყველაზე მეტად ეტყობა…

ციტატები წიგნიდან – რეზო თაბუკაშვილი „ჩრდილის მაძებარი მზე“, თბილისი, 2025, გამომცემლობა „საარი“

თანამედროვე საგანმანათლებლო სივრცე განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს მოსწავლეებში  ენის  ფუნქციური გამოყენების უნარის განვითარებაზე, რაც მათ საშუალებას აძლევს რეალურ კომუნიკაციურ სიტუაციებში გამოხატონ საკუთარი აზრი და გამოცდილება. განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება პროექტზე დაფუძნებულ სწავლებას, რომელიც აერთიანებს საგნობრივ მიზნებს, კრიტიკულ და შემოქმედებით აზროვნებას, თანამშრომლობასა და სხვადასხვა უნარების ინტეგრირებულ განვითარებას.
იტალიური ენის პროექტი „ჩვენი ერთი დღე“ V კლასში სწორედ ამ მიზნებს ემსახურება — მოსწავლეებს აძლევს შესაძლებლობას, უცხო ენის შესწავლა რეალურ და მათთვის ახლობელ თემაში გააერთიანონ. პროექტი ეხმარება მათ არა მხოლოდ ახალი ლექსიკის ათვისებაში, არამედ საკუთარი დღის აღწერის უნარის განვითარებაში წერითი და ზეპირი ფორმით, რაც მნიშვნელოვნად აძლიერებს თვითგამოხატვის, პრეზენტაციისა და კულტურული ცნობიერების კომპონენტებს.

პროექტი: „ჩვენი ერთი დღე“

კლასი: V

პროექტის აქტუალობა:

პროექტი ხელს უწყობს მოსწავლეებში უცხო ენის  გამოყენების პრაქტიკის გაღრმავებას, აძლევს მათ მოტივაციას ახალი ლექსიკის შესწავლისა და საკუთარი თავის გამოხატვისთვის იტალიურ ენაზე. თანამედროვე მსოფლიოში, სადაც კომუნიკაცია მრავალენოვან გარემოში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, მსგავსი ტიპის პროექტები ავითარებს მოსწავლეების ინტერკულტურულ ცნობიერებასა და კომუნიკაციის უნარებს.

პროექტის მიზნები:

• მოსწავლის ლექსიკური მარაგის გაღრმავება იტალიურ ენაში;
• მოსმენის, კითხვის, წერითი და ზეპირი მეტყველების უნარ-ჩვევების განვითარება;
• გუნდურ მუშაობაში ჩართვისა და თანამშრომლობის უნარის გაუმჯობესება;
• ინფორმაციის სისტემატიზაცია და საკუთარ ტექსტში გადმოცემის უნარის დახვეწა;
• პრეზენტაციის, შემოქმედებითი წერისა და ვიზუალური წარდგენის უნარების განვითარება.

ეროვნული სასწავლო გეგმასთან კავშირი:

უცხო ენა (იტალიური), II საფეხური

• კომუნიკაცია: შედეგები 1, 2, 3, 4, 5, 8
• წერითი კომუნიკაცია: შედეგები 1, 2, 3, 6, 7, 8
• ენობრივ-კულტურული თვითმყოფადობა
• IIუცხ.დაწყ.1 – მოსმენის უნარის განვითარება ლექსიკურ-გრამატიკული სტრატეგიების გამოყენებით
• IIუცხ.დაწყ.4 – წერითი კომუნიკაციის განხორციელება სხვადასხვა საკომუნიკაციო ფორმატში
• სამეტყველო ქმედება: შედეგები 3, 4, 5, 6
• ენობრივი საშუალებები: შედეგები 1, 2, 3, 4, 5, 6

მონაწილეთა ასაკი:

11–12 წელი

ხანგრძლივობა:

3–4 კვირა

საჭირო რესურსები:

ინტერნეტი, კომპიუტერები, მუყაოს ქაღალდები, ფერადი ფანქრები, კალმები, საღებავები,  წებო.

პროექტის ეტაპები და განხორციელების გზები:

შეფასების რუბრიკა

(SOLO ტაქსონომიის მიხედვით – პრეზენტაციაზე)

პროექტი „ჩვენი ერთი დღე“ წარმატებით აერთიანებს ენის სწავლების მიზნებს პიროვნული განვითარების ამოცანებთან. მოსწავლეებმა შეძლეს საკუთარი ყოველდღიური გამოცდილების ანალიზი, გამოხატვა და პრეზენტაცია იტალიურ ენაზე — რაც მათ ენობრივ და კულტურულ თვითმყოფადობას ამყარებს. პროექტი ეფექტურად უწყობს ხელს ეროვნული სასწავლო გეგმის მიზნებთან შესაბამისი უნარების განვითარებას, ხელს უწყობს ენობრივი კომპეტენციების გაძლიერებას, გუნდური მუშაობის კულტურის ჩამოყალიბებას და შემოქმედებითი აზროვნების წახალისებას.
განსაკუთრებით გამოსარჩევია მოსწავლეთა მოტივაციის ზრდა, ენაზე მუშაობის პროცესისადმი ინტერესისა და პასუხისმგებლობის გამომჟღავნება. პროექტის საბოლოო პროდუქტებმა – ტექსტებმა, ნახატებმა და პრეზენტაციებმა – ნათლად წარმოაჩინა, თუ როგორ შეიძლება უცხო ენის სწავლება იყოს სასიამოვნო, შინაარსიანი და ბავშვების საჭიროებებზე მორგებული პროცესი.

