ქართველი და უმძიმესი ფიქრი, გარშემორტყმული სოციუმივით, რამ გაყო?! ამისთვის არ ვართ გაჩენილნი?! მაგალითად, 21-ე საუკუნეში მავანს ის შეიძლება ადარდებდეს, საშობაოდ პუდინგი მიირთვას თუ ცხენების შეჯიბრებაზე წავიდეს. ჩვენი კი, ოკუპირებული ტერიტორიებით, რაღაცა ტრაგიკული ატავიზმივითტრანს შევცქერით მსოფლიოს ჩვენი უზარმაზარი კულტურითა და მრავალტანჯული ცნობიერებით. ღმერთისკენ სავალი გზა საკუთარი ცოდვების გააზრებაზე გადის, ასე იპოვი თავსაც და ტრანსცენდენტურ ჭეშმარიტებასაც. ჩვენც ვფიქრობთ, დუღს ჩვენი სულები, „ვიხარშებით“ შიგ და საშველი ვერ გვიპოვია, ქვეყნისა თუ ერთმანეთისკენ სავალი ვერ გვიპოვია. სახარებისეული სენტენციების არავისზე ნაკლებ არ მოგვეხსენება. თუმცა სულ ჩიხში რატომ ვართ გამოსავლის ძიებისას?! ვიცით, რომ კაცი ღვთის წიაღიდან წუთისოფელში სატანჯველად გამოიდევნა.
მაგრამ ან ტანჯვა, ან სიცოცხლით სიამოვნება თანასწორად რატომ არაა?! ერისა თუ ადამიანისა.
ვიღაცა რომ „ვარდებითა და სოსანებით მოფენილ“ გზაზე დადიოდა მთელი ცხოვრება და იქნებ არც საცდური ჰქონია, მაინცდამაინც, წავა, ხომ, წესით, ედემში? კარგი, გასაგებია…
აბა, ცხოვრების ჯოჯოხეთგამოვლილი ისევ ჯოჯოხეთში რატომ უნდა წავიდეს?!
სადაა ღვთაებრივი თანასწორობა და „შერთვა ზესთ მწყობრთა წყობისა“?!
ასეთი ფიქრები ხშირად მწვევია, როგორც ამ სოციუმის მომპალი მარცვლიდან აღმოცენებულ, არაქმედითუნარიანს კი არა, არამედ ქმედითუნარიან მსხვერპლს… და ასეთ დროს ფრანგული კინოსთვის „შემიფარებია თავი“. ვითომ მარტივი გამოსავალია ეს? ვითომ გასართობით ავირიდე საწუთროს წნეხი თუ „ვალების გადახდა“? აბა, მივდიოთ ფრანგების ცხოვრებისეულ აღქმას კინოხელოვნებაში…
…ამ ფილმსაც ვერ ვუყურე დასაწყისიდანვე, ამიტომ სათაური არ ვიცი, მაგრამ ცნობილი კინოა მებაღესა და მხატვარზე. ისევ ჩემი, ახლა უკვე სიმპათია მამაკაცი მსახიობით, რომლის გვარი გავიგე – დანიელ ოტეი (იგივე აუთუილი); ამ ფილმშიც ისევ მდიდრის, ისეც უცნაური და არასტანდარტული ადამიანის, ამჯერად მხატვრის როლშია.
თითქოს, ბანალური თემაა: ცხოვრების „არისტოკრატები და მდაბიოები“, ანუ მათი რუტინის გათვალისწინებით, გარემო პირობებისა, რომლებშიც ისინი წუთისოფელმა ჩააყენა და, შესაბამისად, განავითარა კიდეც მათი პიროვნულობა. მაგრამ რაც შეეხება სულს (რომელიც, ცხადია, განიცდის გარემოს გავლენას და მის შემოთავაზებულ „ფორმას“ იღებს), როცა ის მონათესავეა, სოციალური ფენა ვეღარ განკარგავს ურთიერთობებს. ამ ფილმის რეჟისორის სათქმელიც ესაა – მონათხრობი ორი მსგავსი სულის ადამიანზე; თუმცა ერთს ეს სული დაეხვეწა და განსაკუთრებული აღქმით დაჯილდოვდა, სულგრძელობით, კაცთმოყვარეობით, რადგან ლამაზმა, კომფორტულმა გარემომ მას მისცა ეს პრივილეგია; მეორე სული კი, მებაღისა, „გაურანდავი“ დარჩა, თუმცა „სულთა მბადი წიაღიდან“ წამოყოლილი თუნდაც კლასიკური მუსიკის სიყვარული და ბუნებით აღტაცება მასში ხელშეუხებელია, თუმცა გარემო-პირობებმა, ცხოვრების წესმა მისი აზრი, თვითგამოხატვის ფორმა „უხეშ ყალიბში“ მოაქცია, პრაგმატიზირდა და რომანტიკულობისა თუ იდეალისტობის „შესამოსელი“ განუძარცვა. „ფუნჯო“, ასე მიმართავს იგი მხატვარს, რომლის მებაღეცაა და საოცარი რუდუნებით დაურგავს კომბოსტო-ბადრიჯნებს ეზოში.
