გასახარელი ამბავია – სალმან რუშდის „კიშოტი“ ქართულად თარგმნეს. სხვებზე ადრე კი ის მკითხველი გაიხარებს, ვისთვისაც სერვანტესის „დონ კიხოტი“ წიგნთა წიგნად დარჩება, რამდენი წელიც უნდა გავიდეს, რამდენი მთისა და ზღვის გადალახვაც უნდა მოუხდეს. აქვე ისიც უნდა ვთქვა, რომ სალმან რუშდის რომანები გატაცებით არასდროს წამიკითხავს და არც მის ახალ ნამუშევრებს დავლოდებივარ მოუთმენლად. თითქოს ვიცოდი, რა აწერინებდა, როგორ წერდა. მაგრამ „კიშოტი“ საკვირველად კარგია, ერთდროულად სახალისოც და დამაფიქრებელიც, მსუბუქიც და იმ სიმართლით დამძიმებულიც, რომლისთვის თვალის გასწორებაც გარდაუვალად მოგვიწევს.
ვინ არის? რამ შეშალა და გადარია? ვისზე შევარდნია გული და საით გაუწევია განუყრელ თანამგზავრთან ერთად? – კითხვები მაშინვე ჩნდება, როგორც კი სათაურს კითხულობ. კიშოტი ფრანგულად გამოთქმული კიხოტია და მხოლოდ ერთზე მიგანიშნებს – ახალი თავგადასავლის მონაწილე ხდები, ქალამანი უნდა ამოიცვა, აბგა საგზლით უნდა გაავსო და სერვანტესის წიგნიც თან წაიღო. სამყარო, რომელშიც მოგზაურობ და რომელსაც მეტად კარგად იცნობ, აი, ასე აღიწერება: „გარშემო ყველაფერი სრიალებს, ვერაფერს მოეჭიდები“.
ეპოქის მთავარ ნიშნად მწერალი იმას ხედავს, რომ ნებისმიერი რამაა მოსალოდნელი, რამდენადაც წესები აღარ არსებობს, სიმართლე კი გამონაგონზე უცნაურია: „ყველაფერი შეიძლებოდა მომხდარიყო: ძველი მეგობრები ახალ მტრებად ქცეულიყვნენ, ხოლო შეჩვეული მტრები – ახალ საუკეთესო მეგობრებად ან საყვარლებადაც კი. ამინდის, ომის გაჩაღების ანდა არჩევნების შედეგების პროგნოზირება უკვე შეუძლებელი იყო. თავისუფლად შეიძლებოდა, ქალს გოჭი შეჰყვარებოდა, კაცს კი ბუსთან ერთად დაეწყო ცხოვრება, […] ბოროტმოქმედები მეფეები გამხდარიყვნენ, ხოლო მეფეები ბოროტმოქმედები გამომდგარიყვნენ“. ჩამონათვალი გრძელია, შედარებები – ხან ზუსტი და სასაცილო, ხან ზუსტი და გამაღიზიანებელი, ხან უბრალოდ ზუსტი.
მკითხველს სიამოვნებას არ მოვაკლებ და ჩვენი დროის დონ კიხოტზე, მის ახირებებზე, ხეტიალზე, ხეტიალის დასასრულზე არაფერს ვეტყვი. ისევ იმას დავუბრუნდები, რასაც მწერალი დღევანდელ ყოფაზე, მის მთავარ მახასიათებლებზე წერს. ერთი ასეთი ნიშანი გაზრდილი ემიგრაცია, ემიგრანტების ტანჯული ცხოვრებაა: „გატეხილი ოჯახები შეიძლება ჩვენს ხელთ არსებული საუკეთესო საშუალება იყოს ამ გატეხილ მსოფლიოზე დასაკვირვებლად. გატეხილი ოჯახები გატეხილი ადამიანებისგან შედგება […] ჩვენ, გატეხილი ადამიანები… შეიძლება ჩვენი დროის საუკეთესო სარკეები ვიყოთ, მოელვარე ნატეხები, რომლებიც სიმართლეს ვირეკლავთ, სადაც უნდა გავემგზავროთ, სადაც უნდა ჩავიდეთ, სადაც უნდა დავრჩეთ“.
„შავი სარკე“ – ცნობილი ბრიტანული ტელესერიალი გამახსენდა, რომლის გმირებადაც ადვილად წარმოიდგენ რუშდის კიშოტს, მის წარმოსახვით ვაჟიშვილს, სახელად სანჩოს და გულის სწორს – ტელეწამყვან სალმა რ.-ს, რომლის ინიციალებიც, შენიშნავდით, თავად ავტორისაა. სანჩო ვახსენე და მისი სიტყვებიც აქვე იყოს: „ვცდილობ, „ნორმალურის“ მნიშვნელობას მივხვდე… ნორმალურია ცეცხლსასროლი იარაღი და ნორმალურია ამერიკა, რომელსაც სიდიადის დაბრუნება უნდა, მაგრამ ისიც ნორმალურია, თუ არასწორი ფერის კანი გაქვს, თუ განათლებული ხარ და ისიც, თუ განათლება ტვინის გამორეცხვა გგონია. არის ამერიკა, რომელსაც ბავშვების აცრის სჯერა და არის ამერიკა, რომელსაც ეს თაღლითობა ჰგონია. ყველაფერი, რისაც ერთ ნორმალურს სჯერა, მეორე ნორმალურისთვის სიცრუეა, თან ისინი, ყველანი, ტელევიზორში არიან“. სანჩო მსჯელობს, მსჯელობს და ბოლოს მიხვდება, ამოყირავებული ქვეყანა ყოფილა ნორმალურიო.
სალმან რუშდის წიგნში იმასაც ამბობენ, ჩვენს დროში შეიძლება მთელი ერი ლემინგების გუნდივით გადახტეს კლდიდანო. აი, რა ხანაა და კიშოტი მაინც თავს ირწმუნებს, რომ სიყვარული გაიზრდება და ლამაზ ყვავილად გაიშლება, რომ გადარჩება და გადაარჩენს.