(IV1 და IV2 კლასების მოსწავლეთა ინიციატივა)

დაწყებითი საფეხურის მოსწავლეებისთვის საგანი „მე და საზოგადოება“ წარმოადგენს უნიკალურ შესაძლებლობას, უკეთესად გაიცნონ საკუთარი თავი, ოჯახი, საზოგადოება, კულტურა და სახელმწიფოში არსებულ ფასეულობებზე დაფუძნებული თანაცხოვრების წესები.
სწორად დაგეგმილი სასწავლო პროცესით შესაძლებელია არა მხოლოდ ცოდნის გადაცემა, არამედ მოსწავლეთა კრიტიკული და მოქალაქეობრივი აზროვნების ჩამოყალიბებაც.
საგნის პოპულარიზაციისა და მოტივაციის ამაღლების მიზნით დაიგეგმა და განხორციელდა პროექტი – „რატომ უნდა ვისწავლოთ ‘მე და საზოგადოება?’“, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს IV1 და IV2 კლასების მოსწავლეებმა.

პროექტის მიზანი

პროექტის მიზანი იყო:

• საგნისადმი ინტერესის გაღვივება დაწყებით კლასებში;

• მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლება შემოქმედებითი აქტივობების მეშვეობით;

• საგნობრივი უნარების განვითარება – თვითგამოხატვა, კრიტიკული აზროვნება, წერა, სოციო-ემოციური კავშირების დანახვა;

• თანატოლებში „მე და საზოგადოება“ საგნის ღირებულებების გავრცელება მოსწავლეთა ნააზრევისა და ნამუშევრების პრეზენტაციით.

პროექტის ამოცანები

1. მოსწავლეებს გაეაზრებინათ, რატომ სწავლობენ საგანს „მე და საზოგადოება“.

2. მიეცათ შესაძლებლობა, საკუთარი დამოკიდებულება საკუთარი წიგნის შექმნის გზით გამოეხატათ.

3. განევითარებინათ ისეთი უნარები, როგორიცაა დაგეგმვა, კვლევა, შეჯამება და პრეზენტაცია.

4. განმტკიცებულიყო პასუხისმგებლობისა და თანადგომის განცდა ჯგუფური მუშაობით.

პროექტი განხორციელდა შემდეგი ეტაპების მიხედვით:

• საგნის ღირებულებების გააზრება: მასწავლებელმა მოსწავლეებს შეკითხვით მიმართა: რატომ უნდა ვისწავლოთ „მე და საზოგადოება“?
  დაიწყო დისკუსიები, რომლის დროსაც ბავშვებმა საკუთარი მოსაზრებები, გამოცდილებები და იდეები გამოთქვეს.

• წიგნების შექმნა: თითოეულმა მოსწავლემ შექმნა პერსონალური წიგნი, რომელშიც აისახა მათი დამოკიდებულება საგნის მიმართ. წიგნში გაერთიანდა ტექსტები, ილუსტრაციები, თემატური ისტორიები და მოსწავლეთა ემოციური რეფლექსიები.

• ჯგუფური აქტივობები: მოსწავლეები ჯგუფებად მუშაობდნენ. ერთმანეთის ნამუშევრებს კითხულობდნენ, აზიარებდნენ აზრებს და სწავლობდნენ თანატოლებისგან.

• საჯარო პრეზენტაცია და ვიდეოგადაღება: საბოლოოდ, პროექტი წარედგინა სკოლის საზოგადოებასა და მშობლებს. დამზადდა ვიდეო, რომელიც ასახავს მოსწავლეთა შთაგონებას, შრომას და შემოქმედებითობას.
  ვიდეოს ბმული

შედეგები

პროექტის შედეგად:

• მოსწავლეებმა გააზრებულად შეიყვარეს საგანი – „მე და საზოგადოება“;

•  შინაგანი მოტივაცია – ბავშვებმა იგრძნეს, რომ მათი აზრი და ხმა მნიშვნელოვანია;

• განვითარდა წერითი და ვერბალური უნარები, წარმოსახვა და შემოქმედებითი აზროვნება;

• გაჩნდა თანატოლების მხრიდან ინტერესი საგნის მიმართ, რასაც მოჰყვა შემდგომი ინიციატივები;

• მშობლების და კოლეგების ჩართულობა გააძლიერა საგნისადმი პატივისცემამ და მოტივაციამ.

სასწავლო პროცესი განსაკუთრებით ეფექტიანია მაშინ, როდესაც მოსწავლეებს ვაძლევთ სივრცეს თვითგამოხატვისა და აზროვნებისთვის. პროექტმა „რატომ უნდა ვისწავლოთ ‘მე და საზოგადოება?’“ ნათლად აჩვენა, რომ მოსწავლეებს შეუძლიათ გახდნენ საგნის ელჩები, თუ ვუზრუნველყოფთ მათთვის საინტერესო, შემოქმედებით და შინაარსიან აქტივობებს.

ეს ინიციატივა არა მხოლოდ ერთჯერადი აქტივობა იყო, არამედ მოსწავლეთა განვითარების რეალური ბიძგი – ცოდნის, თვითშეფასების, მოქალაქეობრივი და სოციალური უნარების განვითარებისკენ.