ბოლო სიტყვას მაინც სიკვდილი ამბობს და მებაღეც ავადდება. მხატვარი მაშინვე წაიყვანს (საკუთარ თეთრეულსაც კი მისცემს, ტანსაცმელს, რადგან მებაღეს საკუთარი მწირად აქვს, ღარიბია) პარიზში, ცნობილ ექიმთან. აღმოჩნდება, რომ მებაღე განწირულია და ეს უკანასკნელიც, როგორც ყველა განწირული, გრძნობს სიკვდილის სუნთქვას. ბოლოჯერ წავლენ სათევზაოდ, ბოლოჯერ იჭერს მებაღე მსხვილ თევზს… რომ ისევ უკან ჩააბრუნოს წყალში, გაუშვას. იგი მალე კვდება.
მხატვარი კი აბსტრაქტული პეიზაჟების მაგივრად, რომლებსაც მებაღე ნაკლებ იწონებდა, ხატავს საგამოფენოდ ახლა უკვე ბოსტნეულს („გთხოვ, დახატო ყველაფერი, რაც მიყვარდა“), რომლითაც მებაღე „ხატავდა“; მის ყვითელ ბოტებს, საშინაო ჩუსტებს, ყველაფერს, წვრილმანებსაც, რომლებშიცაა ალბათ ყოფისა თუ ყოფიერების დიდი საიდუმლო; ზუსტად ისეთ პრაგმატიზმშიც კი, როგორიც მებაღის სიტყვებშია:
– „ყოველთვის თან გქონდეს დანა და თოკის ნაწილი. ყველა სიტუაციაში გამოგადგება!“.
აქ კი ფრანგულ „წაწლობაზე“
აი, რომ არა აქვს ზღვარი ამ ფრანგულ უცნაურობებს, რა… თუმცა არც ჩვენ ჩამოვუვარდებით ზოგჯერ (ოთარ ჭილაძის „ელისაბედ, ელისაბედ“ გამახსენდა). ბევრი რომ არ ვილაქლაქო ამ გვარიანად შეღამებულზე, „გრძელ სიტყვას მოკლედ ვიტყვი“, – როგორც რუსთველი ამბობს და როგორც ფრანგული კინემატოგრაფის არა ცით, მაგრამ არც მთლად მიწით მონაბერი „სიმსუბუქე“ გვატყობინებს – ფილმი იყო „ქალსა და მამაკაცზე“, ფრანგული ტრადიციით, კონკრეტულ შემთხვევაში კი ორ უდიდეს ფანტომზე ადამიანური უცნაურობებისა. ერთმანეთის გვერდითაა ფსიქოთერაპევტისა და გადასახადების აგენტის კარები. ქალიც შეცდომით მივა „აღსარებაზე“ გადასახადების აგენტთან, რომელიც კარგა გვიან აუხსნის, თავისი დაბნეულობის გამო, რომ ექიმი არაა. სამაგიეროდ, ქალი არ იბნევა და ცოტაოდენი ბრაზის შემდეგ კაცთან ვიზიტებს აგრძელებს. საუბრობენ?! მაგრამ რას საუბრობენ? აი, მისმინეთ: ქალი ჰყვება, თანდაყოლილი გონებაგაფანტულობის გამო როგორ დააინვალიდა ქმარი, როგორც დედამისმა ავარიით მოკლა მამამისი; ჰყვება უუხერხულეს ინტიმურ წვრილმანებს, რაზეც მამაკაცი, ფლეგმატურს ვერ ვიტყვი, მაგრამ კოლოსალური თავშეკავებით უპასუხებს, მორჩილად უსმენს და გამომეტყველებებით თამაშობს როგორც „აროდეს არვინ“. ქმარს ჩემთან სექსუალური ურთიერთობა არ უნდა იმ საბედისწერო მომენტის შემდეგო, სამაგიეროდ, სხვა კაცთან მსგავს ურთიერთობაზე წამახალისებსო. ჩემი თავისუფლება კი მასთან განუშორებლობააო. მოკლედ, ქალი უამბობს ეროტიკულ წვრილმანებზე, კაციც უტყვად და მორჩილად უსმენს, არ აპროტესტებს ახალ-ახალ ვიზიტებს „პაციენტისა“.
– მე მივაღწიე უმაღლეს სიამოვნებას…
მრავალმნიშვნელოვნად, იდუმალი ღიმილით მოუთხრობს ქალი.
– უმაღლესსსსს?!
