საგანმანათლებლო დაწესებულების ერთ-ერთი მთავარი დანიშნულება მომავალი თაობების კეთილდღეობაზე ზრუნვაა. კეთილდღეობა ვლინდება ცხოვრების ჯანსაღი წესითაც. ცხოვრების ჯანსაღი წესის პრინციპების დაცვა ხელს უწყობს ბავშვის ნორმალურ ფიზიკურ და გონებრივ განვითარებას, სწავლის უნარისა და აკადემიური მოსწრების გაუმჯობესებას, ფსიქიკურ ჯანმრთელობას. სსიპ თერჯოლის მუნიციპალიტეტის სოფელ კვახჭირის საჯარო სკოლა თავის საქმიანობას წარმართავს სქემის, ესგ, ზოგადი განათლების შესახებ კანონის მოთხოვნათა შესაბამისად. სხვა მნიშვნელოვან საკითხებთან ერთად ყურადღება ექცევა ცხოვრების ჯანსაღ წესს.
სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ცხოვრების ჯანსაღი წესის პრინციპების დანერგვა და პროპაგანდა სასკოლო ასაკიდან, რადგან ამ პერიოდში განსაკუთრებით ძლიერია მავნე ჩვევებისადმი მიდრეკილება. ამ მხრივ ძალზე არასახარბიელო საერთო სურათი გვაქვს სასკოლო თემში. დაკვირვებამ აჩვენა, რომ, სამწუხაროდ, სამივე საფეხურის მოსწავლეები ბევრ დროს უთმობენ ვირტუალურ სივრცეს, არ ინტერესდებიან ჯანსაღი ცხოვრების ჩვევებით, მიირთმევენ სწრაფი კვების ობიექტებში ნაყიდ, ჯანმრთელობისთვის მავნე ნივთიერებების შემცველ პროდუქტებს, უარს ამბობენ სუფთა ჰაერზე გასეირნებაზე, იკეტებიან ტელევიზორებთან, ნაკლებად მისდევენ სპორტს. სკოლის საჭიროებიდან გამომდინარე, ჩატარდა მშობელთა, მასწავლებელთა და მოსწავლეთა გამოკითხვა, რომლის მიზანი იყო, გამოევლინა მოსწავლეებისთვის საინტერესო პროექტის თემა. უმრავლესობამ აირჩია ცხოვრების ჯანსაღი წესი, რის საფუძველზეც მიზნად დავისახეთ სასკოლო თემში აღნიშნული პროექტის განხორციელება.
ზემოაღნიშნული პრობლემის გამომწვევი მთავარი ფაქტორებია: მოზარდების არასაკმარისი ცოდნა, ჯანსაღი ცხოვრებისადმი ზერელე დამოკიდებულება, ვარჯიშის იგნორირება, ისეთი მავნე ჩვევები და სტერეოტიპები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ცხოვრების ჯანსაღ წესს.
პროექტის ფარგლებში შემუშავებული აქტივობები მოსწავლეებს დაეხმარება, გააცნობიერონ არა მარტო ცხოვრების ჯანსაღი წესის მნიშვნელობა, არამედ იზრუნონ სასკოლო საზოგადოებაში მის დანერგვაზეც.
კვახჭირის საჯარო სკოლაში განხორციელებული სასკოლო პროექტი ეხმიანება ზოგადი განათლების ეროვნულ მიზნებს/ზოგადი განათლების შესახებ კანონს – ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნების თანახმად, მოზარდმა უნდა შეძლოს:
ა) საჭირო ცოდნით აღჭურვა და ცხოვრების ჯანსაღი წესის დამკვიდრება. ჯანმრთელობა როგორც ფსიქიკური, ფიზიკური და სოციალური კეთილდღეობის ერთობლიობა უმნიშვნელოვანესია მოზარდის სრულფასოვნად განვითარებისთვის. აუცილებელია, ბავშვები სკოლის ასაკიდანვე შევაჩვიოთ ჯანსაღი წესით ცხოვრებას, რაც გულისხმობს ჯანსაღი საკვების მიღებას, სწორ ძილს, რეჟიმს. ეს ყოველივე სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია მათი ორგანიზმის სწორი ფიზიოლოგიური ზრდა-განვითარებისთვის. სკოლა უნდა დაეხმაროს მოსწავლეს სწორი არჩევანის გაკეთებაში, მისდიოს ცხოვრების ჯანსაღ წესს და იყოს დაცული მავნე ჩვევებისგან.