ფრანგული განმანათლებლობის დემოკრატიული ფრთის ეს ბელადი, შვეიცარიელი მესაათის შვილი, დიდი პედაგოგი, მწერალი და ფილოსოფოსი, შეიძლება, საერთოდაც, ფრანგული განმანათლებლობის ყველაზე მნიშვნელოვან ფიგურად ჩაითვალოს. 1750 წლიდან მოყოლებული (როცა მისი პირველი ძირითადი ნაშრომი გამოქვეყნდა) მისი გავლენა ევროპული კულტურის მთელ ისტორიაზე აშკარაა. ხოლო თავად რუსო არც მეცნიერად, არც რომელიმე პარტიის მომხრედ, არც რაიმე სისტემის მქონედ, არამედ მხოლოდ ჭეშმარიტების მეგობრად მიიჩნევდა თავს.

თავის შრომებში იგი ქადაგებდა ადამიანთა თანასწორობის, თავისუფლებისა და უცვლელი ღირებულებების მაღალ იდეებს, ხელს უწყობდა მათ გავრცელებას. კანტი აღნიშნავდა, რომ მან რუსოსგან ისწავლა ადამიანის, როგორც გვარის წარმომადგენლის, პატივისცემა, დამოუკიდებლად მისი საზოგადოებრივი მდგომარეობისა თუ განათლებისა. რუსო მისთვის მეორე ნიუტონი იყო და როგორც ნიუტონმა დაასრულა მეცნიერება გარეგან სინამდვილეზე, ისე რუსომ დაამკვიდრა ჩვენი შინაგანი უნივერსუმის (სოციალურ-ზნეობრივი ცნობიერების) ძირითადი პრინციპები.

რუსოსთვის ამოსავალი იყო იმისი რწმენა, რომ ადამიანი თავისუფალი არსებაა; იგი კეთილია იმთავითვე და მხოლოდ საზოგადოების გავლენით ხდება ბოროტი. რუსოს მიზანი იყო, ნათელი გაეხადა პასუხისმგებლობასთან ადამიანის თავისუფლების აუცილებელი კავშირის ცნობიერება.

რუსომ თავისი ცხოვრება საოცრად გულახდილად აღწერა ავტობიოგრაფიაში და მას „აღსარება“ უწოდა, რომელიც რუსოს სიკვდილის შემდეგ გამოიცა, 1781 წელს. ეს გახლავთ დევნილი გენიოსის თავგადასავალი, რომლისთვისაც სიცრუისა და ვინმეს წინაშე ქედმოდრეკილობის გარდა, „არაფერი ადამიანური უცხო არ არის“.

მტკიცება იმისა, რომ ბუნებით კეთილ ადამიანს საზოგადოება აქცევს ბოროტად, უარყოფით „პერსონაჟად“ ცხოვრებისა, მაინცდამაინც, არ ეთანხმება რუსოს მტკიცებას ადამიანისთვის თავისუფალი ნების, ანუ მისი განუსხვისებელი არსების, მისი პიროვნულობის გარანტის შესახებ. 16 წლის ფსიქიკურად გაუწონასწორებელი რუსო სახლიდან გაიქცა და ცხოვრობდა მასზე გაცილებით უფროსი ქალის ხარჯზე, რომელიც მისთვის დედასავითაც იყო და საყვარელიც. ამ ქალს არავითარი ინტელექტუალური ინტერესები არ ჰქონდა, თუმცა რუსოზე დიდი გავლენით სარგებლობდა. აქედან გამომდინარე, ფიქრობენ, რომ სწორედ ამიტომ გადავიდა რუსო კალვინისტობიდან (რომლისადმი გარკვეული ინტერესი მას ბოლომდე შერჩა) კათოლიციზმზე. თუმცა მოგვიანებით, როცა მან შვეიცარიის მოქალაქეობა მიიღო, ისევ კალვინიზმს დაუბრუნდა. იგი ამაყობდა შვეიცარიით, თითქოს, იქ განხორციელებულიყოს ის, რისთვისაც იგი საფრანგეთში იბრძოდა. შვეიცარია, მისი თეორიის თანახმად, როგორც პატარა სახელმწიფო, ყველაზე შესაფერისი იყო დემოკრატიისთვის; ხოლო საშუალო სახელმწიფო – არისტოკრატულის, დიდი სახელმწიფო კი – მონარქიული მმართველობისთვის.

რუსო დაქორწინდა დაბალი წარმოშობის ქალზე, ტერეზაზე, რომელმაც, უწიგნურობასთან ერთად, საათის ცნობაც კი არ იცოდა. მისგან საფრანგეთის დიდ განმანათლებელს ხუთი შვილი ეყოლა. მამამ კი ყველა მათგანი ბავშვთა თავშესაფარში ჩააბარა იმ საბაბით, რომ მას მათთვის შესაბამისი აღზრდის მიცემის საშუალება არ ჰქონდა. თუმცა როცა ეს საშუალება მიეცა და შვილების ძებნა დაიწყო, ვერცერთი ვეღარ იპოვა. მუდმივმა კონფლიქტებმა, საკუთარი თავით უკმაყოფილებამ თუ საზოგადოებრივმა უსამართლობებმა სერიოზულად შეარყია მისი ჯანმრთელობა. როცა დ. ჰიუმმა იგი ინგლისში მიიპატიჟა, რომ ცხოვრებისა და მუშაობის ნორმალური პირობები შეექმნა მისთვის, ფსიქიკურად უკვე სერიოზულად დაავადებული რუსო მასაც წაეჩხუბა. ვოლტერმა სწორედ რუსოსთან დაკავშირებით თქვა, რომ ამ ადამიანში მხოლოდ მისი ნიჭია დასაფასებელიო.

