(ჩანაწერი როსტომ ჩხეიძის წიგნის „გზანნი შენი უფალო“ კითხვისას)
წამში გაქრა პანდემია, კოვიდიც და გრიპიც…. ჩრდილოურმა სკვითურმა, კიმერიულმა თუ რუსულმა ურდომ უკრაინაში შეჭრით დილის ცვარივით გააქრო პანდემია, ერთ დღეში…
დიახ, სწორედ ასე იფიქრა კაცობრიობამ, ალბათ ჯესუსის გარდა, იმ ჯესუსი არა, ბუნებრივია, მხსნელის და მაცხოვრის,- არამედ ჯანმოს პრეზიდენტის, გაბრიელის გარდა ალბათ. თითქოს არის ამაში მოჩვენებითი სიმართლე, მაგრამ მხოლოდ მოჩვენებითი.
ქართულმა ელიტამ ეჭვშეუტანლადვე, უკრაინაში რუსული ოკუპაციის დასაწყისისთანავე გარდააგდო პანდემიაზე ფიქრი… თუმცა რა რაღა პანდემია, უკაცრავად და, როცა უკრაინაში შეჭრისთანავე ქართულმა ცრულიბერალურმა წრემ, ეგრევე მკრეხელობად გამოაცხადა აფხაზეთზე და სამაჩაბლოზე, რუსთა მიერ მის ოკუპაციაზე ფიქრიც და რაგადიც … რაღა დროს ეგაა ახლაო. არადა, ღმერთი, რჯული ვინ გვიშლის, უკრაინელებს ისე თანავუგრძნოთ, რომ ჩვენიც გვახსოვდეს? ბუჩას ტრაგედიაც გვახსოვდეს და გაგრის ხოცვა ჟლეტაც? ჰო, ეს სხვა თემაა, ახლა ისევ პანდემიას რომ მივუბრუნდეთ, არსად გამქრალა… უფრო სწორედ ის ტკივილი არ გამქრალა არსად, მილიონობით ადამიანი რომ შეიწირა სამყაროში და ათასობით საქართველოში… ათასობით, აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს ორ-ორივე ომზე მეტი… მეგობარი წამართვა მათ შორის…
არ გადავა ეს პანდემია ლიტერატურაში უკვალოდ, დროებით დაიჩრდილა ომებით, უბრალოდ დროებით… გნებავთ ათწლეულების მერე იფეთქებს ლიტერატურაში, მანამდე კი იმ რამდენიმეთი დავკმაყოფილდეთ, რაც უკვე გვაქვს. და გვაქვს უპირველეს ყოვლისა როსტომ ჩხეიძის „გზანი შენი უფალო“, როგორც როსტომს სწამს და სჯერა,- გამანძილების გარეშე, ცოცხლადვე მოაყოლა შიგნიდან განცდილი და გადატანილი ამბავი კალამს.
როსტომის ეს წიგნი სოციალური ქსელიდან ვიცოდი, როცა ნაწყვეტი განათავსა იქ მწერალმა, ვიცოდი, უკვე რომ არსებობდა, გამოცემამდე ვიცოდი, ციხის ეპიზოდიც იქიდანვე მახსოვდა. და მაინტერესებდა წაკითხვა, მაგრამ რაღაცას ვწერდი ამ დროს, როგორც იტყვიან და არ მინდოდა ამ თემაზე რამე წამეკითხა. ამიტომაც დავილოდინე. ახლა კი აგერ მესამე მაღაზიის გამყიდველი გოგონას მიერ ძლივს ნაპოვნი მოვიმარჯვე და შევუდექი სასიამოვნო აღმართს.
ცირა ბარბაქაძის შესავალს, რა თქმა უნდა, ვტოვებ და ვიწყებ უშუალოდ ძირითადს. კარგი, განგიმარტავთ ახლავე, ცხადია წავიკითხავ, ცირას წერილს როგორ დავტოვებ წაუკითხავს, უბრალოდ არ მინდა ამ მინირომანზე წინასწარი განწყობა შემექმნას, ამიტომაც, ჯერ ორიგინალი.