გ) ტექნოლოგიური თუ სხვა ინტელექტუალური მიღწევების ეფექტიანად გამოყენება, ინფორმაციის მოპოვება, დამუშავება და ანალიზი. დღეს, როდესაც ადამიანისთვის ხელმისაწვდომია დიდი მოცულობისა და სხვადასხვა შინაარსის ინფორმაცია, მისი ეფექტიანად გამოყენების უნარი სასიცოცხლო მნიშვნელობას იძენს. მოზარდს უნდა შეეძლოს ინფორმაციის არა მხოლოდ მოპოვება, არამედ შეფასებაც შინაარსის, დანიშნულებისა და ხარისხის მიხედვით, დასახული მიზნებისთვის მისი გამოყენების ფორმების განსაზღვრა, ტექნოლოგიური მიღწევების ეფექტიანი გამოყენება ყოველდღიური ცხოვრების, მუშაობის, ინტელექტუალური თუ სულიერი მოღვაწეობის პირობების გასაუმჯობესებლად;
ზ) კომუნიკაცია ინდივიდებსა და ჯგუფებთან. სასკოლო განათლებამ უნდა უზრუნველყოს, რომ საზოგადოების მომავალ წევრებს განუვითაროს ზოგადი საკომუნიკაციო უნარ-ჩვევები (წერა, კითხვა, მეტყველება, მოსმენა), საორგანიზაციო და ჯგუფური მუშაობის ჩვევები, მათ შორის იმათ, ვისთვისაც საქართველოს სახელმწიფო ენა მშობლიური არ არის.
საზოგადოებრივი აქტიურობისა და არსებული რესურსების ეფექტიანი ამოქმედების გარეშე ეს ცალკეული საშუალებები ვერ უზრუნველყოფს მოზარდში ზემოთ ჩამოთვლილ უნარ-ჩვევათა სრულყოფილ განვითარებას, ამიტომ ამ ჩვევების გამომუშავება უნდა მოხდეს სასკოლო გარემოს სრული ჩართვით: მოსწავლეების, მასწავლებლების, მშობლების, ადმინისტრატორებისა და სხვა დაინტერესებული პირების მონაწილეობით ისეთ განსხვავებულ პირობებში, როგორიცაა საკლასო ოთახი თუ სახლი, კლუბი, სპორტული დარბაზი, სკოლის ეზო თუ სახელოსნო. მოსწავლეების, მათი მშობლების, მასწავლებლების, დირექციისა თუ გარემომცველი საზოგადოების აქტიური მონაწილეობა განაპირობებს მიზნების მიღწევის ხარისხსა და წარმატებულობას.
პროექტის ქვემიზნებად დავისახე შემდეგი:
- მოსწავლე გააცნობიერებს, რამდენად მნიშვნელოვანია ფსიქიკური, ფიზიკური და სოციალური კეთილდღეობისთვის ცხოვრების ჯანსაღი წესის დაცვა.
- მოსწავლე გაიაზრებს სწორი კვების მნიშვნელობას.
- აიმაღლებს ცოდნას ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული ისეთი პრობლემების შესახებ, როგორიცაა აივ-ინფექცია, ნაადრევი მშობიარობა.
- მოთხოვნილება გაუჩნდება, დაიცვას პირადი და საზოგადოებრივი ჰიგიენა.
- გაეცნობა ინფექციურ დაავადებებთან ბრძოლის თანამედროვე მეთოდებს.