„აღსარებაში“ რუსოს თეორიული საფუძველი და მიზანი ჰქონდა – ადამიანი საზოგადოებრივი პროდუქტია და თუ საზოგადოება მანკიერ პიროვნებებს წარმოშობს, ის უნდა შეიცვალოს. ასე რომ, რევოლუცია მოამზადა როგორც რუსოს პედაგოგიურმა შრომებმა, ისე მისმა „ხელშეკრულების თეორიამ“ და ნარკვევმა „უთანასწორობის წარმოშობის შესახებ“. ამიტომ გასაკვირი არ იყო, რომ რუსოს წიგნი „ემილი, ანუ აღზრდის შესახებ“, პარლამენტის დადგენილებით, დაწვეს. მაგრამ რევოლუციის რადიკალები მას თავიანთ ბელადად მიიჩნევდნენ. ო. რობესპიერი (1764-1794) თავს რუსოს მიმდევრად აცხადებდა. 1791 წელს, ასევე პარლამენტის დადგენილებით, რუსოს ნეშტი პანთეონში გადაასვენეს და ვოლტერის საფლავის გვერდით დაკრძალეს, თუმცა რესტავრაციის დროს ორივეს ცხედარი ამოყარეს.

რუსო თვლის, რომ ადამიანი ერკვევა ავ-კარგში, მაგრამ უსამართლო საზოგადოებაში მიღებული აღზრდა ახშობს ამ ცოდნას. სასურველი საზოგადოების ჩამოყალიბების გზაზე რუსოს თავისი პედაგოგიური თეორიის იმედი აქვს. მისი აზრით, პედაგოგმა უნდა აირჩიოს, ადამიანი აღზარდოს თუ მოქალაქე. ორივე ერთად შეუძლებელიაო. რუსო ირჩევს მოქალაქის აღზრდას, რომელშიც მაქსიმალურად იქნება შენარჩუნებული ადამიანის ბუნებრივი მონაცემები, უფრო ზუსტად კი – მისი მიზანია, ადამიანი შენარჩუნებული იქნეს ისეთი, როგორიც ის ბავშვობაშია.

საინტერესოა საკითხი, რატომაა საჭირო ბავშვების კეთილად თუ მეცნიერად აღზრდის დაპირისპირება. რუსო იცნობს აღზრდის იმ პროგრამას, რომლის შედეგადაც ყმაწვილს შეეძლო, საკმაოდ მაღალ დონეზე დაუფლებოდა მეცნიერებას. თუმცა, ამის მიუხედავად, რუსო მიიჩნევს, რომ უმთავრესია, ბავშვმა ჯანმრთელობა გაიკაჟოს ისე, რომ 12 წლისამ შეიძლება არც იცოდეს, რა არის წიგნი, რადგან წიგნი ბავშვების უბედურების უდიდესი იარაღია.

რუსოსთვის სამაგალითო იყო ამერიკის კონტინენტზე არსებული, დაბალი სოციალური განვითარების საფეხურზე მყოფი ხალხები. ცნობილია, რომ კეთილშობილი ველურის ასეთი გაიდეალებული სახე თ. მორიდან (1478-1535) მოდის. არსებობს ევროპელ მოგზაურთა ნაჩქარევი დასკვნები, რომელთა მიხედვითაც, ამ ხალხების ზნეობა სანიმუშოდაა მიჩნეული. რუსო თავის ემილის 10 წლამდე სოფლად ზრდიდა და მხოლოდ დ. დეფოს (1660-17310) „რობინზონ კრუზოს“ აკითხებდა, რომელშიც აღწერილია უდაბურ კუნძულზე მოხვედრილი ევროპელი რობინზონისა და მის მიერ გადარჩენილი, მეზობელი კუნძულის ბინადართა მიერ ადგილობრივი ღვთაებისთვის შესაწირად განწირული ახალგაზრდის (პარასკევას) ხანგრძლივი ურთიერთობა.

რუსო აშკარად უტევდა დრომოჭმულ საზოგადოებრივ წყობილებას – კერძო საკუთრების საფუძველზე ადამიანთა შორის იმგვარ ურთიერთობას რომ აკანონებდა, რომლის მიხედვით, ერთი ადამიანი შეიძლება მეორის მონა ყოფილიყო (თუნდაც ნებაყოფლობით გაეყიდა საკუთარი თავისუფლება). ეს დაიწყო 1749 წლიდან, როცა რუსო დაპატიმრებული დიდროს სანახავად მიდიოდა. გზად წაუკითხავს გაზეთში დიჟონის აკადემიის განცხადება საკონკურსო თემის შესახებ, სათაურით: „ხელი შეუწყო თუ არა რენესანსიდან დაწყებულმა მეცნიერებისა და ტექნიკის განვითარებამ ზნეობრივ პროგრესს?“. მე სხვა სამყარო დამანახვა ამ კითხვამ და ადამიანი გავხდიო, წერდა რუსო შემდგომ. 1750 წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომში „ნარკვევი მეცნიერებასა და ხელოვნებაზე“, რომელმაც პრემია დაიმსახურა, რუსომ ზემოხსენებულ კითხვას კატეგორიული პასუხი გასცა – „არა“.