სიტყვით კი არა, გამომეტყველებით უფრო უბრუნებს სიტყვას კაცი, რომელსაც, მგონი, ბავშვობაში ქოლგა გადაეყლაპა.
ჰოო… ქმარიც ესტუმრება საგადასახადო აგენტს და ის ცოლზე უყვება საკმაოდ თავშეკავებულ, ზომიერების ფარგლებში დელიკატურ მსმენელს.
– რა გინდათ ჩემგან?!
კითხულობს საგადასახადო აგენტი.
– რატომ უსმენთ ჩემს ცოლს?
ფლეგმატურად იკითხავს ინვალიდი, მაგრამ აგენტზე შარმიანი ქმარი.
– მე ის მიყვარს…
უპასუხებს გაბრაზებული სევდიანობით საგადასახადო აგენტი.
ბოლოსკენ ქალი რეკავს საგადასახადო აგენტთან, – რომელთანაც მასთან უკვე გაყრილი ცოლია, რომელიც ახალ ქმარს გაეყარა და ძველთან საჭორაოდ მოვიდა; – „პაციენტი“ სთხოვს, რომ ყურმილი არ აიღოს, ისე მოუსმინოს: ქმარს ეყრება, აგენტის რჩევით, თავის ბავშვობისდროინდელ მოწოდებას, ბალეტს უბრუნდება და ახალ ცხოვრებას იწყებს, მიდის პარიზიდან, ემშვიდობება. აგენტის ყოფილი ცოლი ეჭვიანობს და მიდის (ისევ „გზის“ პარადიგმა).
აგენტი ყოფილი უცნაური „პაციენტის“ რჩევით აღარ იკეთებს ჰალსტუხს, რომელსაც ლამის ძილის დროსაც „ატარებდა“. ცვლის მამამისი ბინის ბავშვობისდროინდელ კონსერვატიულ ინტერიერ-ექსტერიერს, ათანამედროვებს, გადაყრის აკვიატებას – ბავშვობის სათამაშოების კოლექციას. ამ დროს იპოვის იდუმალი, თუმცა ზედმეტად გულახდილი ქალის სანთებელას, რომელსაც ქალი „მამაჩემს“ ეძახდა, მამა კი მის დაბადებამდეა გარდაცვლილი. კაცი გადაწყვეტს, ქალს სანთებელა დაუბრუნოს და რაღაცა სასწაულით ჯაბნის საკუთარ თავს, ხდება ჰიპერმოხერხებული, ქალს პოულობს, ანუ იბრუნებს იმას, რაც, პრინციპში, არასდროს ეკუთვნოდა.
ბოლოს სცენა ასეთია: ქალი მოდის ახალი, თამამი კაბით, რომელიც საგადასახადო აგენტს ძალიან, თუმცა მორიდებულად მოსწონდა. წამოწვება დივანზე, რომელიც ძალიან ჰგავს ფროიდის ფისიქოთერაპიულ სავარძელს და ეწევა. კაცი მიუტანს საფერფლეს და იქვე ჩამოუჯდება. მათ ხომ ასე აკლდათ ერთმანეთი, რომელსაც გულახდილი საუბრებით ასე ივსებდნენ?!
P.S. უამრავი წვრილმანი გამოვტოვე, ნიუანსები, რომლებიც ფაქიზი, მაგრამ სარკასტული იუმორითაა შეკავშირებული, აი, ისე, პუანტილისტურ ტილოს რომ დაშორდები, რათა მთლიანობაში აღიქვა კონტურები.
ყველაზე საინტერესო კი ისაა, რომ ამ ორი, ერთმანეთთან სულიერად ასე ზომაზე მეტად დაახლოებული ადამიანი თითქმის არ ეხება ერთმანეთს.
„ფრანგული წაწლობაც“ მოსულა, ასე გამოდის. ტყუილად უწოდებს ზოგიერთი „პროგრესული“ ამ პოეტურ ტრადიციას ველურობას – მთლად პარიზულიც ამბავი კია!
მოკლედ, – Je t’aime, France!
საქართველოო?!
როცა დარტყმა იმდენია, რომ ტკივილს ვეღარ გრძნობს კაცი; …შიშიც იფანტება, არქაულობის მოყვითალო კვამლივით…
,,რა დავაშავეთ ჩვენ,
ვინც ვერ გავმდიდრდით,
ვერც გავლოთდით,
ვერც დავიხოცეთ?”
იტყოდა პოეტი… ჩვენ?! „ვითარცა ლერწამნი, ქართაგან რხეულნი“. ათეული წლებია გვაქცევენ, მერე კი „გვირტყამენ“, თან დაგვცინიან, თვალში ნაცარს გვაყრიან ამ „აგიზგიზებულ კოცონთან“:
„გშიაააააააა?!
იცეკვეეეეეეე!!!“