პროექტის ამოცანები იყო:
- მასწავლებელთა პროფესიული საჭიროების დადგენა არაფორმალური განათლების მხრივ;
- სადამრიგებლო საათების გააქტიურება სკოლაში ჯანსაღი ცხოვრების დანერგვის ხელშეწყობის მიზნით;
- საგანთა შორის კავშირების გამოყენება არაფორმალურ განათლებაში ჯანსაღი ცხოვრების ხელშეწყობისა და დანერგვის მიზნით;
- სკოლის თვითმმართველობის გააქტიურება;
- მშობელთან, თემთან კომუნიკაციის სტრატეგიის შემუშავება;
- პროფესიული დიალოგი, თანამშრომლობა სკოლაში ცხოვრების ჯანსაღი წესის დანერგვის ხელშეწყობის მიზნით;
- მოსწავლეთა მიერ ჯანსაღი ჩვევების დაუფლება, მავნე ჩვევებზე უარის თქმა, ინფორმირებულობა, პირადი და საზოგადოებრივი ჰიგიენის დაცვაზე ზრუნვა და ფიზიკურად აქტიური ცხოვრების ჩვევების ათვისება;
- ეფექტური მონიტორინგის სისტემის შემუშავება და დანერგვა;
- ესგ სტანდარტების, მკვიდრი წარმოდგენების, სამიზნე ცნებების გათვალისწინება ფორმალური და არაფორმალური განათლების ხელშეწყობისთვის.
პროექტის სამიზნე ჯგუფები (ვისი პრობლემის მოგვარებას ვცდილობდი და კიდევ ვინ შეიძლება მიიღოს სარგებელი) – მოსწავლეები, მასწავლებლები, სკოლა, თემი
პროექტის განხორციელების შემთხვევაში სარგებელს მიიღებს ყველა სამიზნე ჯგუფი.
სკოლაში დამკვიდრდება საინტერესო პრაქტიკა, რაც მომავალი თაობებისთვის კარგი გამოცდილება იქნება.
მოსწავლეებს აუმაღლდებათ ცნობიერება ჯანსაღი ცხოვრების წესის მნიშვნელობაზე, გააცნობიერებენ პასუხისმგებლობას საკუთარ კეთილდღეობაზე, შეიძენენ ცოდნას როგორც ფორმალური, ისე არაფორმალური განათლებით, განუვითარდებათ 21-ე საუკუნის უნარ-ჩვევები, შეძლებენ ინფორმაციის ზუსტად და შემოქმედებითად გამოყენებას მოცემულ პრობლემასთან დაკავშირებით;
განხორცილდება ერთობლივი პროექტები, რაც ხელს შეუწყობს მოსწავლეთა მოტივაციის გაძლიერებას და გააუმჯობესებს აკადემიურ მოსწრებას. მოხდება სხვადასხვა საფეხურის მოსწავლეების დაახლოება.
მოხდება მასწავლებლების პროფესიული განვითარება სკოლის ბაზაზე, გაძლიერდება პროფესიული დიალოგი უკეთესი თანამშრომლობისთვის. ეფექტური კომუნიკაციის სტრატეგიები ხელს შეუწყობს სხვადასხვა კათედრის წევრებს ერთმანეთთან თანამშრომლობაში, გამოცდილების ურთიერთგაზიარებაში. დაიგეგმება ერთობლივი აქტივობები, რაც გააუმჯობესებს მოსწავლეთა შედეგებს, ასევე კარიერულ/ პროფესიულ წინსვლაში დაეხმარება თითოეულ მასწავლებელს.
გაძლიერდება სასკოლო კულტურა, თემთან თანამშრომლობა და კომუნიკაცია, ამაღლდება სწავლა-სწავლების ხარისხი, რაც სკოლას მეტად კონკურენტუნარიანს გახდის.
21-ე საუკუნის ღირებულებების მქონე მოსწავლე სარგებლობას მოუტანს სასკოლო საზოგადოებას და თემს. ამაღლდება ცნობიერება ჯანსაღი ცხოვრების წესის მნიშვნელობაზე.
პროექტის განხორციელებას თან ახლავს განსაზღვრული რისკები:
- მასწავლებელთა გარკვეული ნაწილის დაბალი მზაობა და მოტივაცია;
- მასწავლებლებისა და მოსწავლეების უკმაყოფილება დამატებითი სამუშაოს გამო;
- დროის დეფიციტი;
- მოსწავლეების სუსტი მოტივაცია.