რუსო არ ეთანხმება არც სოკრატესგან მომდინარე დებულებას და არც ფრ. ბეკონს, რომელიც დარწმუნებული იყო, რომ მეცნიერება და ტექნიკა, ბუნებაზე ადამიანის გაბატონებასთან ერთად, მექანიკურად მოიტანდა საზოგადოების კეთილდღეობასა და ზნეობრივ სრულყოფას. აღნიშნულ ნაშრომში რუსომ საკითხი დააყენა მეცნიერებისა და, საერთოდ, კულტურის ღირებულებაზე. იგი შთამბეჭდავად მსჯელობს კულტურულად დაბალი დონის ხალხის ბედნიერებაზე, მათ ზნეობრივ სიწმინდეზე, რაც განპირობებულია მათთან ადამიანთა შორის უთანასწორობის, მდიდრისა და ღარიბის, მჩაგვრელისა და ჩაგრულის არარსებობით. განვითარებულ ხალხებში კი, მეცნიერება, ტექნიკა, ხელოვნება რაფინირებულს ხდის ჩაგვრას: ხელს უწყობს მას, თანაც ფარავს კიდეცო. ამ კონტექსტში რუსო შესთხოვს ღმერთს: „გვიხსენ ჩვენ მამათა განათლებისაგან, დაგვიბრუნე გულუბრყვილობა, უდანაშაულობა და სიღარიბე, რადგან მხოლოდ ისინია აუცილებელი ჩვენი ბედნიერებისთვის“.

რუსოს მიერ ადამიანთა პირველყოფილი მდგომარეობის პრიორიტეტის ხაზგასმა ბევრმა გაიგო, როგორც სიველურისკენ დაბრუნებისკენ მოწოდება, მათ შორის, ვოლტერმაც. როცა ამ უკანასკნელმა რუსოს მიერ დაწერილი წიგნი წაიკითხა, მისწერა: თქვენი წიგნის წაკითხვისას კაცს ოთხ ფეხზე დგომა მოუნდება… მე საკმაოდ მოხუცი ვარ საამისოდ… გარდა ამისა, ველურები ჩვენ უკვე გავაფუჭეთო. რაც შეეხება კანტს, მან სწორად გაუგო რუსოს და ჩათვალა, რომ რუსო ველურობისკენ კი არ მოუწოდებდა, არამედ აჩვენებდაო, რა ძნელია, ადამიანმა საკუთარი დანიშნულება შეასრულოს.

უნდა ითქვას, რომ რუსო ყველანაირი კერძო საკუთრების მოსპობას  არ მოითხოვდა, ისევე, როგორც არ მოითხოვდა ველურობაში დაბრუნებას, როგორც ეს ვოლტერმა გააშარჟა. რუსო ეძებდა საშუალებას, მაქსიმალურად შეემცირებინა, აერიდებინა ცივილიზაციასთან დაკავშირებული მანკიერებანი. თავისი დროისთვის, არისტოტელეს მსგავსად, რუსოს მისაღებად მიაჩნდა საშუალო სიმდიდრის ფლობა, ანუ ისეთი კერძო საკუთრება, რომელიც ისე დიდი იქნება, რომ თავისუფლება წაართვასო თანამოქალაქეს, დაიმონოს ის და არც ისე მცირე, რომ იძულებული გახდეს კაცი, საკუთარ თავისუფლებაზე უარი თქვას.

კერძო საკუთრების წარმოშობისა თუ ბუნების ეს, ერთი შეხედვით, გულუბრყვილო ახსნა, რუსოს საკუთარი პოზიციის გამოსაკვეთად და მასების მისამხრობად სჭირდებოდა. გაკაფა რაო ეს გზა, მან წამოაყენა ის ღრმად დიალექტიკური მოსაზრება, რომელიც ძალიან მოსწონდა ფ. ენგელსს (1895-1973) და რომელიც, შეცვლილი სახით, დასავლური მარქსიზმის კორიფეების ძირითად დებულებად იქცა.

რუსოს ნარკვევი, რომელშიც იგი დარწმუნებულია ადამიანის მიერ ადამიანის დამონების, როგორც გადაგვარების მწვერვალის და მისი მოხსნის აუცილებლობის შესახებ, „საზოგადოებრივი ხელშეკრულების შესახებ“, წიგნად გამოიცა და 1789 წელს, რევოლუციის შემდეგ, საფრანგეთის კონსტიტუციის საფუძველი გახდა.

ოჯახი რუსოსთვის არის „უძველესი და ერთადერთი ბუნებრივი საზოგადოება“, თუმცა იქაც კი ადამიანი თურმე თავისუფალი არ იბადება (ეს მისივე აზრს ეწინააღმდეგება, რომ ადამიანი თავისუფალი იბადებაო). ამ საკითხს რუსო არ უღრმავდება, უბრალოდ, მიიჩნევს, რომ ადამიანებმა დაკარგეს თავისუფლება და ვისაც ბატონი ჰგონია თავი, „სინამდვილეში მათზე არანაკლები მონაა“. თუმცა ადამიანი ბუნებით თავისუფალი იბადება, სანამ საზოგადოებრივი პირობითობები მას ამ თავისუფლებას წაართმევს.