როგორც ველოდით საოცრად ინტიმური და სათუთი პირად და საოჯახო გარემოსთან ერთად ქართული ლიტერატურის, ლიტერატურის როგორც პერსონაჟის, სახეები… ელისაბედისკენ რომ შემობრუნდება პატარა ოთარი და მიყვარხარო, რომ ეტყვის და ელისაბედის შეშფოთებულ თუ რა ვიცი, აღუწერავ სახესთან ერთად, ალბათ თითოეული მკითხველი ნათლად რომ წარმოიდგენს განსაცდელის, პანდემიის უძირო უფსკრულის პირთან წონასწორობის დასაცავად სუნთქვაშეკრულ დგომას… თან კი მოჰყვება და მოჰყვება ლიტერატურული წერილების ციკლი, უამრავ ლიტერატურულ პერსონაჟის აღსაწერად, შენთან ახლოს, ძალიან ახლოს მოსაყვანად.
წიგნზე რა ვთქვათ? უაღრესად, უკიდურესად ცას შემწვდარ ლირიზმს შერეული (ისე რომ ხანდახან ვერც არკვევ, სად რომელი იწყება ან მთავრდება), შერთული უნატიფესი იუმორი. იუმორი თანამედროვე მწერლობაში თითქოს თავდასაცავ იარაღადაა ქცეული, ყველას, ვისაც უნდა თანამედროვე მწერლად გამოჩნდეს, თავზეხელაღებული სარკაზმი, ცინიზმი და „ფეხზედ დაკიდებული“ ძალად სტილი აქვს მომარჯვებული, თითქოს მკითხველთა ნაწილი მისდევს კიდევაც ამ სახის თხზულებებს, ჰგონიათ, თვითმფრინავით მისდევენ ასტრონავტებს, სინამდვილეში ეს თვითმფრინავიც და ის კოსმოსური ხომალდიც, ორივე ბორანზედ დევს და მებორნე მიათრევს ბაგირზე გამობმულს, უფრო- ვერ მიათრევს…
როსტომთან კი უმართლებს მკითხველს, უნატიფესი იუმორი აქვს როსტომს, დახვეწილი, თან ეჭვს ვერ შეიტან ისეთი ცხადი. ცირას აქვს ნახსენები, თითქოს ეს ვერც იქნებოდა სასაცილო ჩვეულებრივ რეალობაში, მაგრამ როსტომის მიერ „იუმორის ესენცია“ მოსხმული უკვე ხელშესახებად კლასიკური ხდება, ცოცხლდება და თეატრალურ სცენად თამაშდება შენს თვალწინ, წარმოსახვაში: ექთანი ეკითხება, ექთანი, მაგრამ მას, ავადმყოფს, ბურანში, ანგელოზი რომ ჰგონია :
„თავს როგორ გრძნობთო?“ და მოდის ავტორის ცნობიერების ნაკადი :
„როგორ გინდა, ანგელოზი მოატყუო: კარგად ვარო, — არადა, ეტყვი: ცუდად ვარო, — და: აბა, მიგაცილებ წმინდა პეტრემდეო.“
ჰო, ერთიოდე აბზაციც წინასიტყვაობაზე: რა გითხრათ, ყოველთვის მინდოდა ასე ლამაზად, არსობრივად და ლაკონიურად შემძლებოდა წიგნის მოხილვა, რეცენზია, დახასიათება … რა ვიცი, რაც ჰქვია, ასეა ლამაზად, როგორც ცირა ბარბაქაძეს გამოსდის.
კოვიდი კი დაქროდა, ანაც დალასლასებდა, ანაც ნავლდებოდა მიმქრალი, ოღონდ მაინც არსებული, როგორც ის ვირთხა კამიუს შავი ჭირის ფინალისას რომ გაიელვებს და გაიქნევს ვერასოდეს ვერ გამქრალ და ყოველ წამს თავიდან გამოსაჩენ კუდს.
- რაგადი- ეს დიდებული სიტყვა, გარდა მეგრულისა გურულშიც აქტიურად იხმარება და არ ღირს დაკარგვა- რაგადი ლაპარაკი.
