ენისა და მეტყველების სპეციალისტის როლი დისლექსიისა და სწავლის უნარის დარღვევის მქონე ბავშვებთან ხელინთან თანამშრომლობით განვსაზღვრეთ. მისი რჩევებით, მუშაობა, შეიძლება, რამდენიმე მიმართულებით წარიმართოს. ეს მიმართულებები, თავის მხრივ, მოიცავს:
1. დიაგნოსტიკას და ადრეულ გამოვლენას, რაც უკავშირდება
- ადრეულ ასაკში — ბგერათა არევას, სიტყვების გამოტოვებას; მოგვიანებით — კითხვის სირთულეს, ნელ კითხვას.
- ბავშვის ენობრივი და მეტყველებითი პროფილის შეფასებას: ფონოლოგიურ უნარებს, მეხსიერებას, ლექსიკურ მარაგს, გრამატიკულ ცოდნას.
2. ფონოლოგიური და ენობრივი უნარების განვითარებას
- დისლექსიის ძირითადი საფუძველი ხშირად არის ფონოლოგიური სირთულე, ამიტომ სპეციალისტი მუშაობს:
- ბგერათა ამოცნობაზე, გარჩევასა და მანიპულაციაზე (მაგ., „კატა“ – „მატა“ — განსხვავების პოვნა).
- რითმაზე, ალიტერაციასა და ბგერებით თამაშებზე.
- მარცვლებად დაყოფასა და გაერთიანებაზე.
3. კითხვისა და წერის მხარდაჭერას, რაც გულისხმობს
- ბავშვისთვის რთული სიტყვების ამოსაცნობი სტრატეგიების სწავლებას,
- კითხვის გასამარტივებლად ვიზუალური საშუალებების (სურათები, დიაგრამები) გამოყენებას,
- წერაში მუშაობას ასოების სწორად განსაზღვრაზე, მეხსიერებაში გამყარებაზე, ორთოგრაფიულ წესებზე.
4. კომუნიკაციური და აკადემიური უნარების გაძლიერებას
- ბავშვებს ხშირად აქვთ დაბალი თვითშეფასება, ამიტომ სპეციალისტი მას ამხნევებს და აძლევს პოზიტიურ უკუკავშირს,
- ეხმარება ინფორმაციის აგებაში, ასწავლის, თუ როგორ ჩამოაყალიბოს აზრი წერილობით და ზეპირად,
- ასწავლის სტრატეგიებს ტექსტის გაგების გასაუმჯობესებლად (მთავარი აზრის გამორჩევა, საკვანძო სიტყვების პოვნა).
5. თანამშრომლობას სკოლასა და ოჯახთან
- ენისა და მეტყველების სპეციალისტები მასწავლებლებს აძლევენ რეკომენდაციებს, როგორ მოერგონ ბავშვის საჭიროებებს (მაგ., გამონახონ მეტი დრო კითხვისთვის, შეასრულონ ალტერნატიული დავალებები).
- მშობლებს სთავაზობენ თამაშებსა და აქტივობებს, რომლითაც სახლში შეაძლებინონ ვარჯიში.
- ინტეგრირებულად მუშაობენ ფსიქოლოგთან, სპეციალურ პედაგოგსა და სხვა პროფესიონალებთან.
6. ემოციურ და მოტივაციურ მხარდაჭერას
- დისლექსიის მქონე ბავშვები ხშირად განიცდიან იმედგაცრუებას, რადგან თანატოლებზე ნელა კითხულობენ/წერენ.
- ლოგოპედი ეხმარება მოტივაციის შენარჩუნებაში, აძლევს ბავშვს „წარმატების პატარა ნაბიჯებს“, რომლებსაც შეუძლია, გაუჩინოს შთაგონება.
ხელინი[1] მიიჩნევს, რომ ენისა და მეტყველების სპეციალისტი ბავშვების ცხოვრებაში არის „საშუალო ხიდი“ ენობრივ სირთულეებსა და აკადემიურ თუ სოციალურ წარმატებას შორის. აქვე გაგიზიარებთ მის მიერვე მომზადებულ გზამკვლევს მშობლებისთვის, შეგიძლია ისე გამოიყენო, თითქოს ფურცლად გადაცემისთვისაა გამზადებულიო, — ამბობს და გულს გზავნის.
მშობლების პატარა გზამკვლევი
ენისა და სწავლის სირთულეების მქონე ბავშვებისთვის
დისლექსია – როგორ დავეხმაროთ?
✨ ყოველდღიური რჩევები:
- ერთად იკითხეთ, ბავშვმა მხოლოდ ერთი–ორი სიტყვა გაიმეოროს.
- გამოიყენეთ სურათები + ასოები („კ – კატა“).
- წერაში ფერადი კალმები და მარკერები დაეხმარება.
- არ შეჩერდეთ შეცდომაზე – მთავარია, ბავშვმა მოტივაცია არ დაკარგოს.
- შექმენით „ჩემი სიტყვების წიგნი“ – რთული სიტყვებით და ხატულებით.
მისეულ რჩევებს აქ არაფერს ვამატებ, მხოლოდ ვარედაქტირებ. თავადაც თუ მიმართავდით, აუცილებლად გთხოვდათ, დაიმახსოვროთ, რომ თქვენ ბავშვის მთავარი მხარდამჭერი ხართ და მართალიც იქნება, რადგან სწორედ თქვენი მეშვეობით იქცევა ყოველი მცირედი ნაბიჯი დიდ პროგრესად!
[1] ChatGPT