მაინც გაურკვეველია, რომელ თავისუფლებაზეა საუბარი და რას გულისხმობს რუსო – სხეულებრივ თუ სულიერ მონობას… რუსოს სურდა მთელი საზოგადოება მიემართა საფრანგეთში არსებული აბსოლუტური მონარქიის წინააღმდეგ. იგი დესპოტიზმის ძალით დამხობას სავსებით გამართლებულად თვლიდა. ამით, მისი აზრით, თავისუფლება აღდგებოდა უმაღლესი გამოვლინებით. რუსოს ლოზუნგია სწორედ: „თავისუფლება, თანასწორობა, ძმობა“.

ჟან-ჟაკ რუსო წინააღმდეგობრივი ადამიანი იყო, ცხოვრებაშიც და სამეცნიერო თუ ლიტერატურულ შრომებშიც. თუმცა ყველგან და ყოველთვის ერთი, კონკრეტული ადამიანის თავისუფლებისა და ღირსების დამცველად რჩებოდა. რუსოს, ამ დიდი მოაზროვნის, მემკვიდრეობა სამი სახით წარმოგვიდგება: I – ადამიანთა თანასწორობისა და ძმობის თანამიმდევრული დაცვა, ფილოსოფიაში, პედაგოგიკასა და ლიტერატურაში უკომპრომისო ბრძოლა ადამიანის თავისუფლებისთვის; II – გერმანული იდეალიზმის (კანტი, ჰეგელი) ინტერპრეტაციით, ყოველი ადამიანის თავისუფლებისა და მისი შეუცვლელი ზნეობრივი ღირებულებების დაფუძნება; III – ბეკონისგან განსხვავებით, წარმოსახვის ძალის, როგორც საერთოდ ადამიანის შემოქმედებითობის (მათ შორის, მეცნიერული კვლევის) ძირითადი წყაროს გაგების დაცვა. ამ უკანასკნელთან დაკავშირებით, შეიძლება ითქვას, რომ წარმოსახვა რუსოსთვის სპეციფიკურად ადამიანის მახასიათებელია, რუსოს აზრით, ცხოველს ის არ აქვს და არც უვითარდება. ასევე აქტუალურია რუსოს დებულება, რომ ადამიანის ენა მისი წარმოსახვისგან წარმოიშვა.

როგორც ინგლისელი მოაზროვნე, მე-19 საუკუნეში თავისუფლების იდეის ერთ-ერთი დიდი აპოლოგეტი, ჯ. სტ. მილი, ამბობდა თავის ნარკვევში „თავისუფლების შესახებ“ რუსოს მსოფლმხედველობაზე: „ეს ის იდეებია, რომელთა კვალი, რუსოს შემოქმედების შემდეგ, არასდროს გამქრალა მოაზროვნე ადამიანთა გონებიდან. დროთა განმავლობაში ისინი სათანადო შედეგს გამოიღებენ, თუმცა მათი ჭეშმარიტებაც, ისევე როგორც ნებისმიერი იდეისა, საქმით უნდა დამტკიცდეს, ვინაიდან სიტყვებმა უკვე ძალა დაკარგა“.

დილის შვიდ საათზე უკვე ჩაცმული და ნასაუზმები ვარ. ნასაუზმები ცოტა ხმამაღალი ნათქვამია, ყავა დავლიე და ფაფა მოვიხარშე. დანარჩენს გზაში შევჭამ. შავი ზღვის სანაპირო ზოლში წყლის ქერქეჭელა უნდა ჩავდგა. სიტყვა „ჩავდგაც“ ხმამაღალი ნათქვამია, მე გემზე ვიდგები და „ოჰოჰოიას“ ძახილით გავამხნევებ იმ ხალხს, რომლებსაც რეალურად ევალებათ კონტრაქტით ამხელა აპარატურის ზღვაში ჩაშვება. ქერქეჭელა ზღვის წყლის ქიმიურ ანალიზს გააკეთებს, რაც თავისთავად ძალიან მნიშვნელოვანია.

ქერქეჭელა ზღვაში EfxiNNOs პროექტის ფარგლებში განთავსდება.

EfxINNOs მიზნად ისახავს ლურჯი ეკონომიკის მდგრად განვითარებას შავი ზღვის რეგიონში და პარტნიორ ინსტიტუციებთან ერთად საზღვაო მონიტორინგის პლატფორმის ახალი, იაფი, ტექნოლოგიურად განვითარებული მდგრადი ქსელის შექმნას.

პროექტი აერთიანებს პარტნიორებს ბულგარეთიდან, რუმინეთიდან, თურქეთიდან და საქართველოდან, რაც მჭიდრო საერთაშორისო თანამშრომლობის საფუძველზე ხელს უწყობს რეგიონულ ინტეგრაციასა და საზღვაო ინოვაციების განვითარებას.

ჩემი მეგზური თურქული ფოლკლორის მოტრფიალეა. სიმართლე გითხრათ, მეც სიამოვნებით ვუსმენ ხოლმე, რადგან ზოგჯერ ასეთი ხალხური მელოდია და ტექსტებიც სასიამოვნო მოსასმენია. ახლა, ვინმემ არ მითხრას, ქართულ ფოლკლორს მოუსმინე, რაღა თურქული ჩაგირთავსო. ვუსმენ ბატონო და უფრო დიდი რაოდენობითაც. ეს კი იმ დღეს მეგზურმა აირჩია და შენი სიცოცხლე ვის ხელშიც არის და ვინც საჭეს ატრიალებს, არ უნდა გაანაწყენო და ყველაფერზე კვერი უნდა დაუკრა. თორემ, ვნახეთ გრიგოლეთთან ავარია, სადაც საცობში 40 წუთიც ვიდექით და სამწუხაროდ, მსხვერპლიც იყო.