შევიმუშავე რისკების შემცირების სტრატეგია:
- მასწავლებლებთან საინფორმაციო, ახსნა-განმარტებითი შეხვედრების ორგანიზება (შეხვედრები, კონსულტაციები, ვორკშოპი), შიდა სამუშაო შეხვედრები გამოცდილების გაზიარების კონკრეტული მაგალითების განსახილველად. მასწავლებლები დაინახავენ პროექტის სარგებელს როგორც სწავლა-სწავლების პროცესში, ისე პროფესიული განვითარების კუთხით;
- სტატუსით ნაკისრი ვალდებულებების, მასწავლებლის სტანდარტით დაკისრებული პასუხისმგებლობისა და ფუნქცია-მოვალეობების შეხსენება;
- მოქნილი სამუშაო გრაფიკი;
- მოსწავლეთა თვითმმართველობის გააქტიურება, პროექტის ფარგლებში აქტივობების დაგეგმვა მოსწავლეთა ინტერესებისა და შესაძლებლობების გათვალისწინებით.
პროექტის ფარგლებში სკოლის ბაზაზე ერთი სასწავლო წლის განმავლობაში განვახორციელეთ 45 აქტივობა: მინიპროექტი, ღია გაკვეთილი, პრეზენტაციები. მოსწავლეებმა მოამზადეს მინივიდეორგოლები, ხელნაკეთი სასწავლო რესურსები, პლაკატები, თემში დაარიგეს საინფორმაციო შინაარსის ბუკლეტები. პროექტში აქტიურად იყვნენ ჩართული ყველა საფეხურის მოსწავლეები, ყველა საგნის მასწავლებლები, სპეციალური მასწავლებლები, მშობლები, ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლები, სკოლის მოსწავლეთა თვითმმართველობა. სასწავლო პროექტი იქცა კომუნიკაციის საუკეთესო საშუალებად, დაახლოვდნენ სკოლა, თემი, დაინერგა საინტერესო პრაქტიკა. განხორციელებულ აქტივობებს სკოლის ადმინისტრაცია აქვეყნებდა სოციალური მედიის საშუალებით. ყველას ჰქონდა ინფორმაციაზე წვდომა.
პროექტში თავიდან ჩაერთო მოსწავლეთა 20%, ხოლო სასწავლო წლის ბოლოსთვის ცხოვრების ჯანსაღი წესის პოპულარიზაციაში ჩართული იყო მოსწავლეთა 75%, მასწავლებელთა 80%, მშობლების 35%. გაიზარდა მოსწავლეთა ჩართულობა სასწავლო და არაფორმალური განათლების პროცესში ცხოვრების ჯანსაღი წესის დანერგვის კუთხით. მასწავლებელთა 70%-მა აიმაღლა პროფესიული გამოცდილება სასწავლო პროცესში ისეთი აქტივობების დასანერგავად, რომლებიც ცნობიერებას აუმაღლებს მოსწავლეებს ცხოვრების ჯანსაღი წესის აუცილებლობაზე.
მშობელთა თემის მნიშვნელოვანი ნაწილი ჩაერთო სასკოლო ცხოვრებაში ცხოვრების ჯანსაღი წესის მიმართულებით. ამაღლდა მასწავლებელთა, მოსწავლეთა, მშობელთა და თემის თანამშრომლობის ხარისხი.
მოსწავლეებმა გაიაზრეს, რომ ცხოვრების ჯანსაღი წესის დაცვას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს მათი ფიზიკური და ფსიქიკური კეთილდღეობის უზრუნველსაყოფად, რათა საფრთხე არ შეუქმნან საკუთარ და სხვათა სიცოცხლეს, ჯანმრთელობასა და კეთილდღეობას. ამაღლდა სასკოლო კულტურა.
სკოლის ბაზაზე შეიქმნა ეკოკლუბი, რომელიც მომავალშიც მრავალ ღონისძიებას განახორციელებს.
მონიტორინგის მექანიზმების შემუშავება, გამოყენება და შესაბამისი რეაგირება უზრუნველყოფს პროექტის მდგრადობას.
მნიშვნელოვანი იქნება დადებითი და უარყოფითი განმამტკიცებლების ამოქმედება, წარმატებული გამოცდილების გაზიარება. ანგარიშვალდებულების სისტემის დანერგვა.
