ქართული საბავშვო პროზა და პოეზია, იმაზე მეტად მრავალფეროვანი და საინტერესოა, ვიდრე ჩვენ წარმოგვიდგენია და გვგონია. არის შემთხვევებიც, ხან ისეთ საოცარ ტექსტს აღმოვაჩენ ხოლმე, რომ მაშინვე მიჩნდება მისი ბავშვებისთვის წაღებისა და გაზიარების სურვილი, რადგან კარგი, ჯანსაღი და სწორი ღირებულების მქონე ტექსტებით დიდად არ ვართ განებივრებული.
ასეთი აღმოჩენა იყო ედიშერ ყიფიანი მოთხრობა „ბურთი, რომელსაც ბიჭი დაეკარგა“. წიგნი ბუკინისტებში აღმოვაჩინე, ძალიან ძველი გამოცემა, 70 წლის წინანდელი. ბავშვებს უყვართ ძველი წიგნები და უზომოდ გაიოცეს, როდესაც ეს გამოცემა ვაჩვენე:
ფრთხილად, სათუთად ათვალიერებდნენ, აკვირდებოდნენ გაყვითლებულ ფურცლებს, კითხულობდნენ, უკვირდათ. რამდენიმემ აღნიშნა, რომ ოჯახის ბიბლიოთეკაშიც ჰქონდათ ძველი წიგნები და გაუჩნდა სურვილი, რომ ენახა და დაეთვალიერებინა. მერე უცებ გაჩნდა იდეა: მოდით, შემდეგ გაკვეთილზე თავად შეარჩიეთ ძველი წიგნები, მოიტანეთ და მეგობრებს გაუზიარეთ-მეთქი, შემპირდნენ, რომ ასეც მოიქცეოდნენ.
სანამ წიგნს ვასრულებდი, პატარა დაჩუტული რეზინის ბურთი ვისროლე და ვთქვი, რომ ის იქნებოდა ჩვენი შეხვედრის მთავარი გმირი. გაუკვირდათ, ბურთი რანაირად? ბიჭებს გაუხარდათ – ოო, ფეხბურთი ხომ მათი ყველაზე სანატრელი რამეა!
გამოთქვეს უამრავი ვარაუდი – რაზე იქნებოდა ამბავი, რა როლში იქნებოდა ბურთი. მერე სათაურიც რომ ვუთხარი, სულ გადაირივნენ, როგორ შეიძლება, ბურთმა ბიჭი დაკარგოს, ალბათ პირიქით, ბიჭები კარგავენ ბურთებსო. მე მგონი, აქ რაღაც შეცდომააო. ამას დაემატა ძველი წიგნის ხიბლი და ინტერესი და ჩემი მიზანიც მიღწეული იყო – ცნობისმოყვარეობა გავუღვიძე და ახლა ყველა დაძაბული, ინტერესით ელოდა ამბავს.
გადავჯექით ხალიჩაზე და დავიწყეთ კითხვა. კითხვის დროს ვჩერდებოდი და კითხვებს ვსვამდი, ან ვაცლიდი ბავშვებს ემოციები და მოსაზრებები გამოეხატათ.
„ასე დაიწყო ჩვენი მეგობრობა. ბიჭუნას ძალიან ვუყვარდი, მე კი თავდაპირველად ვეჯიუტებოდი, თამაშობისას ფეხიდან ავეცლებოდი ხოლმე, ბიჭუნა თავს ვერ შეიმაგრებდა და სასაცილოდ გაიშხლართებოდა მიწაზე. ბოლოს დამიმორჩილა, თავი შემაყვარა. მეც თავდავიწყებით შემიყვარდა ჩემი პატრონი; სულ მისკენ მივფრინავდი, ფეხებში ვუგორდებოდი.
ჩემი წყალობით ბიჭს წვივები დაუმსხვილდა, სწრაფი სირბილი ისწავლა, დაცემისას აღარ ტიროდა. მახარებდა ეს ამბავი; ვამჩნევდი, რომ სიამაყისაგან ზომაზე მეტად ვიბერებოდი..
ბურთს უეცრად ხმა ჩაუწყდა. ცრემლები ახრჩობდა საწყალს. ფისოს გული აუჩვილა მისმა საცოდაობამ“.
ეს მოთხრობა უზარმაზარი საბადოა – ემპათიისა და ემოციების ამოცნობის, ემოციების გაგების. რას გრძნობდა ბურთი? შენც ხომ არ გაგჩენია მსგავსი გრძნობა? მარტოდ ხომ არ გრძნობ თავს? ასეთი კითხვებით ბავშვები ემოციებზე დაფიქრდებიან, საკუთარ გამოცდილებას დაუკავშირებენ ტექსტს, სიღრმისეულად გაიაზრებენ პრობლემას.
წაკითხვის შემდეგ კიდევ ერთი საინტერესო თემაც გააქტიურდა: დაკარგული ნივთები, ბავშვები ფიქრობენ და ჰყვებიან ისტორიებს – რა ნივთი დაკარგეს, როგორ ენატრებათ, ნეტავ რას გრძნობენ ეს ნივთები. წერენ პატარა წერილსაც, რომელსაც დაკარგული ნივთი დაუწერდა თავის პატრონს, იგონებენ ამ ნივთების ახალ თავგადასავალს – იქნებ ახალი პატრონი იპოვეს? იქნებ უკეთ არიან? ან პირიქით, ბურთივით ჩაჩუტულები და უბედურები ყრიან სადმე? ვკითხულობთ წერილებს და ვნახულობთ პატარა ანიმაციას დაკარგულ ნივთებზე.
https://www.youtube.com/watch?v=zIL0vSNx8Xg
ამის შემდეგ ბავშვები ჯგუფებად იყოფიან. ვურიგებ წინასწარ მომზადებულ ფორმატებს, სადაც შუაში ბურთი ხატია და ბურთის გარშემო კი ფიქრის ღრუბლებია:
თითოეულზე ბურთის ცხოვრების ეტაპებია მინიშნებული, ამ ეტაპების მიხედვით მოსწავლეებმა ღრუბლებში უნდა ჩაწერონ: რას ფიქრობს ბურთი; რას განიცდის; რა ემოცია აქვს:
- ბიჭმა ბურთი იყიდა.
- ბიჭი ბურთთან ერთად თამაშობს.
- ბურთი დაკარგულია.
- შეხვედრა.
- ახალი ცხოვრება.
შემდეგ კი ერთად ვაჯამებთ და ბურთის ცხოვრება გვეშლება თვალწინ – თავისი განცდებითა და ფიქრებით.
აქვე გიზიარებთ რამდენიმე რესურსს, რომლებიც შეიძლება დაგეხმაროთ პროცესში.