ჰოდა, არის ასეთი მომღერალი „Ibrahim Tatlı Ses“ – ტკბილხმიანი იბრაჰიმიო. ჩემი აზრით, ყველაზე ტკბილი ხმა ჰამლეტ გონაშვილს ჰქონდა, მაგრამ იბრაჰიმსაც არა უშავს რა.

https://www.youtube.com/watch?v=epSGrMu8Kbc

„ოი, ოი, ოი ემინე,

არ მომიშორო გვერდიდან, რადგან ცხოვრებაში შენ და ჩემი რწმენა მყავხართ…

ძალიან მიყვარხარ, ემინე….“ და ა.შ. და ა.შ.

სახელი „ემინე“, იმდენჯერ მოვისმინე, სანამ დანიშნულების ადგილამდე ჩავედი, მტკიცედ გადავწყვიტე, ჩვენს ქერქეჭელას „ემინე“ დავარქვა.

მაშ ასე, ქერქეჭელა „ემინე“ ჯერ ნაპირზე გაიტესტა, მერე გემზე გადაინაცვლა და კაპიტანმაც ბრძანება გასცა:

• ახსენით ღუზა!

ბევრი ვიცურეთ თუ ცოტა, დანიშნულების ადგილზე მივცურეთ და ყვითელ ბანტიანი „ემინე“ ზღვაში განვათავსეთ.

ნაპირზე დაბრუნებულმა სპეციალური აპლიკაცია გავხსენი, სადაც „ემინე“ უკვე ყველა მონაცემს აქტიურად გვაწვდიდა.

მაშ ასე, რას ზომავს „ემინე“?

წყლის ტემპერატურა, სიმღვრივე, გამტარობა, ქლოროფილის კონცენტრაცია, ჟანგბადის კონცენტრაცია, ჟანგბადით გაჯერება, ჟანგბადის ბიოლოგიური მოთხოვნილება (BOD).

ყველა პარამეტრის საშუალო მონაცემები 1-9 მაისის ჩათვლით შემდეგნაირად გამოიყურება.

ამ მონაცემებიდან, ზოგიერთის გაზომვა ლაბორატორიაშიც შესაძლებელია. მაგ. ჟანგბადის კონცენტრაციის ლაბორატორიაში გასაზომად შემდეგი პროტოკოლი გამოგვადგება.

საჭირო მასალები:

1. წყლის ნიმუში: ნიმუში, რომლის ჟანგბადის შემცველობა (BOD) უნდა გაიზომოს;
2. ჟანგბადის შემცველობის (BOD) ბოთლები: 300 მლ ბოთლები, რითაც ნიმუშში დაბინძურებას შევამცირებთ;
3. ვინკლერის რეაგენტი: მანგანუმის სულფატი (MnSO₄) და ტუტე-იოდიდ-აზიდის ხსნარი;
4. ნატრიუმის თიოსულფატის ხსნარი (0.025 N): გამოიყენება გატიტვრისთვის;
5. სახამებლის ხსნარი: გატიტვრის ინდიკატორი;
6. კონცენტრირებული გოგირდმჟავა (H₂SO₄): ნალექის გასახსნელად;
7. გამოხდილი წყალი: განზავებებისა და ანალიზებისთვის;
8. ინკუბატორი: ინკუბაციისთვის ინახება 20°C ტემპერატურაზე;
9. პიპეტები და ბიურეტები: ზუსტი გაზომვებისთვის.

მეთოდოლოგია:

BDO-ს საწყისი განსაზღვრა

1. მომზადება:

წყლის ნიმუში შეაგროვეთ 300 მლ-იან BOD ბოთლში, დარწმუნდით, რომ ჰაერის

ბუშტები არ არის ჩაჭედილი.

თუ ნიმუში მდიდარია ორგანული ნივთიერებით, გააზავეთ გამოხდილი წყლით.

დაამატეთ ვინკლერის რეაგენტი:

1 მლ. მანგანუმის სულფატის ხსნარი, შემდეგ 1 მლ ტუტე-იოდიდ-აზიდის ხსნარი.

ფრთხილად დაახურეთ თავსახური ბუშტების თავიდან ასაცილებლად.

შეანჯღრიეთ ბოთლის რამდენჯერმე გადაბრუნებით. ჟანგბადის არსებობის შემთხვევაში ყავისფერი ნალექი (MnO₂) წარმოიქმნება.

ნიმუშის ფიქსაცია:

დაამატეთ 1 მლ. კონცენტრირებული გოგირდმჟავა. კვლავ გადააბრუნეთ ბოთლი ნალექის სრულად გასახსნელად.

გატიტვრა:

ჩაასხით ფიქსირებული ნიმუშის ნაწილი კონუსურ კოლბაში. დაამატეთ სახამებლის ხსნარის რამდენიმე წვეთი (ინდიკატორი).

გატიტვრა მოახდინეთ ნატრიუმის თიოსულფატით, სანამ ლურჯი ფერი არ გაქრება. ჩაიწერეთ ტიტრატის მოცულობა.

