ბავშვობისას, ძილის წინ, საწოლის ქვეშ სამჯერ შეგიხედავთ? ხოლმე კი არა – სულ, დღეარგამოშვებით. ფილებს თუ წააწყდებოდით, თითო ფილა გამოტოვებით მოგიმართავთ ნაბიჯები? ყოველი მეათე ფურცლის წაკითხვისას წიგნზე წკიპურტი დაგირტყამთ? მე – კი. სხვანაირად არ შემეძლო. სხვანაირად მეგონა დედამიწა გაჩერდებოდა. ობსესიურობა იყო ჩემი ნიშანი, განაწესიც, რწმენაც და ზოდიაქოც.
მერე სახლიდან რომ გადიხარ და ყველაფერს ამოწმებ და საკუთარ მეხსიერებას კვებავ სამომავლო სიმშვიდისთვის ხმამაღალი გამეორებით – ,,დაკეტილია!’’ ,,გამორთულია!’’. ეგ თუ არა, შეიძლება ასი კილომეტრიდან მოგაბრუნოს უკან გადამოწმების დაუნდობელმა მაგნიტმა.
ყველაფერი საკუთარ ადგილზეა!
წესრიგი და დალაგება არის ობსესიური ადამიანის ერთი სასჯელთაგანი. რადგან წესრიგი, საკუთარი არსით, უდრის სივრცის კონტროლით გამოწვეულ სიმშვიდეს და თუ უწესრიგობაა, უწესრიგობა უნდა იყოს სრული, როგორც თავისებური წესრიგი.
ქაოსის შიში არქაული შიშია ადამიანის – რაც ანტიკურ მითებშიც იოლად სჩანს და გილგამეშიანშიც – აბანოს ეპიზოდისას; გახსოვთ, ალბათ, კანონთა დაფის გატაცება და სამყაროს არევა. ამიტომაც, თავს დავდებ – კონსტიტუცია ობსესიური ადამიანის შექმნილია და ობსესიურებივე ცვლიან, როგორც ერთმანეთისგან დაცვის და მანძილის შენარჩუნების იძულებას. მაგვარი წესრიგის მიზანიც სიმშვიდეა. და საერთოდ, ადამიანის მთავარი ლტოლვაც ხომ ეგ არის – ყველაზე დიდი ფათერაკების მაძიებლისაც კი, რადგან სიმშვიდე სხვადასხვაობს თავისი ფორმით – ერთს მღელვარე ზღვის ცქერა აწყნარებს, მეორეს – პირიქით.
ბებია ამბობდა ხოლმე – ,,მოვკვდები და დავისვენებ!”. რადგან სიკვდილი, თავის მხრივ, არის საყოველთაო წესრიგს შეერთება და ადამიანთაგან სრული დაცულობის უტყუარი საბუთი.
სათავგადასავლო რომანებში, კაპიტანი რომ გემბანზე გამოდიოდა და ბოცმანს შესძახებდა: ,,ჯო! ყველაფერი წესრიგშია?!” იყო პასუხი: ,,დიახ, სერ! წესრიგშია! ცაზე ღრუბლის ნატამალიც არ ჩანს!”
დიახ, თუ ნატამალია, უკვე გაღელვებთ. ნატამალიც არ უნდა იყოს.
მაგრამ ვინ გადაამოწმებს, იმას, რაც თვითონ არის გადამოწმებისას მთავარი ძალა და ყავარჯენი? ფიქრს ვინ დაარწმუნებს? ჯიუტს და მოუხელთებელს? ფიქრს ვინ დააჯერებს, ფიქრი არ იყოს?
შენ მიილტვი ტანჯვისკენ და რახან მიილტვი, სიმშვიდე გსურს და თანაც გაუსაძლისია შენთვის. ამიტომაც უსხლტები და ყოველ ჯერზე ართულებ ამოცანას, ეძებ ჩიხებს, საიდანაც გამოსვლა შეუძლებელია. ,,დამაბრალებენ!’’ ,,შემემთხვევა!’’ ,,მომიწყობენ!’’ ,,მოხდება რაღაცნაირად და!’’
აუცილებლად გამოიგონებ ფიქრს და შიშს, რომელიც ადამიანთა მიერ დადგენილ წესთა საზღვრებს ცდება. სულ ერთია, ეს საზღვარი გუშინ გაავლეს თუ ათასი წლის, თუ ახლაც საზღვრად მიიჩნევა. და ამონაგონი გტანჯავს – იმაზე მეტად, ვიდრე შეიძლება მომხდარს დაეტანჯე.