ჟანგბადის შემცველობის საბოლოო განსაზღვრა. ინკუბაცია: შეინახეთ დარჩენილი წყლის ნიმუში დალუქულ BOD ბოთლში 20°C ტემპერატურაზე, სიბნელეში 5 დღის განმავლობაში. ეს ხელს უშლის წყალმცენარეების აქტივობას ან ჟანგბადის  სინათლით გამოწვეულ ცვლილებებს.

კიდევ ერთხელ განსაზღვრეთ ჟანგბადის შემცველობა.

5 დღის შემდეგ გაიმეორეთ ფიქსაციის, მჟავიანობის და ტიტრაციის ეტაპები, როგორც პირველ დღეს. ჩაიწერეთ ტიტრატის მოცულობა.

სამუშაო ფორმულა:

BOD (მგ/ლ)=(V1-V2)XNX8

სადაც:

V1: თიოსულფატის მოცულობა საწყის DO (გახსნილ ჟანგბადში)-ში;

V2: თიოსულფატის მოცულობა საბოლოო DO (გახსნილ ჟანგბადში)-ში;

N: თიოსულფატის ნორმალობა;

8: ჟანგბადის ეკვივალენტური რაოდენობა.

უკანა გზაზე მხოლოდ საღამოსღა გამოვბრუნდით. გზად კვლავ იბრაჰიმის ტკბილი ხმა „ემინეს“ უმღეროდა. ოღონდ, ახლა „ემინეზე“ არა მხოლოდ სიმღერას ვისმენდი, მის გადმოცემულ მონაცემებსაც ვადევნებდი თვალს.

უცხო ენის სწავლის პროცესში მოსწავლეებს საუბრისა და წერისას შეცდომების დაშვების შიში უჩნდებათ. გრძელვადიან პერსპექტივაში ეს შეიძლება შემაფერხებელ გარემოებად იქცეს. ამიტომ  ჰუმანისტური მეთოდის გამოყენება და ემპათიის გამოჩენა განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია.

მეექვსე კლასში ჩემ მიერ ჩატარებული გაკვეთილის შემდეგ მივედი დასკვნამდე, რომ ლოიალურობის გამოჩენასა და მოსწავლეთა წახალისებას უკეთესი შედეგის მოტანა და მათი აქტიურობის პროვოცირება შეუძლია.

გაკვეთილის თემა იყო „Хобби“. თავდაპირველად მოსწავლეებს ავუხსენი სიტყვების: Увлечение (გატაცება), Увлекаться (იყო გატაცებული) მნიშვნელობა. შემდეგ კი ამ სიტყვებთან გამოსაყენებელი არსებითი სახელის ბრუნვა (Творительный Падеж).

იმისთვის, რომ გაკვეთილი მათთვის ბევრად სახალისო და საინტერესო გამოსულიყო, გადავწყვიტე, გვემსჯელა Н.Носов-ის ზღაპრიდან  „Приключения незнайки“ მთავარი გმირის, Незнайка-ს ჰობიზე.

კონსტრუქტივიზმის მეთოდის გათვალისწინებით,  მოსწავლეებს დავავალე გაეკეთებინათ და წარმოედგინათ პრეზენტაცია, სახელწოდებით,  „ჩემი ჰობი“. ჰუმანისტური მიდგომის თანახმად, ვეცადე მათთვის მეტი თავისუფლება მიმეცა და მოვუწოდე, ყოფილიყვნენ მაქსიმალურად გახსნილი.

განვუმარტე, რომ, რასაკვირველია, გრამატიკული წესების დაცვა ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, მაგრამ შეცდომები ამ შემთხვევაში შეფასებაზე არ იმოქმედებდა. ისინი მოტივაციისა და ძალისხმევის გამოჩენის კვალობაზე შეფასდებოდნენ. ამ პირობამ მათზე დადებითად იმოქმედა და ავტოპრეზენტაციას დიდი მონდომებით შეეცადნენ.

დაპირებისამებრ, ემპათია გამოვიჩინე. ყოველი მოსწავლის გამოსვლისას, მათი ნაშრომის წვრილმან დადებით დეტალებსაც კი შესაბამისად ვიღებდი. დადებითი უკუკავშირი მათთვის მამოტივირებელი აღმოჩნდა. ისინი დიდი მონდომებითა და ხალისით ჩაერთნენ პროცესში, წარმოადგინეს პრეზენტაციები, ერთმანეთს დაუსვეს კითხვები, ხალისით ჰყვებოდნენ თავიანთ გატაცებებზე და კლასს საკუთარ გამოცდილებას უზიარებდნენ. არ ჰქონდათ უხერხულობის გრძნობა, რაც განსაკუთრებით მომეწონა.

ეს  ერთ-ერთი მოსწავლის (გ. ჭარელიძე) პრეზენტაციაა.

პრეზენტაციის წარდგენის შემდეგ საგანგებოდ ვამახვილებინებდი ყურადღებას იმ სიტყვებზე, რომლებიც არასწორად წარმოთქვეს, რათა სწორი ფორმით შესძლებოდათ მათი დამახსოვრება. აღმნიშნავდი პოზიტიურ მომენტებს.

საბოლოოდ, ჩემი მიდგომა ძალიან ეფექტური გამოდგა, რადგან ბავშვებმა მონდომება გამოიჩინეს, ინტერესით უსმენდნენ ერთმანეთს და სწორი ფორმით იწერდნენ და იმახსოვრებდნენ სიტყვებს.