თუ ვინმეა წმინდანი – შენ ხარ. რადგან გაფიქრებაც კი ისე გაშინებს, ჩადენას ვერასდროს მიუახლოვდები.
ასე უცოდველი გაურბი დასჯის შიშს – კაცთაგან თუ სინდისისგან? ციხისგან თუ სირცხვილისგან? ეგ სულერთია.
მძიმეა ობსესიური ტვინის ტვირთი, ხან ისე მძიმე, შეიძლება სადღაც ჩაიმუხლო კიდეც და ვეღარ წამოდგე. თუმცა ეგეც არის, რომ სადღაც, გულის კუნჭულში, ამ სიმძიმით ამაყობ და ამბობ – ადამიანად ყოფნის მთავარი ნიშანი არის დარდი იმაზე, რაზე დარდიც საჭირო არ არის. ჰოდა, მაშინ შეიძლება ობსესიურად დარჩენა სჯობდეს.
ვინ იცის ეგ? ყველამ და არავინ.
///
ერთხელ, ღრმა ბავშვობისას, შუაღამე იქნებოდა, ავიკვიატე, რომ სათხილეში, ბოლო ხისთვის ხელი უნდა მიმედო და უკან დავბრუნებულიყავი. ძალიან მეშინოდა, მაგრამ უფრო ჩათქმის არაღასრულების, ვიდრე უმთვარეო ცის და ავსულების. წამოვდექი, ჩუმად ჩავიპარე და წავედი. მივრბოდი – თან კანკალით და თან სიხარულით. მივადე ხელი, გამოვიქეცი და ამოვისუნთქე. დავწექი და საკუთარი თავისგან დაცულის სიმშვიდით დავიძინე. ეგ არის ყველაზე დიდი სიმშვიდე სიმშვიდეთაგან – უბრალოდ, მერე იზრდები და სხვა ადამიანები გებრძვიან და შენს თავსაც უფრო დიდი ძალით აქეზებენ შენივე წინააღმდეგ.
რა არის ის შიშები, ტკივილები, განცდები, დათქმები, აკრძალვები რაც საუკუნეების მიღმიდან წინაპრებმა გვიმემკვიდრევეს? რისგან თავის დაცვას ვცდილობთ ჩვენ, პატარა ბავშვები, ერთი შეხედვით უმიზეზო სიხარულებითა და წუხილებით. არავინ იცის. თუ იციან, სხვადასხვაგვარია ეს ცოდნა და უფრო ჰგონიათ, რომ იციან, ვიდრე იციან.
ხოლო შიშთაგან მთავარი ამბავი ფიქრის შიში მგონია და ფიქრის შიშთაგან აკრძალულზე ფიქრის შიში ყველაზე საშინელი და სასტიკი ფიქრია, ვფიქრობ. გამოცდილებები, რომელიც რელიგიამ და მითოლოგიამ დაგვახვედრა ობსესიურ ადამიანებს, კარგს არაფერს გვიქადის – ადამი და ევა სწორედ აკრძალული ვაშლის გამო გამოაძევეს, ზღაპრებში კიდევ იმ ოთახის კარის შეღება, რომელზეც მიგვითითეს რომ არ შეგვეღო – უბედურებათა და სირთულეთა ლაშქარს მოგვისევს ხოლმე.
,,ვაშინერს” – იტყვიან მეგრელები ამაზე. ,,ვამკანონა” – პასუხობენ თვითონვე საკუთარ შფოთვას.
ტაბუმ შექმნა ადამიანი ისეთი, როგორიც ის არის და ტაბუვე ანადგურებს.
ბევრი წამიკითხავს ობსესიების წარმოშობაზე – ცხადია, რომ ზუსტი ვერცერთი. ან კი – როგორ უნდა იყოს ზუსტი ბუნდოვან, უშორეს წარსულზე მკითხაობა. როგორ მივაგნებთ ათიათასწლეულების ჯურღმულში წამს, სადაც ადამიანი და შიში პირველად შეხვდნენ ერთმანეთს. და მერე ადამიანმა ისწავლა ლოცვა და შელოცვა – როგორც თილისმა ანაც მცდელობა ფიქრისგან დაცვის –
რადგან პირველად იყო სიტყვა, სიტყვები კი შობენ შიშებს. სიტყვები ახანგრძლივებენ მათ და სიტყვები ამსუბუქებენ. უსიტყვო ფიქრი იოლია, რადგან უსიტყვო მეხსიერება მოიკოჭლებს, სიტყვაა მისი ყავარჯენი. ხსოვნის საშენიც სიტყვაა. ტკივილებს კიდევ ხსოვნა კვებავს – სხვა არაფერი.
